Της Άννας-Νικολέτας Γρίβα,
Με την κλιματική κρίση να οξύνεται χρόνο με τον χρόνο, και τη μέση ετήσια θερμοκρασία να αυξάνεται συνεχώς, ως αποτέλεσμα αυτής, είναι φυσικό επόμενο να αντιμετωπίζουμε ισχυρούς καύσωνες τα καλοκαίρια, ειδικά σε μία χώρα με κλίμα μεσογειακό, όπως η Ελλάδα. Έτσι και φέτος το καλοκαίρι, ανοίγοντας κανείς τις ειδήσεις, μπορεί να βρει καθημερινές δημοσιεύσεις που αφορούν το κύμα καύσωνα ονόματι «Κλέων». Πολλές, μεταξύ αυτών, είναι οι ειδήσεις που αφορούν την προστασία των πολιτών και κυρίως αυτών που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όλων, τους ηλικιωμένους.
Συχνά, λοιπόν, ακούμε πως οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν λόγω της φυσιολογίας τους από την υπερβολική ζέστη. Τι ακριβώς, όμως, ευθύνεται για τη δυσανεξία τους αυτή στη ζέστη; Η αλήθεια είναι πως οι παράγοντες που ευθύνονται για αυτήν είναι τόσο βιολογικοί όσο και κοινωνικοί. Εστιάζοντας, όμως, στους βιολογικούς, ο βασικότερος όλων είναι ίσως η φθορά του κέντρου ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος στον εγκέφαλο, αφού αυτή αποτελεί μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα ακόμα και σε υγιείς ηλικιωμένους. Συγκεκριμένα, σε άτομα της τρίτης ηλικίας, η ευαισθησία σε ερεθίσματα του υποθαλάμου, ο οποίος «φροντίζει» για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος μεταξύ 36,7 και 37 βαθμών Κελσίου, παρά τις αλλαγές στη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, μειώνεται.
Ένας ακόμα παράγοντας που συμβάλλει στη μεγάλη ευαισθησία των ηλικιωμένων στη ζέστη είναι η κατακράτηση περισσότερης θερμότητας από το σώμα τους σε σχέση με το σώμα ενός νέου ατόμου, καθώς και η έκκριση λιγότερου ιδρώτα από τους ιδρωτοποιούς αδένες. Ο ιδρώτας, υπό φυσιολογικές συνθήκες, μέσω της εξάτμισής του, μειώνει τη θερμοκρασία του δέρματος και, κατά συνέπεια, του αίματος που κυκλοφορεί σε ολόκληρο το σώμα, αφού τα αιμοφόρα αγγεία, που βρίσκονται κοντά στην επιφάνεια του δέρματος, διαστέλλονται. Το πρόβλημα εδώ επιδεινώνεται και από την αργή κυκλοφορία του αίματος στο σώμα. Τέλος, η ικανότητα των ηλικιωμένων να αντιληφθούν την υπερβολική αύξηση της θερμοκρασίας ή την πιθανή αφυδάτωσή τους είναι επίσης μειωμένη, ειδικά σε όσους πάσχουν από κάποια νόσο που προκαλεί έκπτωση των νοητικών λειτουργιών.
Αξίζει, όμως, να σημειωθεί ότι οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν από τη ζέστη και λόγω των υποκείμενων νοσημάτων, από τα οποία συχνά πάσχουν. Χαρακτηριστικά παραδείγματα νοσημάτων που επηρεάζουν τη φυσιολογική απόκριση του οργανισμού στην αύξηση της θερμοκρασίας είναι η καρδιοπάθεια, η νεφρική νόσος, ο υπερθυρεοειδισμός, η πολλαπλή σκλήρυνση, η παχυσαρκία, οι ουρολοιμώξεις, καθώς και οι ψυχικές διαταραχές. Δυστυχώς, πολλά είναι και τα φάρμακα για την αντιμετώπιση των ασθενειών αυτών που επιδεινώνουν την κατάσταση, στα οποία ανήκουν τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιυπερτασικά, αλλά και ορισμένα φάρμακα για την καρδιά.
Πώς μπορούν, λοιπόν, τα άτομα της τρίτης ηλικίας να προστατευθούν από τη ζέστη; Κατ’ αρχάς, τόσο οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι όσο και τα μέλη της οικογένειάς τους, θα πρέπει να ενημερωθούν, ιδίως σε περιόδους καύσωνα, για πιθανές επιπτώσεις κάποιας ασθένειας ή φαρμάκου στη θερμορύθμιση του σώματος, ούτως ώστε να έχουν ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης. Επιπλέον, προτείνεται όλοι οι ηλικιωμένοι να παραμένουν, εφόσον είναι δυνατό, σε κλιματιζόμενους χώρους. Εάν δεν διαθέτουν κλιματισμό στο σπίτι, θα πρέπει να καταφεύγουν κατά τη διάρκεια της ημέρας σε άλλους χώρους, όπως τα Κ.Α.Π.Η. της περιοχής τους. Τέλος, αναγκαίο είναι να ενυδατώνονται σωστά, αυξάνοντας την ποσότητα νερού που προσλαμβάνουν, αλλά και να φορούν ρούχα από λεπτά υφάσματα, να κάνουν δροσερά μπάνια και να ξεκουράζονται επαρκώς.
Εάν κάποιος ηλικιωμένος εμφανίσει συμπτώματα θερμικής εξάντλησης, όπως ζάλη, θολή όραση, πονοκέφαλο, μέτρια αύξηση της σωματικής θερμοκρασίας, κόπωση, ναυτία, έντονη εφίδρωση και δίψα, γρήγορη αναπνοή και ταχυκαρδία, θα πρέπει αμέσως να μεταφερθεί σε δροσερό περιβάλλον, να αφαιρέσει οποιαδήποτε περιττά ρούχα και να τοποθετήσει, είτε ο ίδιος είτε κάποιο τρίτο πρόσωπο, κρύες κομπρέσες στο μέτωπο, στις μασχάλες, στον αυχένα, ή στο εσωτερικό των χεριών, καθώς και να πιει δροσερό νερό με μικρές γουλιές. Εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν ή αμβλυνθούν μετά από περίπου μισή ώρα, θα πρέπει να λάβει ιατρική περίθαλψη.
Όπως γίνεται, λοιπόν, κατανοητό, οι ηλικιωμένοι αποτελούν μια ηλικιακή ομάδα ιδιαίτερα ευαίσθητη στην έντονη αύξηση της θερμοκρασίας. Έτσι, είναι κρίσιμο τόσο το να γνωρίζουν οι ίδιοι πώς να προστατευθούν, όσο και το να παραμένει ενήμερο το ευρύ κοινό, ούτως ώστε ο καθένας να βοηθήσει όπως μπορεί τα κοντινά του ηλικιωμένα πρόσωπα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Καύσωνας Κλέων: Γιατί απειλεί σοβαρά τους ηλικιωμένους – Τι να προσέξουν, ygeiamou.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Heat and older people, betterhealth.vic.gov.au. Διαθέσιμο εδώ
