Του Γιάννη Αρμύρα,
Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δημιουργήθηκαν το 1991, αμέσως μετά την ανακήρυξη ανεξαρτησίας της Βόρειας Μακεδονίας από τη Γιουγκοσλαβία. Η Βουλγαρία ήταν η πρώτη χώρα, η οποία αναγνώρισε τη Βόρεια Μακεδονία με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και μία από τις λίγες (μαζί με την Ελλάδα) που παρείχε στρατιωτικό εξοπλισμό στην εξέγερση και στις συγκρούσεις του βορειομακεδονικού στρατού με τον αλβανικό απελευθερωτικό στρατό. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες εντάσεις σημειώνονται μεταξύ τους, σε πολιτικό, ιστορικό, γλωσσικό και εθνικό επίπεδο.
Όσον αναφορά το πολιτικό επίπεδο, η Βουλγαρία αποτελούσε μια θερμή υποστηρίκτρια της ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ, μέχρι το βέτο της βουλγαρικής κυβέρνησης, το οποίο τελικά άρθηκε τον Ιούνιο του προηγούμενου έτους. Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει στο ότι η Βουλγαρία είναι το μοναδικό κράτος που μέχρι σήμερα δεν αναγνωρίζει τη γλώσσα και την ταυτότητα των πολιτών της γείτονός μας χώρας, θεωρώντας τη γλωσσά και την ταυτότητα της ως «βουλγαρική» και όχι ως «βορειομακεδονική». Γλωσσολογικά, και σύμφωνα με την άποψη αρκετών διακεκριμένων γλωσσολόγων, τα «βορειομακεδονικά» είναι η πιο κοντινή γλώσσα στη βουλγαρική, η οποία αναδείχθηκε ως γλώσσα κυρίως για να εξυπηρετηθούν πολιτικές σκοπιμότητες, μιας και η γραμματική των δύο γλωσσών είναι η ίδια και κατά το 80 – 85% το λεξιλόγιο είναι το ίδιο.
Ιστορικά, η περιοχή της Μακεδονίας της Βαρδάρη (το σημερινό έδαφος της Βόρειας Μακεδονίας) αρκετές φόρες υπήρξε υπό βουλγαρικό έλεγχο, με την προαναφερθείσα χώρα να δίνει χαρακτήρα προσάρτησης στην περιοχή αυτή, χρησιμοποιώντας ως επιχείρημα το μεγάλο ποσοστών Βουλγάρων της περιοχής, το φιλοβουλγαρικό πνεύμα που εκδηλώθηκε από μια μεγάλη μερίδα των μειονοτήτων, τα μνημεία και την ιστορία της από την εποχή της Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας. Ως αποτέλεσμα της κακής βουλγαρικής διοίκησης και την ίδρυση του «Κομμουνιστικού Κόμματος της Μακεδονίας», άρχισε η διάκριση μεταξύ Βουλγάρων και Βορειομακεδόνων. Είναι αναγκαίο να τονισθεί ότι σε αυτό το κομμάτι της Μακεδονίας, η γλώσσα που ομιλούνταν από τους κατοίκους ήταν η βουλγαρική. Με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και τη διατήρηση της περιοχής στην πλέον σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία, ως επίσημη γλώσσα της νεοσύστατης «Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας», κηρύχθηκε η «μακεδονική».
Με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Βόρειας Μακεδονίας ξεκίνησε μια ιστορική διαμάχη για την καταγωγή ορισμένων Βουλγάρων εθνικών προσωπικοτήτων και ηρώων, όπως για παράδειγμα ο Τσάρος Σαμουήλ, ο Γκότσε Ντέλτσεφ και ο Νταμιάν Γκρόυεφ. Λόγω όλων αυτών των διαμαχών, όπως προαναφέρθηκε, η Βουλγαρία ουδέποτε δεν αναγνώρισε τη γλώσσα, την ιστορία και την εθνικότητα της Βόρειας Μακεδονίας και συνεπώς είναι λογικό να έχουν υπάρξει εντάσεις μεταξύ, όχι μόνο μεταξύ των κυβερνήσεων, αλλά (μεταξύ) και των κατοίκων των δύο χώρων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο ξυλοδαρμός ενός μέλος της βουλγαρικής μειονότητας τον Ιανουάριο, κάτι που για πολλοστή φορά «φούντωσε» την ένταση ανάμεσα τους.
