Της Σπυριδούλας Βλάχα,
Τα Φιλαράκια, η αμερικανική τηλεοπτική σειρά που έκανε παγκόσμια επιτυχία και εισπράττει την αγάπη του κοινού ακόμη και σήμερα, αποτελεί έναν ύμνο στον δεσμό της φιλίας. Και πράγματι, οι έξι αχώριστοι φίλοι ήταν πάντα ο ένας δίπλα στον άλλον στα καλά και στα άσχημα και για αυτό, άλλωστε, παρέμειναν μαζί μέχρι το τέλος της σειράς. Ωστόσο, παρά τα σημαντικά μηνύματα που έχει περάσει σχετικά με τη φιλία και πολλά ακόμα ζητήματα, πολλές φορές, κάποια άλλα ήταν αρκετά προβληματικά. Ποια είναι, όμως, αυτά;
Αρχικά, εντοπίζονται αρκετά στερεότυπα που έχουν να κάνουν με το φύλο. Όσα υγιή πρότυπα μεταφέρονται σχετικά με την αυτονομία των γυναικών, από το παράδειγμα της Ρέιτσελ, άλλα τόσα στερεοτυπικά γνωρίσματα αποδίδονται στους γυναικείους ρόλους. Για παράδειγμα, βλέπουμε μία εμμονή της Μόνικα να παντρευτεί και να κάνει παιδιά, σε σημείο που κατά τη διάρκεια της σχέσης της με τον Τσάντλερ εκείνος να αγχώνεται και να νιώθει πιεσμένος. Επίσης, η Ρέιτσελ, παρουσιάζεται αρκετές φορές να ενδιαφέρεται σε μεγάλο βαθμό για την εμφάνιση και το ντύσιμό της, κάτι που θεωρείται «γυναικείο χαρακτηριστικό». Από την άλλη πλευρά, ο Τζόι παρουσιάζεται ως ο «γόης», ο οποίος αρκείται σε περιστασιακές σχέσεις με το άλλο φύλο, ενώ, από την άλλη ο Τσάντλερ, παρουσιάζεται ως ο κλασικός άνδρας που φοβάται τον γάμο. Έτσι, λοιπόν, «ανακυκλώνονται» διάφορα κοινωνικά στερεότυπα σχετικά με τον σκοπό και τις επιθυμίες των γυναικών, καθώς και με τα «φυσιολογικά» χαρακτηριστικά των ανδρών, όπως είναι η έλλειψη δέσμευσης και η συνεχής σεξουαλική επιθυμία. Άλλωστε, ο Ρος, ο μόνος άνδρας που είναι περισσότερο συναισθηματικός και φιλικά διακείμενος προς τις σχέσεις, διακωμωδείται συχνά ως προς τις αντιδράσεις του, σαν αυτές να μην είναι φυσιολογικές.
Επιπλέον, βλέπουμε να υπάρχουν κάποιες προβληματικές ερμηνείες σχετικά με την ταυτότητα φύλου και τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Ειδικότερα, στο επεισόδιο με τις Ευχαριστίες της σεζόν 8, ο Ρος και ένας παλιός συμμαθητής του, ο Γουίλ, παραδέχονται πως είχαν διαδώσει φήμη στο Λύκειο, πως η Ρέιτσελ είχε και θηλυκά και αρσενικά γεννητικά όργανα, κάτι που εκλήφθηκε από τους υπόλοιπους ως αστείο και από τη Ρέιτσελ ως προσβολή. Ακόμα, παρατηρούμε τους τρεις άνδρες της παρέας να αποποιούνται οποιοδήποτε χαρακτηριστικό παραπέμπει στην ομοφυλοφιλία, καθώς και να το διακωμωδούν, αφού κάτι τέτοιο θα «ακύρωνε» την αρρενωπότητά τους. Πρόκειται, λοιπόν, για δυσλειτουργικές αντιλήψεις που αφορούν την LGBTQ+ κοινότητα και για διαιώνιση των κοινωνικών νορμών σχετικά με το «φυσιολογικό» και «μη φυσιολογικό», οι οποίες αφορούν την ετεροκανονικότητα και τη συμβατότητα κοινωνικού και βιολογικού φύλου.
Φυσικά, όσο και αν αυτό μας πικραίνει, χρειάζεται να σημειώσουμε πως τα αγαπημένα μας φιλαράκια, συχνά παρουσίαζαν μία σχέση εξαρτητική. Και αυτό, γιατί σχεδόν κανένας από τους νέους φίλους που γνώριζαν δεν κατάφερε να επιβιώσει στα πλαίσια της παρέας, ενώ συχνά απορρίφθηκαν επαγγελματικές ευκαιρίες και δυνατότητες αυτονόμησης. Επομένως, αν και συνήθως λειτουργούσαν ως πηγή ασφάλειας και υποστήριξης ο ένας για τον άλλον, συχνά έδρασαν και ανασταλτικά σε ευκαιρίες προσωπικής εξέλιξης.
Τέλος, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι αρκετά συχνά και με έμμεσο τρόπο θίγεται το ζήτημα της ψυχικής υγείας. Πιο συγκεκριμένα, η Μόνικα παρουσιάζει μια εμμονή με την καθαριότητα, την τάξη και τον έλεγχο, η οποία μοιάζει αρκετά με συμπτώματα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, καθώς και του Τσάντλερ ο οποίος είχε αναφέρει στον Ρος πως πολλές φορές σε προσωπικές στιγμές του έρχεται στο μυαλό η εικόνα της μητέρας του, η οποία του προκαλεί δυσφορία και δεν μπορεί να τη διώξει. Μάλιστα, αυτές οι «παραξενιές» ωθούν τα υπόλοιπα μέλη της παρέας να θεωρούν τη Μόνικα ιδιότροπη και υπερβολική, ενώ ο Ρος απαντά στην «εξομολόγηση» του Τσάντλερ, «Τι πηγαίνει λάθος με εσένα;». Μέσα από αυτές τις σκηνές, το μήνυμα που μεταβιβάζεται είναι πως οποιαδήποτε παρεκκλίνουσα από τη «φυσιολογική» συμπεριφορά δεν είναι αποδεκτή και πως εντάσσεται στα πλαίσια της προβληματικότητας, διαιωνίζοντας, έτσι, το στίγμα της ψυχικής νόσου.
Κλείνοντας, παρά τα προβληματικά μηνύματα που μπορεί να μεταδίδει η αγαπημένη μας σειρά, η αλήθεια είναι πως έχει προβάλλει και πολλά υγιή πρότυπα, πρωτοποριακά για την εποχή της. Ας σταθούμε, λοιπόν, σε αυτά, και ας δούμε με κριτική ματιά οτιδήποτε μπορεί να μας φαίνεται προβληματικό. Όπως, άλλωστε, χρειάζεται να κάνουμε και σε κάθε τομέα της ζωής μας!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Friends: 5 Times The Show Defied Gender Norms (& 5 It Didn’t), screenrant.com, διαθέσιμο εδώ
