Ο Ηρακλής στην Αμερική: Αποκρυπτογραφώντας τον Πλούταρχο

Του Δημήτρη Τσελίκα,

Όπως έχουμε αναφέρει αρκετές φορές από αυτήν την στήλη, η ελληνική μυθολογία δεν είναι παραμύθι. Όπως πολλοί μελετητές υποστηρίζουν, πρόκειται για πανάρχαια ιστορία, η οποία με το πέρασμα των αιώνων κωδικοποιήθηκε και πήρε τη μορφή μύθων. Μεταφυσικά στοιχεία αναμείχθηκαν με πραγματικά, συμβολισμοί έγιναν πιο έντονοι και πραγματικά γεγονότα σκεπάστηκαν από τον μανδύα του μύθου.

Ο Πλούταρχος γεννήθηκε στη Χαιρώνεια, μια πόλη της Βοιωτίας, και έζησε περίπου μεταξύ 45 μ.Χ.-120 μ.Χ. Ήταν ιστορικός, βιογράφος και δοκιμιογράφος. Ταξίδεψε πολύ στον μεσογειακό κόσμο. Μυήθηκε στα μυστήρια του Απόλλωνα. Ήταν πρεσβύτερος των ιερέων του Απόλλωνα, στο Μαντείο των Δελφών, όπου διετέλεσε υπεύθυνος για την ερμηνεία των χρησμών της Πυθίας, αξίωμα που κράτησε για 29 έτη έως τον θάνατό του. Επίσης, ο Πλούταρχος κατείχε το αξίωμα του “magistratus” (άρχων) στη Χαιρώνεια και την αντιπροσώπευσε σε διάφορες αποστολές σε άλλες χώρες. Περισσότερο γνωστός είναι για το έργο του Βίοι Παράλληλοι, μια σειρά βιογραφιών διάσημων Ελλήνων και Ρωμαίων, διευθετημένων ανά ζεύγη. Υπάρχει και μια υπέροχη συλλογή 183 πραγματειών και καταγραμμένων λόγων (σώζονται 76), που διασώθηκε υπό τον τίτλο Ηθικά.

Ανάμεσα σε αυτά, βρίσκεται και το έργο Περί τοῦ ἐμφαινομένου προσώπου τῷ κύκλῳ τῆς Σελήνης, που με αφορμή το λεγόμενο «πρόσωπο» το οποίο μοιάζει να απεικονίζεται στη Σελήνη (λόγω των σκιάσεων), πραγματεύεται θέματα σχετικά με τη Σελήνη (έδαφος, φωτεινότητα, ανακλαστικότητα, εκλείψεις κλπ.) από την άποψη της Φυσικής αλλά και της Φιλοσοφίας-Θεολογίας. Πρόκειται για μια συζήτηση μεταξύ εκπροσώπων διαφόρων Φιλοσοφικών Σχολών, μετά την λήξη ενός συμποσίου, στο οποίο ενδεχομένως να συμμετείχε και ο Πλούταρχος (σύμφωνα με αναλυτές του κειμένου). Τα πρόσωπα που συμμετέχουν είναι:

• Ο αδελφός του Πλουτάρχου, ο Λαμπρίας, ο οποίος ήταν ιερέας στο Μαντείο της Λιβαδειάς και magistratus στο ναό του Απόλλωνα, στους Δελφούς. Ο Λαμπρίας είναι ο συντονιστής αυτής της συζήτησης.
• Ο γεωμέτρης Απολλωνίδης.
• Ο Αριστοτέλης.
• Ο Φαρνάκης.
• Ο Θέων από την Αίγυπτο, Στωικός Φιλόσοφος.
• Ο Μενέλαος, μαθηματικός από την Αλεξάνδρεια και Αστρονόμος (είχε κάνει δύο αστρονομικές παρατηρήσεις, τις αποκρύψεις των αστέρων Spica (Στάχυς) and Beta Scorpii (Β του Σκορπιού) από την Σελήνη, στη Ρώμη, το 98 μ.Χ.).
• Ο Σύλλας ο Καρχηδόνιος που διοργάνωσε το δείπνο για τον Πλούταρχο.
• Ο Λεύκιος από την Τυρρηνία, Πυθαγόρειος μαθητής του Μοντεράτου.

Προς το τέλος του διαλόγου, ο Σύλλας μεταφέρει στους υπόλοιπους τις πληροφορίες για τη θεολογία της Σελήνης που είχε ακούσει από κάποιον ξένο τον οποίο είχε συναντήσει στην Καρχηδόνα. Αυτός είπε ότι είχε επιστρέψει στην πόλη από ένα ταξίδι στην «μεγάλη ήπειρο», η οποία βρίσκεται πέρα από την «μεγάλη θάλασσα». Υπάρχει, λέει ο Σύλλας, ένα νησί που λέγεται Ωγυγία (το νησί της Καλυψούς), το οποίο απέχει πέντε μέρες από τη Βρετανία προς τα δυτικά. Σε ίση απόσταση από εκείνη υπάρχουν άλλα τρία νησιά, πάλι προς τη δύση. Σε ένα από αυτά τα νησιά, όπως λένε οι βάρβαροι, ο Δίας έχει φυλακίσει τον πατέρα του τον Κρόνο. Η θάλασσα εκείνη έχει πάρει το όνομά της από τον Κρόνο, και λέγεται Κρόνιο πέλαγος. Η μεγάλη ήπειρος δεν απέχει πολύ από αυτά τα τρία νησιά, από την Ωγυγία όμως απέχει 5.000 στάδια με κωπήλατα πλοία. Τα πλοία, μάλιστα, πάνε εκεί μόνο με κουπιά καθώς το πέλαγος είναι λασπουδερό και δύσκολα προσβάσιμο, λόγω και των πολλών ρευμάτων, τα οποία βγαίνουν από την ήπειρο.

