Του Νίκου Χριστοδούλου,
Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, έχοντας λάβει την κωδική ονομασία «Αττίλας», ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου 1974, υπό τη διοίκηση του αντιστρατήγου Νουρετίν Έρσιν, επικεφαλής 40.000 στρατιωτών σε αποβατικές και αεροπορικές επιχειρήσεις. Η απάντηση της ελεγχόμενης από τον Δημήτριο Ιωαννίδη κυβέρνησης Αδαμαντίου Ανδρουτσόπουλου εκδηλώθηκε με μεγάλη καθυστέρηση και αμηχανία. Η τουρκική κυβέρνηση υπό τον Μπουλέντ Ετζεβίτ αρνήθηκε τον χαρακτηρισμό της εισβολής και αντ’ αυτού υποστήριξε ότι πρόκειται για «ειρηνευτική επιχείρηση» μετά το πρόσφατο πραξικόπημα κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου πέντε μέρες πριν.
Τα τουρκικά σκάφη άρχισαν να αποβιβάζουν δυνάμεις χωρίς να συναντούν αντίσταση στην περιοχή Πέντε Μίλι, οκτώ χιλιόμετρα δυτικά της Κερύνειας, γύρω στις 5:00 τα ξημερώματα της 20ης Ιουλίου. Παράλληλα, σμήνη τουρκικών αεροπλάνων άρχισαν τις επιθέσεις σε βάρος της ευρύτερης περιοχής της Κερύνειας και της Λευκωσίας, ενώ επιχειρούνταν με ελικόπτερα ρίψεις αλεξιπτωτιστών σε επίκαιρα σημεία. Δεκάδες χιλιάδες κάτοικοι βρέθηκαν απροστάτευτοι έναντι των επιτιθέμενων και επικράτησε σε όλο το βόρειο, κυρίως, μέρος του νησιού πανικός και αναταραχή.
Την ίδια στιγμή στην Αθήνα, η Χούντα των Συνταγματαρχών βρισκόταν υπό κατάρρευση μετά και την αποτυχημένη απόπειρα επιστράτευσης που αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Οι κατώτεροι αξιωματικοί που υποστήριζαν τον Ιωαννίδη είχαν στην ουσία αποσυρθεί, εγκαταλείποντας τον «πρόεδρο της Δημοκρατίας» Φαίδωνα Γκιζίκη και την υπό διάλυση κυβέρνηση να διαχειριστεί την εθνική καταστροφή και την παράλυση του κράτους, αναγκάζοντάς τον να επιστρέψει την εξουσία στον πολιτικό κόσμο.
Λίγες μέρες μετά την κατάρρευση του καθεστώτος και την παράδοση της εξουσίας στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, επέστρεψε από το Παρίσι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής (24 Ιουλίου) και σχημάτισε κυβέρνηση εθνικής ενότητας με τη συμμετοχή πολιτικών της ΕΡΕ και της Ένωσης Κέντρου, των δύο βασικών παρατάξεων της προδικτατορικής περιόδου, ενώ μετείχαν και προσωπικότητες του αντιδικτατορικού αγώνα, όπως ο Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης.
Η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας απελευθέρωσε, αμέσως, όλους τους πολιτικούς κρατουμένους τόσο από την περίοδο της Χούντας όσο και παλαιότερα, ενώ άρχισε τη διαδικασία της «από-χουντοποίησης», τόσο της δημόσιας διοίκησης όσο και του στρατού, επιβάλλοντας πειθαρχικά μέτρα ή ποινικό κολασμό σε όσους είχαν συνεργαστεί με αυτή.
Επίσης, η νέα κυβέρνηση προσπάθησε να χειριστεί διπλωματικά την κρίση που προκλήθηκε από την τουρκική εισβολή, αλλά πλέον οι εξελίξεις είχαν πάρει τον δρόμο τους, καθώς ο τουρκικός στρατός κατέλαβε τελικά το 37% του κυπριακού εδάφους. Αντιδρώντας στην ανοχή της ατλαντικής συμμαχίας στα γεγονότα της Κύπρου, ο Καραμανλής και ο Υπουργός Εξωτερικών, Γεώργιος Μαύρος, αποφάσισαν την αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ.
Η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας προκήρυξε γρήγορα Εκλογές για τις 17 Νοεμβρίου 1974, ώστε να αποκατασταθεί πλήρως η πολιτική ομαλότητα, ενώ τον Δεκέμβρη θα γινόταν δημοψήφισμα για την οριστική επίλυση του πολιτειακού ζητήματος και θα ακολουθούσε η σύνταξη του νέου συνταγματικού χάρτη.
Η ανάγκη του πολιτικού συστήματος να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της νέας εποχής, οδήγησε στην ίδρυση δύο νέων κομμάτων που θα έπαιζαν πρώτο ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας για την επόμενη πεντηκονταετία, η Νέα Δημοκρατία (Ν.Δ.), με ηγέτη τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑ.ΣΟ.Κ.), με ηγέτη τον Ανδρέα Παπανδρέου, γιο του Γεωργίου Παπανδρέου, ενώ η προδικτατορική Ένωση Κέντρου μετονομάστηκε σε Ένωσις Κέντρου – Εθνικές Δυνάμεις, με ηγέτη τον Γεώργιο Μαύρο. Εμβληματική στιγμή της πρώτης κυβέρνησης της Μεταπολίτευσης ήταν η νομιμοποίηση του Κ.Κ.Ε., που ήταν εκτός νόμου από το 1947.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η πτώση της χούντας και η αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Παντελής, Α. Μ. (2018), Εγχειρίδιο Συνταγματικού Δικαίου. Αθήνα: Λιβάνης.
