Toυ Ελευθέριου Χονδρού,
Ενώ ο Τούρκος Πρόεδρος, Recep Tayyip Erdogan, μπορεί να μην κατέχει το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ρώσου Προέδρου, Vladimir Putin, τη γεωπολιτική επιρροή του Πρωθυπουργού της Ινδίας, Narenda Mondi, που ηγείται της πιο πυκνοκατοικημένης χώρας στον κόσμο ή το βήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που απολαμβάνει ο Ούγγρος Πρωθυπουργός, Viktor Orban, και οι δυτικοί σύμμαχοι, ωστόσο έχει χαράξει μια μοναδική πορεία στην παγκόσμια πολιτική. Σε αντίθεση με τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό, Benjamin Netanyahu, ο Erdogan δεν έχει ακόμη δημιουργήσει μια ιστορία επιζωσών προβλέψεων πολιτικής καταστροφής, αλλά η θητεία του δύο δεκαετιών έχει δείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, ξεπερνώντας πολλούς παγκόσμιους ηγέτες.
Η ηγεσία του άφησε ανεξίτηλο σημάδι στην Τουρκία και η οξυδερκής πολιτική στρατηγική του και η αδιάλλακτη προσέγγισή του απέκρουσαν με επιτυχία πολλές εκλογικές απειλές. Έχει κινητοποιήσει επιδέξια μια σημαντική βάση ψηφοφόρων, που περιλαμβάνει θρησκευτικούς και εθνικιστές ψηφοφόρους, μέσω αδιάκοπων πολιτιστικών συζητήσεων, εκμεταλλευόμενος, παράλληλα, τον εκτεταμένο έλεγχό του στον κρατικό μηχανισμό.
Στον πρόσφατο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, ο Erdogan θριάμβευσε επί του υποψηφίου της αντιπολίτευσης, Kemal Kilicdaroglu, εξασφαλίζοντας το 52 τοις εκατό των ψήφων. Αυτό το μικρό περιθώριο νίκης μιλά για το σημαντικό τμήμα του τουρκικού πληθυσμού που «λαχταρά» για το τέλος της διακυβέρνησης του Erdogan, η οποία τώρα πρόκειται να επεκταθεί στην τρίτη δεκαετία. Ωστόσο, η πολιτική οξυδέρκεια του Erdogan του δίνει τη δυνατότητα να ξεγελάσει τους αντιπάλους του, ιδιαίτερα τον Kilicdaroglu, ο οποίος φαίνεται να πλησιάζει στο τέλος του πολιτικού του ταξιδιού, μετά από μια ακόμα ανεπιτυχή προσπάθεια να ανατρέψει τον Erdogan. Σύμφωνα με τον Emre Peker, αναλυτή στην εταιρεία συμβούλων Eurasia Group, ο Erdogan κατάφερε να πολώσει την Τουρκία σε δύο ομάδες: υπέρ του Erdogan και κατά του Erdogan. Παρά τη χειρότερη οικονομική ύφεση της Τουρκίας από την οικονομική κρίση του 2001, ο Erdogan συνεχίζει να κερδίζει τις εκλογές, που βασίζονται στην πολιτική ταυτότητας.
Ο Erdogan, στη νικητήρια ομιλία του, παρουσίασε την αντιπολίτευση ως μαριονέτες ξένων αντιπάλων, που υποστηρίζουν την αντικρατική εξέγερση και τις ριζοσπαστικές φεμινιστικές και LGBTQ ιδεολογίες. Χλεύασε, επίσης, τα ξένα μέσα ενημέρωσης για τις υποτιθέμενες προσπάθειές τους να τον υπονομεύσουν. Η πορεία του Erdogan από έναν φιλελεύθερο, μεταρρυθμιστή Πρωθυπουργό σε έναν αυταρχικό Πρόεδρο, που αναδόμησε το πολιτικό τοπίο της χώρας, επέλεξε τα μέσα ενημέρωσης και υπέταξε το δικαστικό σώμα είναι καλά τεκμηριωμένη. Αρχικά, η πολιτική του με θρησκευτική τάση προσέφερε μια αντίστιξη στον αυστηρό κοσμικό εθνικισμό, που υποστήριξε ο ιδρυτής της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας, Mustafa Kemal Ataturk. Η έκκλησή του προς τους πιο θρησκευόμενους και συντηρητικούς ψηφοφόρους στις αγροτικές περιοχές της χώρας, οι οποίοι συχνά ένιωθαν παραμελημένοι από την ελίτ στις παράκτιες πόλεις της Τουρκίας, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην άνοδό του στην εξουσία.
