Της Δήμητρας Κούβελα,
Ο Νικολό Μακιαβέλι ήταν Ιταλός πολιτικός φιλόσοφος κατά την Αναγέννηση και το έργο του Ο ηγεμόνας (Il Principe) προκάλεσε αίσθηση στην τότε εποχή, κάνοντάς τον γνωστό με τη φήμη του άθεου και κυνικού. Από πολλούς έχει θεωρηθεί πατέρας της Πολιτικής Επιστήμης, ενώ άλλοι τον έχουν συνδέσει με τη διαφθορά και τον αυταρχισμό.
Γεννήθηκε στις 3 Μαΐου του 1469 στη Φλωρεντία και από νεαρή ηλικία εκδήλωσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πολιτική. Σε αυτό βοήθησαν και οι συνθήκες της εποχής, καθώς η Ιταλία ήταν διαχωρισμένη σε «πόλεις-κράτη» και ανταγωνίζονταν μεταξύ τους, ενώ δέχονταν επιρροές και από άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Από μικρός παρακολουθούσε τον μεταρρυθμιστή Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα, ο οποίος μετέπειτα άσκησε κριτική στον πάπα Αλέξανδρο ΣΤ΄ και εκτελέστηκε. Ο Μακιαβέλι έπειτα από αυτό το γεγονός εισήχθη στην κυβέρνηση ως γραμματέας και σύντομα του ανατέθηκαν διπλωματικές αρμοδιότητες και συγκεκριμένα συνάντησε σημαντικές προσωπικότητες της εποχής σε όλη την Ευρώπη, όπως ο Πάπας και ο βασιλιάς της Γαλλίας. Μεταξύ άλλων, συνάντησε και τον Καίσαρα Βοργία, έναν από τους επικεφαλής του παπικού κράτους, ο οποίος χρησιμοποιούσε σκληρές τακτικές. Παρ’ όλο που ο Μακιαβέλι ήταν αντίθετος με τις τακτικές του, θεωρούσε ότι το πρότυπο ενός τέτοιου άνδρα θα μπορούσε να ενώσει την Ιταλία, κάτι που είχε ως στόχο σε όλη του τη ζωή.
Το έτος 1512 σήμανε την λήξη της καριέρας του ως διπλωματούχος στην εξουσία, καθώς ανετράπη η δημοκρατία στην Φλωρεντία και επανήλθαν στην εξουσία οι Μέδικοι και ο Μακιαβέλι βασανίστηκε και φυλακίστηκε. Έπειτα αποσύρθηκε στο κτήμα του στα περίχωρα της Φλωρεντίας, όπου μελέτησε κλασσικούς συγγραφείς και ιστορία και έγραψε σειρά βιβλίων -πολιτικά και ιστορικά- και θεατρικά έργα. Ο σκοπός του ήταν μέσω της συγγραφής να καταφέρει να διεισδύσει και πάλι στα αξιώματα της εξουσίας, κάτι που δεν πέτυχε. Ωστόσο, το έργο του Ο ηγεμόνας, που γράφτηκε το 1513, προκάλεσε αίσθηση όχι μόνο στην εποχή του αλλά και στις μετέπειτα, έως σήμερα, εφόσον επηρέασε πολιτικούς άνδρες και στοχαστές. Επίσης, συνέγραψε την κωμωδία του Μανδραγόρα και την Τέχνη του Πολέμου, αλλά και τις Διατριβές για την πρώτα δέκα βιβλία της Ιστορίας του Τίτου Λίβιου. Επιπλέον, συμμετείχε στις συζητήσεις ουμανιστών στους κήπους του Κόζιμο Ρουτσελάι.
Συγκεκριμένα, ο Μακιαβέλι ισχυριζόταν μέσω της γραφής του ότι υπάρχει ένα «χάσμα» ανάμεσα στο πως θα έπρεπε κάποιος να ζει και στο πώς ζει, γεγονός που θεωρεί ότι οδηγεί τον άνθρωπο στην αυτοκαταστροφή, γιατί αμελεί αυτά που γίνονται στην πραγματικότητα και ασχολείται με αυτά που θα έπρεπε να γίνονται. Όσον αφορά το πρότυπο του σωστού ηγεμόνα, θεωρεί ότι δεν θα πρέπει να επηρεάζεται από τη θρησκεία και τα πρότυπα ηθικής, αλλά θα πρέπει να επικεντρώνεται στα μέσα που οδηγούν στην επίτευξη των στόχων του. Θα πρέπει να έχει τον έλεγχο των γεγονότων και να τα διαμορφώνει με βάση την δική του ωφέλεια.
Σχετικά με τις θεωρίες που ανέπτυξε στα συγγράμματά του, απέκτησε πολλούς θαυμαστές, όπως ο Ζαν Ζακ Ρουσό, ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ, αλλά και πολλούς επικριτές, οι οποίοι τον χαρακτηρίζουν ως κυνικό κερδοσκόπο και πανούργο. Οι αρνητικοί χαρακτηρισμοί που του προσάπτουν συμπυκνώνονται στον όρο «μακιαβελισμός», όρος που δημιουργήθηκε από τους Γάλλους. Το βιβλίο του Ο ηγεμόνας συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο απαγορευμένων βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας.
Ο Μακιαβέλι απογοητευμένος από την εξέλιξη των γεγονότων της εποχής του στον χώρο της πολιτικής, πέθανε στις 21 Ιουνίου 1527 στη Φλωρεντία, εξαιτίας μιας πάθησης στομάχου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
