Της Άννας Νικολέτας Γρίβα,
Είναι αλήθεια πως πολλά ακούγονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τα αέρια που συμβάλλουν άμεσα στην εμφάνισή του, τα οποία προέρχονται από τα εργοστάσια και τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων. Πράγματι, η γνώση του ευρέως κοινού περί των αερίων αυτών και των επιδράσεών τους στο περιβάλλον και την υγεία είναι ύψιστης σημασίας, αφού η προστασία της φύσης και του ανθρώπου είναι προσπάθεια συλλογική. Παρ’ όλα αυτά, ο αέρας είναι εξαιρετικά πιο πλούσιος απ’ ό,τι πιστεύει κανείς, με τα αέρια του θερμοκηπίου να αποτελούν μονάχα ένα μικρό ποσοστό του. Μάλιστα, υπάρχει κάτι άλλο, που συνδράμει εξίσου, αν όχι παραπάνω, στην όξυνση της κλιματικής κρίσης και την εμφάνιση προβλημάτων υγείας στον άνθρωπο. Φυσικά, αυτό δεν είναι άλλο από το αερόλυμα.
Τι είναι, λοιπόν, το αερόλυμα; Ως αερόλυμα χαρακτηρίζεται το αιώρημα μικρών σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Αυτά, παρόλο που συχνά δεν είναι ορατά στο γυμνό μάτι, έχουν σημαντικότατη επίδραση στο κλίμα, τον καιρό, την υγεία και την οικολογία, με αποτέλεσμα η περαιτέρω έρευνα να κρίνεται απαραίτητη. Τα σωματίδια του αερολύματος κυμαίνονται σε μέγεθος από μερικές δεκάδες νανόμετρα, μικρότερο από το πλάτος των μικρότερων ιών, έως αρκετές δεκάδες μικρόμετρα, περίπου όσο και η διάμετρος της ανθρώπινης τρίχας. Το μέγεθος, αλλά και η σύνθεση τους, επηρεάζει το πόσο μακριά μπορούν να «ταξιδέψουν», τις αλληλεπιδράσεις τους με την ηλιακή και τη θερμική ακτινοβολία, καθώς και τις πιθανές επιπτώσεις τους στην υγεία.
Τα αερολύματα χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες. Αυτά που εγχέονται απευθείας στην ατμόσφαιρα είναι γνωστά και ως «πρωτογενή αερολύματα». Για παράδειγμα, σε αυτά ανήκουν η ορυκτή σκόνη, ο καπνός και η ηφαιστειακή τέφρα. Τα «δευτερογενή αερολύματα», από την άλλη, είναι αυτά που εκπέμπονται σε άλλη μορφή (π.χ. αερίου), ενώ στη συνέχεια μετατρέπονται σε σωματίδια αερολύματος, αφού περάσουν από χημικές αντιδράσεις στην ατμόσφαιρα, όπως συμβαίνει με τα θειικά αερολύματα από ηφαίστεια ή βιομηχανικές εκπομπές.
Γιατί είναι, λοιπόν, τόσο σημαντική η έρευνα πάνω στο αερόλυμα; Κατ’ αρχάς, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, οι επιπτώσεις του στο κλίμα είναι τεράστιες. Παραδείγματος χάριν, αερολύματα όπως η αιθάλη ή η σκόνη, εναποτίθενται στο χιόνι ή στον πάγο και μειώνουν την ικανότητά του να αντανακλά την ηλιακή ακτινοβολία, με αποτέλεσμα η επιφάνεια να απορροφά περισσότερο φως, που αυξάνει τη θερμοκρασία και οδηγεί στο ταχύτερο λιώσιμο των πάγων. Με αντίστοιχο τρόπο, το αερόλυμα μειώνει την απόδοση των συστημάτων παραγωγής ηλιακής ενέργειας.
Εστιάζοντας, όμως, στο κομμάτι της υγείας, τα αερολύματα είναι γνωστό πως προκαλούν βλάβες, τόσο σε φυτά όσο και σε ζώα, μεταξύ των οποίων βεβαίως και ο άνθρωπος. Τα σωματίδια του αερολύματος ερεθίζουν τους πνεύμονες, ενώ η έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις δύναται να προκαλέσει μόνιμη αναπνευστική βλάβη ή ακόμη και θάνατο. Επιπλέον, η χρόνια έκθεση σε μικροσωματίδια έχει συσχετιστεί με μειωμένο προσδόκιμο ζωής, εμφάνιση χρόνιου άσθματος, αλλά και υψηλότερες πιθανότητες νόσησης από καρκίνο του πνεύμονα, ενώ η ατμοσφαιρική ρύπανση από μικροσωματίδια επιδρά αρνητικά και στην υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί πως η ορυκτή σκόνη μπορεί να μεταφέρει βακτήρια και ιούς που ζουν μέσα σε αυτήν, οδηγώντας σε προβλήματα υγείας στους κατοίκους των περιοχών όπου μεταφέρεται λόγω του αέρα.
Με βάση τα παραπάνω λοιπόν, είναι θεωρώ απορίας άξιον το γεγονός ότι ένα φαινόμενο, με τόσες αρνητικές συνέπειες για το περιβάλλον και την υγεία, δεν αποτελεί συχνότερα αντικείμενο δημόσιας συζήτησης, όπως του αρμόζει. Προκειμένου να απαλλαχθούμε από τις επιπτώσεις του, τόσο η ενημέρωση του κοινού όσο και η επιστημονική έρευνα, είναι απαραίτητο να ενταθούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Aerosols and Their Importance, earth.gsfc.nasa.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Climate, Aerosols, and Human Health, icp.giss.nasa.gov. Διαθέσιμο εδώ
