Του Γιάννη Τζούφα,
Ο Χρόνης Μπότσογλου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1941 και από μικρός δήλωσε ενδιαφέρον για την τέχνη της ζωγραφικής. Ο πατέρας του στάθηκε αρωγός στην καλλιτεχνική του πορεία και την ανθρωποκεντρική προσέγγιση στο έργο του. Του αγόρασε τα πρώτα υλικά για να ζωγραφίσει και τον πήγαινε σε εκθέσεις. Όπως αναφέρει ο ίδιος ο καλλιτέχνης, μία από τις στιγμές που τον καθόρισαν ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη στην εφηβεία του, ήταν η συνοδεία με τον πατέρα του στη Σύρο για την ανακομιδή των οστών του αγαπημένου του θείου που πέθανε εξόριστος. Το ταξίδι τους ξεκίνησε από Θεσσαλονίκη με ενδιάμεση στάση στην Αθήνα όπου ο πατέρας του είχε την ευκαιρία να του δείξει την Ακρόπολη και το Α’ νεκροταφείο Αθηνών. Εκεί θαύμασε από κοντά τα γλυπτά του Φειδία και επικεντρώθηκε στην Κοιμώμενη του Χαλεπά που τον εντυπωσίασε για την λεπτότητά του.
Σπούδασε στην ΑΣΚΤ στην Αθήνα (1960-1965) πλάι στον Γιάννη Μόραλη. Προς το τέλος των σπουδών του, πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση με έργα που φανέρωναν τις επιρροές του από τον Μπουζιάνη (δάσκαλο του Μοράλη). Οι σπουδές του συνεχίστηκαν στην Ecole des Beaux Arts στο Παρίσι (1969-1972, με κρατική υποτροφία). Μετά από χρόνια (το 1989 συγκεκριμένα) θα βρεθεί πάλι στην ΑΣΚΤ, αυτή την φορά με την ιδιότητα του καθηγητή και για λίγα χρόνια (2001-2005) θα διατελέσει Πρύτανης όπου δίδαξε έως το 2008.
Έκανε περισσότερες από 50 ατομικές και πολλές δεκάδες ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πήρε μέρος στη Μπιενάλε του Sao Paulo (1969) και στη Μπιενάλε Χαρακτικής (Χαϊδελβέργη, 1988). Αναδρομικές εκθέσεις του παρουσιάστηκαν στη Δημοτική Πινακοθήκη Ρόδου (1986), στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο (Θεσσαλονίκη, 1991), στην Πινακοθήκη Κυκλάδων (Ερμούπολη, 2008) και στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Αθήνα, 2010).
Στην τέχνη του υπάρχει στο επίκεντρο και ως σημείο αναφοράς ο άνθρωπος, αφού έλεγε ότι δεν υπάρχει πιο όμορφο και πιο συγκινητικό πράγμα στον κόσμο απ’ τον ίδιο τον άνθρωπο. Ασχολήθηκε κυρίως με προσωπογραφίες, πορτραίτα και αυτοπροσωπογραφίες, και μαρτυρά την περιέργεια που είχε για την ανθρώπινη φύση. Είχε πολλά ερωτήματα γύρω απ’ την ζωή και τον θάνατο και αποτυπώνονται στα έργα του με τον καλύτερο τρόπο.
Τον ενδιέφερε πολύ ο θάνατος και χαρακτηριστικά έλεγε τη φράση του Επίκουρου «όταν ο θάνατος θα είναι εκεί, εγώ δεν θα είμαι». Σημείο αναφοράς αποτελεί επίσης το παρελθόν και η μνήμη. Εμπνεόμενος από την ραψωδία λ’ της Οδύσσειας όπου σε μια τελετή νεκρομαντείας συνομιλεί ο Άδης με τους νεκρούς, δημιουργεί ένα απ’ τα πιο μεγαλειώδη έργα του, τη σύνθεση με τίτλο Προσωπική Νέκυια (1993-2000). Αποτελείται από 26 πίνακες που απεικονίζουν ανθρώπους / προγόνους που έχουν φύγει απ’ την ζωή και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ζωή του καλλιτέχνη. Χαρακτηριστικό αυτών των έργων είναι ότι δεν χρησιμοποίησε λάδι, αλλά απλώς έριξε σκόνη πάνω απ’ το σχέδιο. Απεικονίζονται οι φιγούρες ολόσωμες προσωπογραφίες, λίγο μικρότερες απ’ το φυσικό μέγεθος ενός ανθρώπου. Στα πρόσωπα του παρελθόντος φέρεται με πολύ στοργή και σεβασμό και ένα απτό παράδειγμα είναι η προσωπογραφία της μητέρας του που έπασχε από άνοια.
Επιστρέφοντας πάντα στις μνήμες του πατέρα του όπου ήταν πρόσφυγας από την Μικρά Ασία, μοιράστηκε μαζί του «το μυστήριο και την εσωτερικότητα που κουβαλούν οι πρόσφυγες, ενθύμια και φωτογραφίες που είναι αιχμάλωτα και ενσωματωμένα στη ζωγραφική του», όπως αναφέρει και ο ίδιος στο ντοκιμαντέρ του Φρέντυ Βιανέλλη. Έτσι, έμαθε για την ιστορία των εξόριστων ανθρώπων και αγάπησε τους ανθρώπους όσο κανείς άλλος. Αν και θαύμαζε πολύ τον Μπουζιάνη, τον δάσκαλο του Μοράλη, είχε αγάπη προς το πρόσωπο του Θεόφιλου και όπως έλεγε χαρακτηριστικά «Έκανε τα πράγματα πιο αληθινά από όλους, γιατί τα πίστευε, έτσι ζούσε, κυκλοφορούσε με φουστανέλα, τον κυνηγούσαν τα παιδιά. Οι σύγχρονοί του ζωγράφοι ήταν αστοί, ζούσαν σε σαλόνια. Ήταν λαϊκός μεν, αλλά πολύ σπουδαίος καλλιτέχνης, ζωγραφική του ήταν ίσως η καλύτερη νεοελληνική: πληρότητα σχεδιαστική, χρωματική, συναισθηματική, μια τέλεια αρμονική ζωγραφική».
Τέλος, γυρίστηκε ένα ντοκιμαντέρ για την ζωή και το έργο του Χρόνη Μπότσογλου απ’ τον Φρέντυ Βιανέλλη. Έφυγε απ’ την ζωή το βράδυ της 3ης Μαρτίου 2022 σε ηλικία 81 ετών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η αλήθεια του Χρόνη Μπότσογλου, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Χρόνης Μπότσογλου, felioscollection.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πέθανε ο σπουδαίος, ανθρωπoκεντρικός ζωγράφος Χρόνης Μπότσογλου, iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
