Της Αναστασίας Μπουραντά,
Το τελευταίο διάστημα έχει βρεθεί στο επίκεντρο των συζητήσεων, για ακόμα μια χρονιά, η επικρατούσα κατάσταση στον εγχώριο τομέα του Τουρισμού, τη «βαριά βιομηχανία» της ελληνικής οικονομία, όπως τη χαρακτηρίζουν αρκετοί, o οποίος είχε κυριευθεί από υψηλή αβεβαιότητα τα χρόνια που βρισκόταν σε έξαρση η πανδημία του Covid-19. Έπειτα από την περσινή χρονιά ρεκόρ για τον Τουρισμό στην Ελλάδα, φέτος αναμενόταν, μέχρι πρότινος, ένα πιο υποτονικό κλίμα στον κλάδο. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν να διαψεύδουν αυτές τις εκτιμήσεις, καθώς φαίνεται πως οι φετινές επιδόσεις θα ξεπεράσουν αυτές του 2019 (η σύγκριση γίνεται με τη χρονιά του 2019, διότι ήταν το τελευταίο έτος «κανονικότητας»).
Το α’ τρίμηνο του 2023, έχοντας μπει, πλέον, στην «κανονικότητα» (περίπου), σημειώθηκε ένα δυνατό ξεκίνημα για τον τουριστικό κλάδο, ειδικά κατά τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, παρουσιάζοντας, όμως, μια επιβράδυνση τον Μάιο σε ορισμένα νησιά και προορισμούς στη Βόρεια Ελλάδα (εξαιτίας της κακοκαιρίας και των ελκυστικότερων τιμών σε άλλους προορισμούς του νότου), ενώ τώρα έχει επανέλθει η δυναμική της. Οι κρατήσεις τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο δείχνουν ότι μπορεί να καλύψει τα ποσοστά του 2019, καθώς καταγράφεται άνοδος 5,6% στις θέσεις από πέρυσι (χρονιά ρεκόρ στις προγραμματισμένες αφίξεις), ενώ, επίσης, την περίοδο Ιανουαρίου-Μαΐου ο αριθμός των διεθνών αεροπορικών αφίξεων ήταν ενισχυμένος κατά 9,6% σε σχέση με το 2019.
Αυτό, μάλιστα, αναμένεται όταν οι ανταγωνίστριες χώρες στον τουρισμό, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος και η Ισπανία βρίσκονται σε πλήρη ανάκαμψη. Επίσης, η τουριστική ζήτηση δείχνει να έχει υποχωρήσει από αρκετές χώρες της Ευρώπης, ειδικά της Γερμανίας, για την Ελλάδα, αλλά και γενικότερα, καθώς ο φόβος του κοινού για ισχυρότερη ύφεση γίνεται όλο και πιο έντονος. Παράλληλα, όσοι τουρίστες έρχονται, προτιμούν πιο “value for money” επιλογές, εναλλακτικούς προορισμούς και λιγότερες ημέρες διαμονής σε σχέση με παλαιότερες χρονιές, ενώ η χαλάρωση, οι πολιτιστικές εμπειρίες, οι ειδικές τιμές/προσφορές, οι εμπειρίες ζωής, η ευκολία του ταξιδιού, η διανυόμενη απόσταση, η διαθεσιμότητα εγκαταστάσεων για παιδιά/οικογένειες, η πιθανότητα επίσκεψης φίλων/συγγενών, οι συστάσεις φίλων/συγγενών, οι υπαίθριες δραστηριότητες περιπέτειας, οι διαδικτυακές κριτικές και η εξοικείωση με τον προορισμό έρχονται δευτερεύον, σύμφωνα με ανάλυση του Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝSΕΤΕ). Από την άλλη, όπως αναφέρει ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων, Γρηγόρης Τάσιος, από Πολωνία, Γαλλία, Ολλανδία και Ισραήλ παρατηρείται πιο μεγάλη κινητικότητα, όπως και από Η.Π.Α. και Καναδά κυρίως στην Αθήνα. Επιπλέον, η Θεσσαλονίκη συνεχίζει να είναι από τους κορυφαίους προορισμούς των βαλκάνιων επισκεπτών.
