Της Μαρίας Κουκουτσέα,
Ο Γιάννης Σκαρίμπας γεννήθηκε λίγα χρόνια πριν την εκπνοή του 19ου αιώνα, το 1893, στην Αγία Ευθυμία της Παρνασσίδας, περιοχή της Φώκιδας στην κεντρική Στερεά Ελλάδα, όπου έζησε μέχρι την ηλικία των 20 ετών. Από τη μεριά της μητέρας του, Ανδρομάχης Σκαρτσίλα, η οικογένειά του ήταν εύπορη για τα δεδομένα της εποχής.
Το 1912, ο Σκαρίμπας διετέλεσε διευθυντικό στέλεχος της Singer, αμερικανικής κατασκευαστικής εταιρείας ραπτομηχανών, σε υποκατάστημα που διατηρούσε στην Πάτρα. Το 1914 στρατεύθηκε και πολέμησε στο Β’ Βαλκανικό Πόλεμο, ενώ κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, πολέμησε στο Μακεδονικό μέτωπο. Η στρατιωτική του θητεία έκλεισε με τραυματισμό και παρασημοφόρηση για την ανδρεία και τον ηρωισμό του. Για 3 χρόνια, από το 1919 έως το 1922, εργάστηκε ως εκτελωνιστής, αρχικά στο τελωνείο Χαλκίδας και έπειτα της Ερέτριας. Το 1919 παντρεύτηκε την Ελένη Κεφαλινίτη, με την οποία δημιούργησαν πολύτεκνη οικογένεια με την απόκτηση πέντε παιδιών, ενώ το 1922 επέστρεψε στη Χαλκίδα όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του.
Η συγγραφική πορεία του Σκαρίμπα ξεκίνησε κατά τη διάρκεια παραμονής του στην Ερέτρια με τη δημοσίευση των πρώτων εννιά διηγημάτων του, αλλά η έντονη και εμπεριστατωμένη λογοτεχνική του ενασχόληση ουσιαστικά ξεκίνησε με την επιστροφή του στη Χαλκίδα στα τέλη του 1922. Μεγάλοι και σημαντικοί συγγραφείς όπως οι Έντγκαρ Άλαν Πόε, Μιγκέλ ντε Θερβάντες, Όσκαρ Ουάιλντ, Φίοντορ Ντοστογιέφσκι, Διονύσιος Σολωμός και Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τον Σκαρίμπα, ο οποίος, εκτός από τη μελέτη των έργων αυτών, προχώρησε και στη μελέτη του δημοτικού τραγουδιού και της νεοελληνικής ποίησης εν γένει.
Το διήγημά Στις πετροκολόνες στο λιμάνι (έτος δημοσίευσης 1929) και το έργο του Καπετάν Σουρμελής ο Στουραίτης, για το οποίο βραβεύθηκε σε πανελλήνιο διαγωνισμό διηγήματος, αποτέλεσαν ορόσημα της συγγραφικής του καριέρα καθώς τον «σύστησαν» επισήμως σε κοινό και κριτικούς. Η πρώτη διηγηματική συλλογή του Σκαρίμπα με όνομα Καϋμοί στο Γριπονήσι κυκλοφόρησε το 1930, ωστόσο η αλλαγή στο συγγραφικό του τόνο έγινε μέσω του έργου του Το θείο Τραγί (έτος δημοσίευσης 1932), το οποίο έφερε έντονα στοιχεία από τον γαλλικό σουρεαλισμό. Τα επόμενα χρόνια, ακολούθησαν τα μυθιστορήματα Μαριάμπας (1935) και Το σόλο του Φίγκαρω (1938), η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Ουλαλούμ (1936), καθώς και το πρώτο θεατρικό του εγχείρημα Το Βατερλώ δύο γελοίων (έτος επανέκδοσης 2017). Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, και παρά τις μεγάλες αντιξοότητες όπως ο λιμός, ο Σκαρίμπας έκανε στροφή στο θέατρο σκιών με τα έργο του Αντι-Καραγκιόζης ο μέγας (1977), δημιουργώντας ακόμη και δικές του φιγούρες Καραγκιόζη.
Το θεατρικό έργο Η γυναίκα του Καίσαρος (έπειτα κυκλοφόρησε το 1950 ως βιβλίο με τίτλο Ο ήχος του κώδωνος), στάθηκε αφορμή για τη δικαστική διαμάχη του Σκαρίμπα με τον Αργύρη Βαλσαμά, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι το έργο αυτό αποτελούσε προϊόν αντιγραφής από Το βαμμένο πέπλο του Άγγλου θεατρικού συγγραφέα Ουίλιαμ Σόμερσετ Μωμ.
Μέχρι και τον θάνατό του τον χειμώνα του 1984 σε ηλικία 91 ετών, ο Σκαρίμπας δημοσίευσε αρκετά ποιήματα, μυθιστορήματα, διηγήματα και θεατρικά έργα, τιμήθηκε με χρυσό μετάλλιο από τον Δήμο Χαλκίδας το 1978 και βραβεύθηκε με Α’ Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας για το αντιπολεμικό έργο του Φυγή προς τα Εμπρός (1976). Η τεχνική της αφήγησής του, η οποία δείχνει στοιχεία σουρεαλισμού, τού αποδίδει πρωτοπορία στη νεοελληνική λογοτεχνία, με αποτέλεσμα να θεωρείται από τους σημαντικότερους Έλληνες πεζογράφους και θεατρικούς συγγραφείς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Έργα του Γιάννη Σκαρίμπα, skarimpas.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γιάννης Σκαρίμπας, skarimpas.gr, διαθέσιμο εδώ
