Του Λόρεντς Κοβάτσι,
Σε μια χώρα που μαστίζεται ακόμη και στις μέρες μας από ένοπλες συρράξεις και από εκτεταμένη ανθρωπιστική κρίση, ενώ, συγκαταλέγεται στις πιο αδύναμες οικονομίες διεθνώς, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη για παροχή σημαντικής αρωγής για την ουσιαστική ανάκαμψη και την εδραίωση της ειρήνης στην περιοχή. Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία βρέθηκε υπό τη δίνη του εμφυλίου πολέμου από το 2012, και ενώ τυπικά έχει υπογραφεί συνθήκη ειρήνης από τις αντιμαχόμενες πλευρές, στην πράξη οι εχθροπραξίες μαίνονται ακόμη, δημιουργώντας ένα κλίμα ανασφάλειας στον πληθυσμό. Από το 2014, έχουν ενεργοποιηθεί οι ειρηνευτικές δυνάμεις των κυανόκρανων του Ο.Η.Ε., στα πλαίσια της Αποστολής των Ηνωμένων Εθνών στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, γνωστή και ως “MINURCA”.
Η βασική αποστολή των ειρηνευτικών αποστολών του Ο.Η.Ε. είναι να επιβλέπουν την κατάσταση στην εν λόγω περιοχή, προκειμένου να συμβάλλουν στην ειρήνευση και την ανοικοδόμηση της κοινωνικής και πολιτικής ευταξίας. Στο δυσχερές αυτό έργο, παρατηρείται πολλές φορές να καταστρατηγούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα αυτών των πληθυσμών, τόσο από τις αντικαθεστωτικές δυνάμεις όσο και από τις δυνάμεις που υποτίθεται, ότι έχουν το καθήκον για τη βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται σεξουαλική εκμετάλλευση από τους κυανόκρανους του Ο.Η.Ε. εις βάρος των ντόπιων πληθυσμών και ειδικά απέναντι στα πιο ευάλωτα άτομα, όσον αφορά τη σεξουαλική και έμφυλη βία σε περίοδο ένοπλων συρράξεων, τις γυναίκες και τα παιδιά.
Στην περίπτωση της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, ήδη, από το 2015, υπήρχαν επανειλημμένα υπαινιγμοί και καταγγελίες για σεξουαλική εκμετάλλευση και βιασμοί σε βάρος παιδιών και γυναικών, αλλά δεν υπήρχε κάποια ουσιαστική προσπάθεια εξάλειψης του φαινομένου και της αποκατάστασης των θυμάτων, παρόλο που ο Ο.Η.Ε. αύξησε ραγδαία τις προσπάθειες για μείωση παρόμοιων περιστατικών. Η σεξουαλική εκμετάλλευση και βία που ασκούν οι δράστες στους πληθυσμούς της χώρας αυτής περιλαμβάνει τον βιασμό και τη σεξουαλική κακοποίηση γενικότερα, την εκπόρνευση γυναικών και παιδιών για μηδαμινά ποσά και την παροχή προστασίας, φαγητού ή στέγης έναντι σεξουαλικών πράξεων. Δυστυχώς, συνεχίζουν να έρχονται στο φως τέτοια ειδεχθή εγκλήματα, ενώ το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος αναμένεται να είναι πολύ μεγαλύτερο.
Τα θύματα σεξουαλικής και έμφυλης βίας συνεχίζουν να εκμεταλλεύονται από άτομα, που βασική τους αποστολή είναι να επουλώσουν τα τραύματα των πληγωμένων από την οικονομική και κοινωνική αποσύνθεση, και όχι να δυσχεραίνουν με τις αντιφατικές από το λειτούργημά τους ενέργειες την πραγματικότητα εκατομμυρίων ανθρώπων, που δε τιμωρούνται στον βαθμό που θα έπρεπε, δεδομένου της εγκληματικής φύσης και απάνθρωπης κακομεταχείρισης ανθρώπων που απελπισμένα ζητάνε ένα χέρι βοηθείας. Η εκμετάλλευση εδράζεται στο γεγονός ότι, όντας σε μια τραγική κατάσταση και φοβούμενοι για τις ζωές τους, παιδιά και γυναίκες εξαναγκάζονται να επιδίδονται σε σεξουαλικές πράξεις, που ενίοτε οδηγεί ανήλικα κορίτσια να κυοφορούν. Η παιδική ηλικία των παιδιών εξανεμίζεται, η ανθρώπινη ζωή γίνεται έρμαιο των νοσηρών δράσεων ατόμων, που το μόνο τους κίνητρο είναι η δική τους «ικανοποίηση» και «καλοπέραση».
Στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, δεν καταγράφονται και σε πολλές περιπτώσεις αποκρύπτονται πολλά περιστατικά σεξουαλικής βίας, λόγω ακριβώς και της φύσης αυτών των εγκλημάτων. Τα θύματα είτε δεν νιώθουν «ασφαλή» να καταθέσουν όσα υπέστησαν είτε στη μεγάλη πλειοψηφία αποσιωπούν, διότι υπάρχει το ζήτημα του κοινωνικού στίγματος, που έχει ως αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση αυτών των ανθρώπων από το κοινωνικό σύνολο. Για αυτόν τον λόγο, θεωρούν ότι είναι προτιμότερο να μη μιλάνε για όσα τους συνέβησαν, ακόμα και όταν είναι πασιφανές ότι έχει διαπραχθεί σεξουαλική βία εις βάρος τους. Όσοι καταφέρουν να σπάσουν τη σιωπή τους βρίσκονται αντιμέτωποι με το γεγονός να πρέπει να βρεθούν αξιόπιστα αποδεικτικά στοιχεία για την εκμετάλλευση που υπέστησαν, ενώ το καθεστώς ατιμωρησίας των κυανοφόρων υφίσταται σε μεγάλο βαθμό.
Επιλογικά, η κατάσταση στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία παραμένει κρίσιμη, όσον αφορά τα θύματα έμφυλης και σεξουαλικής βίας και της δικαίωσής τους ως προς τη τιμωρία των υπαιτίων, τόσο των αντικαθεστωτικών όσο και των «υπερασπιστών της ειρήνης» των Ηνωμένων Εθνών. Παρόλο που έρχονται στην επιφάνεια τέτοια περιστατικά και υπάρχει, έστω και καθυστερημένα, κάποιας μορφής επιδερμικής τιμωρίας και όχι ουσίας, το πρόβλημα συνεχίζει να παραμένει βαθιά ριζωμένο στην κοινωνία, μαζί με την οικονομική και πολιτική αστάθεια που επικρατεί. Εναπόκειται στην Κοινωνία των Πολιτών να ασκήσουν πίεση στα αρμόδια θεσμικά όργανα του Ο.Η.Ε., προκειμένου να αναλάβουν μια πιο συστηματική και ουσιαστική δράση για την εξάλειψη του φαινομένου, όχι μόνο στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, αλλά και σε όλες τις περιοχές που μαστίζονται από συρράξεις κάθε μορφής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Richard Roth and Caitlin Hu, UN finds ‘credible evidence’ of sexua; abuses by peacekeepers in Central African Republic, cnn.com, διαθέσιμο εδώ
- Sophie Timmermans, Sexual Exploitation and Abuse by Peacekeepers in the Central African Republic, voelkerrechtsblog.org, διαθέσιμο εδώ
