Της Κυριακής Γκοργκουλή,
Πριν από λίγες ημέρες, στις 29 Απριλίου, ήταν η παγκόσμια ημέρα χορού και με αφορμή αυτό και την αγάπη μου για τον χορό, αποφάσισα να γράψω ένα άρθρο που να τον συνδέει με τη μυθολογία. Γιατί θνητοί ή θεοί, στην πραγματική ζωή ή στον μύθο, όλοι μας αγαπάμε τη μουσική και την ελευθερία που αισθανόμαστε κινώντας το σώμα μας στον ρυθμό!
Ξεκινώντας, λοιπόν, από την αρχαία Ελλάδα, δεν μπορώ παρά να αναφερθώ στις εννέα Μούσες, ακόλουθες του θεού Απόλλωνα, προστάτιδες των τεχνών και της μουσικής. Από όλες τους, σήμερα, ξεχωρίζω την Τερψιχόρη, της οποίας το όνομα προκύπτει από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «τέρψις» που σημαίνει απόλαυση και «χορός». Η Τερψιχόρη, λοιπόν, ήταν η μούσα προστάτιδα του χορού και… του χορού. Αναφέρομαι, βέβαια, τόσο στην σύγχρονη σημασία του όρου όσο και στον αρχαιοελληνικό χορό που εμφανιζόταν στις θεατρικές παραστάσεις, για να συνομιλήσει χορεύοντας και τραγουδώντας με τους πρωταγωνιστές του έργου και το κοινό. Συνήθως αναπαρίσταται με μία λύρα στα χέρια της είτε καθιστή είτε όρθια, παίζοντας μουσική και χορεύοντας. Λέγεται πως η Τερψιχόρη ήταν η μητέρα των Σειρήνων.
Άλλες σπουδαίες χορεύτριες της μυθολογίας μας είναι οι Νύμφες, πλάσματα που προστατεύουν τη φύση, με αέρινη μορφή. Όμοιές τους είναι οι ρουμανικής προέλευσης θεότητες Iele, γνωστές και ως «Δέσποινες του Δάσους». Οι Iele κάνουν την εμφάνισή τους τη νύχτα, χορεύοντας με τα μαλλιά τους λυτά ανάμεσα στα δέντρα και φορώντας πάλλευκα διάφανα φορέματα. Ορισμένοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι οι Iele φέρουν τις ψυχές γυναικών καταραμένων που δεν κατάφεραν να βρουν γαλήνη στην μετά θάνατον ζωή, ενώ άλλοι ισχυρίζονται πως είναι κόρες του Μεγάλου Αλέξανδρου. Σε κάθε περίπτωση, ο ταξιδευτής πρέπει να ξέρει ένα μονάχα πράγμα: οι «Δέσποινες» δεν θέλουν θεατές στους χορούς τους και τιμωρούν σκληρά τους άτυχους, που θα τις συναντήσουν μέσα στο δάσος.
Αφήνοντας πίσω μας την Ευρώπη, συναντούμε τον ινδουιστικό θεό Nataraja, του οποίου το όνομα στα Σανσκριτικά σημαίνει «Κύριος του Χορού». O Nataraja πρόκειται για μία από τις μορφές του θεού Σίβα, αυτή του «κοσμικού χορευτή». Πράγματι, σε αυτή του τη μορφή ο Shiva συμπυκνώνει κάθε μορφής κίνηση στον κόσμο και μπορεί με τον χορό του να φέρει την κατάρρευση του σύμπαντος. Ταυτόχρονα, έχει τη δύναμη να δημιουργήσει από την αρχή, κάτι που συνέβη στην πόλη Chidambaram, κέντρο του κόσμου, σύμφωνα με τον μύθο. Παρόλα αυτά, οι κινήσεις του χορού του Shiva, κάθε άλλο παρά τυχαίες είναι· στην πραγματικότητα συμβολίζουν την δημιουργία και την καταστροφή, την προστασία και την απελευθέρωση.
Τέλος, στην ίδια ήπειρο, ενδιαφέρον παρουσιάζει ο χορός Kagura (神楽), τον οποίο συναντάμε μέχρι και σήμερα στην Ιαπωνία. Η προέλευση του χορού γίνεται γνωστή σε εμάς μέσα από τα έπη Kojiki και Nhon Shoki. Εκεί, διαβάζουμε για την θεά του ήλιου Amaterasu, η οποία κάποτε κλείστηκε σε μία σπηλιά φέρνοντας έτσι το σκοτάδι στον κόσμο. Για να την πείσει να επιστρέψει, η θεά Ame–no–Uzume μαζί με τους υπόλοιπους θεούς ξέσπασε σε έναν φρενήρη χορό, τον Kagura, που ανάγκασε την Amatesaru να βγει από τη σπηλιά της.
Χορός, λοιπόν, χορός ξέφρενος και μυστηριώδης, χορός που καταστρέφει και δημιουργεί· ο χορός ήταν πάντα μέρος της ζωής του ανθρώπου και τελικά τον οδήγησε στην δημιουργία θεών που τόσο πολύ του μοιάζουν, και που εκτός από ανθρώπινα πάθη και επιθυμίες μοιράζονται μαζί του την αγάπη για την τόσο ξεχωριστή αυτή τέχνη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Terpsichore, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Iele – the Ladies of the Woods, rolandia.eu, Διαθέσιμο εδώ
- Nataraja, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
