Της Δανάης-Βασιλικής Γαζή,
Η υιοθεσία τέκνου συνιστά για τον νομικό χώρο ένα καίριο ζήτημα, το οποίο για αρκετά χρόνια έχει παραμείνει στάσιμο, χωρίς νομοθετικές τροποποιήσεις. Αναλυτικότερα, η υιοθεσία αποτελεί εν γένει ένα ευρύτερο κοινωνικό θέμα που χρήζει ιδιαίτερης ευαισθησίας και αντιμετώπισης, λόγω του ίδιου του χαρακτήρα, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για υιοθεσία ανηλίκου τέκνου. Βέβαια, επειδή τα τελευταία χρόνια η υιοθεσία τέκνου είναι αρκετά συχνή, έχει απλοποιηθεί ως διαδικασία χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ακόμη σημαντικά ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν διεξοδικά. Ήδη ο νέος νόμος 2915/2001, έχοντας ως πρώτιστο στόχο το συμφέρον του τέκνου, διακρίνει δύο περιπτώσεις αυτή του υιοθετούμενου ανηλίκου τέκνου και αυτή του ενηλίκου, ώστε να ρυθμίζεται ειδικώς η κάθε περίπτωση.
Αρχικά, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο ν.2915/2001 αποτελεί τροποποίηση του προγενέστερου ν.2447/1996, ο οποίος ορίζει τις προϋποθέσεις υιοθεσίας του ανηλίκου τέκνου καθώς και τα δικαιώματα αυτού. Ειδικότερα στο αρ.1561 ΑΚ προβλέπεται ότι με την τέλεση της υιοθεσίας περατώνεται κάθε δεσμός συγγένειας με την βιολογική οικογένεια του τέκνου και αυτό εντάσσεται πλήρως στην οικογένεια του θετού γονέα. Απόρροια του γεγονότος αυτού αποτελεί ότι το τέκνο έχει όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις σαν να ήταν γεννημένο εντός γάμου των θετών γονέων του. Βέβαια, τα αποτελέσματα αυτά αρχίζουν από την στιγμή που θα λάβει χώρα η τελεσίδικη απόφαση. Εάν για παράδειγμα αποβιώσει ο θετός γονέας, πριν από την έκδοση της παραπάνω απόφασης, τότε το θετό τέκνο δεν αποκτά κληρονομικό δικαίωμα έναντι αυτού.
Επιπλέον, θα θεωρούνταν παράλειψη αν δεν αναφέραμε και το γεγονός ότι με βάση το αρ.1813 ρυθμίζεται και η περίπτωση της δημιουργίας δεσμού μεταξύ ανιόντος και κατιόντος κατά την κληρονομική διαδοχή. Για παράδειγμα, εάν το θετό τέκνο που απεβίωσε είχε υιοθετήσει με την σειρά του ανήλικο τέκνο, τότε ανάμεσα στον τελευταίο και τον θετό γονέα δημιουργείται σχέση ανιόντος και κατιόντος και έτσι ο απώτερος κατιών βρίσκεται στην πρώτη τάξη της εξ’ αδιαθέτου διαδοχής. Από την άλλη πλευρά λαμβάνοντας υπόψη τα άρθρα 1571 και 1573 προκύπτει αυτοδικαίως ότι σε περίπτωση λύσης της υιοθεσίας, παύει η σχέση του θετού τέκνου και των απογόνων του με τον θετό γονέα και αναβιώνουν οι δεσμοί με την φυσική οικογένεια.