Οι Έλληνες άποικοι κατοικούν σε εκείνα τα νησιά, στο στόμα του κόλπου, και αποκαλούν τους εαυτούς τους και νησιώτες και στεριανούς, αφού τα νησιά, η ήπειρος και ο κόλπος είναι πολύ κοντά. Το ελληνικό στοιχείο βρισκόταν εκεί από παλιά, κάποτε όμως άρχισε να φθίνει και οι γηγενείς άρχισαν να επικρατούν των Ελλήνων αποίκων. Για αυτόν τον λόγο, οι Έλληνες από τον ελλαδικό χώρο έστειλαν εκεί αποστολή νέων αποίκων με αρχηγό τον Ηρακλή. Έτσι, το ελληνικό στοιχείο αναζωπυρώθηκε, και για αυτό οι Έλληνες εκεί τιμούν πρώτα τον Ηρακλή και ύστερα τον Κρόνο. Από τότε, κάθε τριάντα χρόνια φεύγει μια αποστολή αποίκων από την Μεσόγειο προς την μεγάλη ήπειρο, για να ανανεώνεται συνεχώς το ελληνικό στοιχείο, συνεχίζει ο Σύλλας. Αναχωρούν πολλά πλοία και όχι μόνο ένα, και οι άποικοι επιλέγονται δια κλήρου. Όταν η νέα αποστολή φτάσει εκεί, οι παλαιοί άποικοι μπορούν να επιστρέψουν πίσω στη Μεσόγειο, αν θέλουν όμως οι περισσότεροι επιλέγουν να μείνουν εκεί, αφού η ζωή φαίνεται πως είναι καλή.

Μπορεί για την Τιτανομαχία να μην έχουμε πληροφορίες για το πότε διεξήχθη, όμως για τον Ηρακλή έχουμε, και πιθανότατα να είναι ακριβείς. Σύμφωνα με την μελέτη του κ. Παπαμαρινόπουλου και άλλων καθηγητών (θα αναλυθεί σε επόμενο άρθρο), οι οποίοι υπολόγισαν τα έτη έναρξης και λήξης του Τρωικού Πολέμου μέσω των εκλείψεων που περιγράφει ο Όμηρος, αυτός διεξήχθη περί το 1.228-1.218 π.Χ. Ο Ηρακλής δεν συμμετείχε σε αυτόν, όμως συμμετείχε ο γιος του ο Τληπόλεμος, ηγεμών της Ρόδου. Άρα, μιλάμε για μια γενιά μετά τον Ηρακλή. Επίσης, γνωρίζουμε πως ο Ηρακλής είχε συμμετάσχει στον πρώτο Τρωικό Πόλεμο, όταν κατέλαβε την Τροία με συντρόφους του, μεταξύ άλλων, τον Τελαμώνα (πατέρα του Αίαντα) και τον Πηλέα (πατέρα του Αχιλλέα). Βάσει αυτών λοιπόν, υποθέτουμε πως ο Ηρακλής γεννήθηκε γύρω στο 1.384 π.Χ., και από την εποχή του, δηλαδή περί το 1.300 π.Χ., ξεκίνησε αυτή η αποστολή αποίκων προς την μεγάλη ήπειρο, η οποία συνεχίστηκε μέχρι την εποχή του Πλουτάρχου, τον 1^ο αιώνα μ.Χ. Στην εργασία των Ι. Λυριτζή, Π. Πρέκα-Παπαδήμα, Π. Αντωνόπουλου, Κ. Καλαχάνη και Χ. Τζάνη, με βάση τα αστρονομικά στοιχεία που βρίσκουμε στο κείμενο του Πλουτάρχου (δηλαδή ολική έκλειψη ηλίου και «είσοδος» του πλανήτη Κρόνου στον Αστερισμό του Ταύρου, κάτι που γίνεται μια φορά κάθε 30 χρόνια), χρονολογούνται τα περιγραφόμενα στο έργο του Πλουτάρχου γεγονότα.

Επίσης, σύμφωνα και πάλι με την παραπάνω εργασία, η αποικία των Ελλήνων που περιγράφει ο Πλούταρχος βρισκόταν στην νήσο New Foundland. Παρά το γεγονός ότι δεν μπορούμε να είμαστε 100% σίγουροι για όσα εικάζουμε, τα στοιχεία μας επιτρέπουν να κάνουμε υποθέσεις οι οποίες φαίνεται να ισχύουν. Μέχρι την επαλήθευσή τους, όμως, όταν και αν αυτή γίνει με απόλυτη βεβαιότητα, θα μεσολαβήσει πολύς χρόνος. Το μόνο σίγουρο είναι πως αξίζει να μελετούμε τις αρχαίες πηγές με προσοχή στις λεπτομέρειες και τα μάτια ανοιχτά σε οτιδήποτε προκύψει.

*Ανανέωση: Στις 9 Οκτωβρίου του 2023, νέο άρθρο με άποψη καθηγητή επί του συγκεκριμένου θέματος δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο. Μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Παναγιώτα Πρέκα-Παπαδήμα Πλουτάρχου Ηθικά: “Περί τοῦ ἐμφαινομένου προσώπου τῷ κύκλῳ τῆς Σελήνης” Το ταξίδι και η αποικία των Ελλήνων στην Β. Αμερική, clioturbata.com, Διαθέσιμο εδώ
• Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ανακαλύψει την Αμερική από τα προϊστορικά χρόνια!, iefimerida.gr, Διαθέσιμο εδώ
• The Ancient Greeks in America, greek-thesaurus.gr, Διαθέσιμο εδώ