Πρόκληση συνεχίζει, επίσης, να αποτελεί η ακρίβεια. Μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να υπήρξε υπερβολή, αλλά όπου ακολουθήθηκε η σύσταση της POX για αύξηση των τιμών κατά 10-12% το 2023, τα ποσοστά πληρότητας αναφέρεται πως ήταν ικανοποιητικά. Αν, μάλιστα, υπάρξει επίσπευση της κρατικής στήριξης για την πληρωμή των αυξημένων δαπανών για την ενέργεια, θα σημειωθούν λιγότερες έως καθόλου περαιτέρω ανατιμήσεις στον τουριστικό κλάδο. Επίσης, βασικό ζήτημα αποτελεί η έλλειψη εργατικού δυναμικού, γεγονός κιόλας που διογκώνει περαιτέρω τις τιμές, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα αύξησης των μισθών σε ελκυστικά επίπεδα για τους ενδιαφερόμενους εργαζόμενους. Ωστόσο, η άρνηση αρκετών να πάνε να δουλέψουν στον τουριστικό τομέα δεν αφορά μόνο το επίπεδο των μισθών, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις δεν ήταν ανάλογο της εργασίας και των κερδών της επιχείρησης, αλλά και τις συνθήκες στον χώρο εργασίας και τις συμπεριφορές των εργοδοτών πολλές φορές. Συνεπώς, πέρα από τις αυξήσεις στους μισθούς, πρέπει να υπάρξει και αλλαγή στην κουλτούρα των επιχειρήσεων, τόσο στην αντιμετώπισή τους προς τους εργαζόμενους όσο και προς τους πελάτες, για τους οποίους νομίζουν πως είναι διατεθειμένοι να δεχθούν εξευτελιστικά υψηλές τιμές, ώστε να απολαύσουν λίγο καλό φαγητό, διασκέδαση και ωραίο τοπίο.
Η προσαρμογή της αγοράς εργασίας στον τουριστικό τομέα πιθανών θα είναι αργή, ώστε σταδιακά να ξεκινήσουν να προσελκύεται εκ νέου το εργατικό δυναμικό, με τον ορίζοντα να εξαρτάται και από τις παρεμβάσεις του κράτους. Επικουρικά για τις πιο άμεσες καλύψεις θέσεων εργασίας θα λειτουργούσε και η πρόσληψη εργαζομένων από τρίτες χώρες (κυρίως για θέσεις χαμηλής εξειδίκευσης όπου παρατηρείται και η χαμηλότερη ζήτηση από το εγχώριο δυναμικό), κάτι που θα επιταχυνόταν αν μειωνόταν η γραφειοκρατία μέσω μεταρρυθμίσεων από το κράτος. Εκτός αυτού, σημαντική είναι η επαναφορά της διάταξης για πρόσβαση στα ταμεία ανεργίας για πέντε μήνες, εάν ένας εργαζόμενος εργάζεται πάνω από 150 ημέρες, με σκοπό να εξασφαλιστούν οι εργαζόμενοι και για τις επόμενες χρονιές. Βασικός αποτρεπτικός παράγοντας μη προσέλκυσης των εργαζομένων στον τουριστικό τομέα είναι η βραχύβια εισοδηματική τους εξασφάλιση, με αποτέλεσμα να προτιμάται μια άλλη πιο σταθερή δουλειά, που η απασχόληση είναι για όλον τον χρόνο.
Τα προβλήματα στον τουριστικό τομέα, προφανώς, δεν είναι μόνο αυτά. Οι άναρχες υποδομές και η συνύπαρξη ντόπιων με τους τουρίστες είναι ακόμα κάποια από τα κύρια προβλήματα. Παρ’ όλα αυτά, η ανάπτυξη στον κλάδο καλά κρατεί, γεγονός που αποτυπώνεται και στις ανεβασμένες τιμές των καταλυμάτων. Η εταιρεία ερευνών Mabrian έχει παρατηρήσει σημαντική αύξηση των τιμών των ξενοδοχείων πέντε αστέρων στην Ελλάδα, αλλά η τάση αυτή, αν και λιγότερο δυναμική, ισχύει και για τις τιμές των άλλων ξενοδοχείων σε όλους τους ανταγωνιστικούς τουριστικούς προορισμούς και τις κατηγορίες ξενοδοχείων στη Μεσόγειο. Η Ελλάδα παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αύξηση τιμών το 2019 σε σύγκριση με τις άλλες χώρες. Οι επισκέπτες που διαμένουν σε ξενοδοχεία πέντε αστέρων φέτος θα πρέπει να πληρώσουν 123% υψηλότερες τιμές σε σύγκριση με το καλοκαίρι του 2019.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τουρισμός: Στα ίδια ή και καλύτερα από το 2019 η φετινή χρονιά, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τουρισμός: Εκτινάχθηκαν οι τιμές στα 5στερα ξενοδοχεία, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Δεύτερη πιο ακριβή χώρα στο Airbnb η Ελλάδα, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