Ωστόσο, η πρόσφατη εκστρατεία επανεκλογής του, η οποία επικεντρώθηκε στην εδραίωση της υποστήριξης από θρησκευόμενους μουσουλμάνους και ακροδεξιούς εθνικιστές, έδειξε μια αλλαγή στην πολιτική του στρατηγική. Η χειραγώγηση των θρησκευτικών και εθνικιστικών συναισθημάτων του, για να διατηρήσει την εξουσία, έχει εγείρει ανησυχίες για τον μόνιμο αντίκτυπο της διχαστικής τακτικής του στη χώρα. Παρά την άνοδο του Erdogan σε ένα πιο συγκεντρωτικό προεδρικό σύστημα, μέσω ενός αμφιλεγόμενου δημοψηφίσματος, ορισμένοι πολιτικοί μελετητές συνεχίζουν να θεωρούν την Τουρκία ως ημιδημοκρατία. Σε αντίθεση με τη Ρωσία του Putin, όπου οι εκλογές είναι προφανείς, οι εκλογές στην Τουρκία πιστεύεται ότι παραμένουν ανταγωνιστικές και οι ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών, παρά τους περιορισμούς, απολαμβάνουν περισσότερες ελευθερίες από τους ομολόγους τους σε χώρες όπως η Ρωσία.
Ωστόσο, αυτή η αντίληψη αλλάζει, καθώς ο Erdogan επαναβεβαιώνει την εξουσία του. Δεδομένων των τεράστιων πόρων που έχει στη διάθεσή του ο Erdogan, του μονοπωλίου του στα κρατικά μέσα ενημέρωσης και του ελέγχου των κρατικών θεσμών, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να θεωρηθούν οι εκλογές δίκαιες. Η χρήση του νομικού συστήματος από την Κυβέρνηση για τη φυλάκιση ή τον αποκλεισμό υποψηφίων της αντιπολίτευσης συνεπάγεται, επίσης, ότι οι εκλογές γίνονται λιγότερο ελεύθερες. Ο Soner Cagaptay, μελετητής της Τουρκίας στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την Πολιτική της Εγγύς Ανατολής, προτείνει ότι η Τουρκία πλησιάζει στο να γίνει ένα αυταρχικό κράτος παρόμοιο με αυτά της Ευρασίας, σε αντίθεση με το να είναι ανελεύθερη ευρωπαϊκή δημοκρατία. Ακριβώς όπως ο Putin, ο οποίος έχει εξασφαλίσει σημαντικές εκτελεστικές εξουσίες στη Ρωσία, ο Erdogan έχει αναδειχθεί ως ο πιο ισχυρός εκλεγμένος ηγέτης της Τουρκίας, από τις πρώτες ελεύθερες και δίκαιες εκλογές στη χώρα το 1950. Έχει αρχίσει να υιοθετεί τα σύμβολα ενός αυτοκρατορικού αρχηγού κράτους, ομοίως με το πώς ο Putin έχει τοποθετηθεί ως διάδοχος των πιο επιφανών Τσάρων της Ρωσίας.
Οι επικριτές του Erdogan προβλέπουν ένα ζοφερό μέλλον. Φοβούνται ότι μπορεί να διαλύσει περαιτέρω το εναπομείναν ανεξάρτητο δικαστικό σώμα, τον ελεύθερο τύπο και την κριτική ακαδημαϊκή κοινότητα. Υπάρχουν, επίσης, ανησυχίες για τα πιθανά σχέδιά του για ένα νέο Σύνταγμα, το οποίο θα μπορούσε να περιλαμβάνει μέτρα, όπως η κατάργηση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, η εισαγωγή περισσότερο θρησκευτικού περιεχομένου στη δημόσια εκπαίδευση, περιορίζοντας τα δικαιώματα των γυναικών και απαγορεύοντας τις φιλελεύθερες ερμηνείες του Ισλάμ. Η σταθερή λαβή του Erdogan στην εξουσία, η οποία μπορεί να περιγραφεί ως εκλογική αυτοκρατορία, έγινε πιο εμφανής όταν παγκόσμιοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων των Mondi, Putin και Προέδρου Biden, τον συνεχάρησαν για τη νίκη του, χωρίς να εκφράσουν ανησυχίες για το δημοκρατικό μέλλον της Τουρκίας.
Στη νικητήρια ομιλία του στην Άγκυρα, ο Erdogan επιβεβαίωσε την πρόθεσή του να κρατήσει τον Selahdin Demirtas, δημοφιλή ηγέτη του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών, στη φυλακή για εκκρεμείς κατηγορίες για τρομοκρατία, που πολλοί πιστεύουν ότι είναι κατασκευασμένες. Την παραμονή του δεύτερου γύρου, ο Demirtas έστειλε ένα μήνυμα από τη φυλακή, ενθαρρύνοντας τους ψηφοφόρους να στηρίξουν τον Kilicdaroglu, προειδοποιώντας ότι «το αύριο δεν είναι το τέλος του κόσμου, αλλά μπορεί να είναι το τέλος της δημοκρατίας».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Erdogan wins Turkish election, extending rule to third decade, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Erdoğan Wins Five More Years in Power, Statista, διαθέσιμο εδώ
