Της Μιχαέλλας Αλεξάνδρου,
Η πρόσβαση στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας για το άτομο είναι ένα συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα, ένα δικαίωμα που έχει απαριθμηθεί σε διεθνείς συμφωνίες, όπως η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, και αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση πολλών ακόμη δικαιωμάτων. Η πρόοδος της επιστήμης επιτρέπει όλο και υψηλότερο εφικτό επίπεδο υγείας για τον άνθρωπο, με την εισαγωγή επαναστατικών μεθόδων πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας, αν και συχνά αυτό δεν αντικατοπτρίζεται στην κοινωνία. Απαιτείται το δικαίωμα στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας να γίνει από σχέδιο επί χάρτου, βιωμένη πραγματικότητα με ιδιαίτερη εστίαση στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Στον τομέα των ηπατιτίδων, η επιστήμη εξελίσσεται ραγδαίως, γι’ αυτό και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έθεσε τον στόχο για εξάλειψη της ηπατίτιδας μέχρι το 2030! Τον Μάιο του 2016, η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας ενέκρινε την Παγκόσμια Στρατηγική για τον Τομέα της Υγείας για την ιογενή ηπατίτιδα 2016-2021, η οποία καλεί για εξάλειψη της ιογενούς ηπατίτιδας ως απειλή για τη δημόσια υγεία μέχρι το 2030, δηλαδή μείωση των νέων λοιμώξεων κατά 90% και της θνησιμότητας κατά 65%. Η διάγνωση πρέπει να φτάσει το 90% και η θεραπεία το 80% των νοσούντων που είναι επιλέξιμοι για θεραπεία, ενώ τα ποσοστά του 2015 ήταν αντίστοιχα στο 20% και το 10%.
Οι φιλόδοξοι αυτοί στόχοι είναι εφικτοί; Μόνο 12 χώρες οδεύουν προς την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν με χρονικό όριο το 2030 ως προς την ηπατίτιδα C, βάσει των τελευταίων δεδομένων. Ωστόσο, ο αντίστοιχος αριθμός για την ηπατίτιδα Β σε ασθενείς κάτω των 5 ετών φτάνει τον αριθμό των 72 χωρών, κάτι που είναι κυρίως αποτέλεσμα του ασφαλούς και αποτελεσματικού εμβολίου.
Στην Ελλάδα, από το 1998, έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της χώρας ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο, το οποίο συνιστά το βασικό τρόπο πρόληψης για την ηπατίτιδα Β. Για την ηπατίτιδα C δεν υπάρχει αντίστοιχο εμβόλιο σήμερα.
Ωστόσο, εν αντιθέσει με την ηπατίτιδα B, όπου η θεραπεία στοχεύει στη μακροχρόνια ιολογική ύφεση, η ηπατίτιδα C είναι η μοναδική χρόνια ιογενής νόσος που θεραπεύεται με θεραπευτικά σχήματα ίασης, δηλαδή μόνιμης ιολογικής ανταπόκρισης 95-100% για όλους ανεξαιρέτως τους ασθενείς! Για πολλά χρόνια, η θεραπεία της Ηπατίτιδας C προσέφερε πιθανότητα εκρίζωσης μέχρι περίπου 80% ανάλογα με τον γονότυπο και με συχνές δυνητικά σοβαρές παρενέργειες, που αποθάρρυναν τους ασθενείς. Οι νέοι συνδυασμοί φαρμάκων, τα αντιικά άμεσης δράσης (DAA’s) έχουν φέρει την επανάσταση στη θεραπεία της Ηπατίτιδας C, καθώς σε λίγους μήνες επιτυγχάνεται πλήρης ίαση με ελάχιστες ως καθόλου παρενέργειες.
Πρέπει όλοι οι ασθενείς με ηπατίτιδα B ή C να θεραπεύονται; Ως προς την ηπατίτιδα B, εξαρτάται από την ενεργότητα του ιού, το στάδιο ίνωσης και τη βιοχημική δραστηριότητα. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο για την ηπατίτιδα C. Σχετικά με αυτήν, πρέπει να θεραπεύονται όλοι!
Το σημαντικότερο που πρέπει να σημειωθεί είναι πως τα Αντιικά Άμεσης Δράσης (DAA‘s) διατίθενται σήμερα σε όλους τους ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C ανεξαρτήτως βαθμού ηπατικής ίνωσης στην Ελλάδα. Η σχετική τροποποίηση και η παροχή της επαναστατικής αυτής θεραπείας σε όλους τους ασθενείς με ηπατίτιδα C είναι πρόσφατο επίτευγμα (Σεπτέμβριος 2018) και έχει εξαιρετική σημασία, καθώς θεραπεύοντας όλους τους ασθενείς, ενθαρρύνεται ο πληθυσμός να εξετάζεται για ηπατίτιδα C, αυξάνεται το επίπεδο ζωής των ασθενών και μειώνεται η μετάδοση.
Υπάρχει, συνεπώς, θεραπεία για την Ηπατίτιδα C. Αυτό σημαίνει πως λύθηκε το πρόβλημα; Όχι, καθώς εντοπίζονται αρκετά εμπόδια στη διαδρομή από τη λοίμωξη HCV μέχρι τη θεραπεία. Καταρχάς, η διάγνωση δυσχεραίνεται από το γεγονός ότι η λοίμωξη είναι συχνά ασυμπτωματική, υπάρχει ελλιπής ενημέρωση του πληθυσμού για τη λοίμωξη, τους παράγοντες κινδύνου και τους τρόπους μετάδοσης και ανεπαρκής διαλογή. Βλέπουμε, όμως, ότι ένα ποσοστό εξίσου σημαντικό δεν επισκέπτεται τον ειδικό, αφού έχει διαγνωσθεί, ενώ ένα άλλο ποσοστό μπορεί να επισκεφτεί τον ειδικό, αλλά για λόγους όπως ο φόβος για το στίγμα, η κατάχρηση ουσιών και οικονομικά αίτια δεν αρχίζει ή και ολοκληρώνει τη θεραπεία.
Ο ρόλος της πολιτείας δεν εξαντλείται, λοιπόν, στην παροχή της καλύτερης θεραπείας στους ασθενείς με ηπατίτιδα και του αποτελεσματικότερου εμβολίου, όσο κι αν αυτά είναι αναγκαία. Μία ολιστική απάντηση στην ηπατίτιδα απαιτεί την εφαρμογή αποτελεσματικών παρεμβάσεων σε τρεις άξονες: «πρόληψη», «διάγνωση» και «θεραπεία» με έμφαση στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.