Η Κυβέρνηση της Βουλγαρίας μετά από το συγκεκριμένο γεγονός προχώρησε στην ανάκληση του πρέσβη της στη Βόρεια Μακεδονία. Επίσης, ο Yπουργός Εξωτερικών της Βουλγαρίας έκανε αναφορά σε μία σοβαρή κατάσταση και ένα μεγάλο κύμα αντιβουλγαρισμού που επικρατούν στη γειτονική χώρα κατά της βουλγαρικής μειονότητας. Ακόμη, ο ίδιος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να επαναφέρει το βέτο η Σόφια για την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τον επόμενο μήνα, σημειώθηκαν εντάσεις στα σύνορα των κρατών όταν Βούλγαροι προσπάθησαν να περάσουν τα σύνορα για να γιορτάσουν τα γενέθλια ενός κοινού εθνικού ήρωα. Η ανακοίνωση αυτή έγινε από το βουλγαρικό υπουργείο Εσωτερικών το όποιο εκτός από τις εντάσεις, αναφέρθηκε στο ότι οι αρχές της Βόρειας Μακεδονίας έχουν μια «ανεπίσημη» βουλγαρική μαύρη λίστα, όπως ακόμη και σε ξυλοδαρμούς Βουλγάρων στα σύνορα.
Τις τελευταίες μέρες, η απαίτηση της Σόφιας για αναφορά της Βουλγαρικής μειονότητας στο Σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας εγκρίθηκε, κάτι που ανοίγει τον δρόμο για την ένταξη της δεύτερης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκτός από αυτό, μια δήλωση του ιδιοκτήτη του πρακτορείου “BGNES”, Λιούμπτσο Νέσκοβ, όπως και η τοποθέτηση του Αριστερού Κόμματος της Βόρειας Μακεδονίας, τάραξαν για ακόμη μία φορά τις σχέσεις των χώρων. Συγκεκριμένα, ο Νέσκοβ, είπε ότι η κρατική ιδεολογία της Βόρειας Μακεδονίας διαπνέεται από μία ρητορική μίσους και επιθετικότητας προς τη Βουλγαρία, η όποια κατευθύνεται από την Σερβία. Ακόμη, δήλωσε ότι πρέπει να υπάρξει μια ανατροπή στη Βόρεια Μακεδονία για να προχωρήσει αυτή η χώρα προς την αληθινή οικοδόμηση ενός ανεξάρτητου κράτους. Το αντιπολιτευόμενο κόμμα της Αριστεράς πιστεύει ότι η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας «πρέπει να τερματίσει κάθε σχέση με τη Βουλγαρία που επηρεάζει την εθνική ταυτότητα του κράτους» και οι διαδικασίες ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης πρέπει να συνεχιστούν «αποκλειστικά μέσα από το πρίσμα των εσωτερικών μεταρρυθμίσεων και των κριτηρίων της Κοπεγχάγης».
Η Αριστερά αναφέρεται στα λόγια του πρεσβευτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Βόρεια Μακεδονία, Ντέιβιντ Γκιρ, ο οποίος, σύμφωνα με το κόμμα, παρουσίασε τη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης «σύμφωνα με την οποία η ένταξη των Βουλγάρων στο Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας είναι μόνο το πρώτο αίτημα προς τη χώρα, αλλά θα υπάρξουν νέα αιτήματα και προϋποθέσεις». Σύμφωνα με την ανακοίνωση, οι υπουργοί Εξωτερικών της Αυστρίας, της Τσεχίας και της Σλοβακίας έχουν κάνει παρόμοιες δηλώσεις και ο υπουργός (Εξωτερικών) της Τσεχίας, Γιάν Λίπαβσκι, επιβεβαίωσε «τη θέση σύμφωνα με την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν εγγυάται ότι η Βουλγαρία δεν θα επιβάλει νέες απαιτήσεις και όρους στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας». «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η μη ρεαλιστική ρητορική της κυβέρνησης χρησιμεύει μόνο στην παραπλάνηση της κοινής γνώμης και πίσω από όλα αυτά κρύβεται μια ακόμη εθνική προδοσία, η οποία, εφαρμόζοντας την «Πλατφόρμα της Σόφιας», στοχεύει στον εκβουλγαρισμό της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας. «Η Βόρεια Μακεδονία δεν μπορεί και δεν πρέπει πλέον να ανεχθεί την υποτίμηση εκ μέρους της Βουλγαρίας, την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση επιτρέπει και παρουσιάζει ως αξία. Είναι απαραίτητο να ασκήσουμε μια εξωτερική πολιτική που προστατεύει τα εθνικά και κρατικά συμφέροντα», έγραψε ο τομέας πολιτικής της Αριστεράς στη σελίδα του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Bulgaria-North Macedonia Constitution Issue: How it Evolved, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
- North Macedonia, Bulgaria and the Ghosts of the Past, Visegrad Insight, διαθέσιμο εδώ