Πρόβλημα, όμως, δημιουργείται όταν οι δικαστικές αποφάσεις που αφορούν την υιοθεσία έχουν εκδοθεί πριν από την θέσπιση του ν.2447/1996, καθώς πριν από αυτόν προβλεπόταν η διατήρηση των δεσμών με την βιολογική οικογένεια του τέκνου. Ο ΑΠ, λοιπόν, με αφορμή αυτό το ζήτημα, αποφάνθηκε ότι επαφίεται στην βούληση του θετού γονέα, εάν θα υπάρξει πλήρη ένταξη του υιοθετημένου στην οικογένεια του θετού γονέα ή όχι. Η πράξη βέβαια της πλήρους ένταξης θα συντελείται κατόπιν υποβολής σχετικής αίτησης και έκδοσης δικαστικής απόφασης επ’ αυτής. Εξ αντιδιαστολής προκύπτει ότι ένα εάν δεν είχε υποβληθεί η σχετική αίτηση από τον θετό γονέα, τότε το τέκνο θα στερούνταν του κληρονομικού δικαιώματος από τον παραπάνω και θα μπορούσε να διεκδικήσει μόνο τα κληρονομικά δικαιώματα από την βιολογική του οικογένεια.
Σε συνέχεια του παραπάνω ζητήματος, ο νομοθέτης προέβλεψε την παροχή ενός ενδίκου βοηθήματος χωρίς προθεσμία, με το οποίο θα καθίσταται εφικτή η μεταβολή της ατελούς υιοθεσίας του ανηλίκου σε πλήρη. Έτσι, λοιπόν, κατόπιν αίτησης του θετού γονέα και με την συναίνεση του ανηλίκου τέκνου που έχει συμπληρώσει τα 12 έτη, εφόσον βέβαια κριθεί από το δικαστήριο η ωριμότητά του, ώστε να ληφθεί υπόψη η συναίνεση, παρέχεται πλήρη υποκατάσταση του τέκνου στα κληρονομικά του δικαιώματα με τον θετό γονέα. Εάν, ωστόσο, έχει αποβιώσει ο θετός γονέας δεν είναι δυνατή η υποβολή αίτησης από τον υιοθετούμενο ή τον έτερο γονέα, καθώς κύριος σκοπός είναι η ενίσχυση των κληρονομικών δικαιωμάτων του υιοθετούμενου τέκνου και όχι η ενίσχυση των μεταξύ τους σχέσεων.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω, εύλογα προκύπτει το συμπέρασμα ότι η υιοθεσία αποτελεί για το δίκαιο ένα ιδιαίτερο ζήτημα, καθώς θα πρέπει όλες οι πτυχές του να εξετασθούν διεξοδικά, καθόσον θίγονται ευαίσθητες πλευρές του προσώπου πόσο μάλλον η ανηλικότητα. Ακόμη, λεπτομερή ρύθμιση έχει προβλεφθεί τόσο από τον νόμο, όσο και από την νομολογία, όσον αφορά το κληρονομικό δικαίωμα του υιοθετούμενου τέκνου και αυτό, με σκοπό το συμφέρον του τέκνου. Με το νέο ν.2915/2001 προβλέφθηκε ήδη η αυτοδίκαιη ένταξη του τέκνου στην οικογένεια του θετού γονέα χωρίς να απαιτείται κάποια ειδική προϋπόθεση, πέρα από την έκδοση τελεσίδικης δικαστικής απόφασης. Εξαίρεση, όμως, στον παραπάνω κανόνα αποτελούν οι αποφάσεις που έχουν εκδοθεί, πριν από την θέσπιση του νέου νόμου και εναπόκειται στην βούληση του θετού γονέα, αν θα υπάρξει πλήρη ένταξη του τέκνου στα δικαιώματά του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τα κληρονομικά δικαιώματα του θετού τέκνου. Τα αποτελέσματα της υιοθεσίας στις σχέσεις θετών και φυσικών γονέων, lagopoulou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το εξ αδιαθέτου κληρονομικό δικαίωμα του θετού τέκνου απέναντι στον θετό και βιολογικό γονέα πριν και μετά την εφαρμογή του Ν. 2447/1996, mcaounilaw.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το εξ αδιαθέτου Κληρονομικό δικαίωμα του θετού τέκνου απέναντι στον θετό γονέα και την βιολογική του οικογένεια, katsalaw.gr, διαθέσιμο εδώ
