Του Νικήτα Μιστσένκο,
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε και στηρίχθηκε πάνω σε αρχές και ήθη για τα οποία παίρνει και τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να υπάρχει η λιγότερο δυνατή απόκλιση από αυτά ή καταπάτηση τους. Η (διεθνής) ειρήνη είναι ένας από τους πρωταρχικούς στόχους αυτής της ομάδας κρατών. Πώς, όμως, η Ε.Ε. προωθεί τη τήρηση αυτών των ηθικών αρχών;
Οι επιχειρήσεις-αποστολές της Ε.Ε. είναι ο τρόπος: είτε πρόκειται για στρατιωτικές είτε για μη στρατιωτικές. Φυσικά η απόφαση και η εντολή για την έναρξη μια τέτοιας επιχείρησης δεν λαμβάνει χώρα εν μια νυκτί. Οι τρόποι να ξεκινήσει μια είναι δύο:
- Με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών
- Κατόπιν έκκλησης από την κυβέρνηση του κράτους στου οποίου θα ξεκινήσει η επιχείρηση. Σύμφωνα με δεδομένα, στις αποστολές αυτές εργάζονται, σχεδόν 4 χιλιάδες άνθρωποι.
Μέχρι στιγμής, η Ένωση έχει θέσει αρχή σε 37 αποστολές, εκ των οποίων ενεργές σήμερα είναι 21. Η πλειονότητά τους είναι μη στρατιωτικές (civilian), ενώ αναλογικά μεγάλος είναι ο αριθμός των στρατιωτικών ευρωενωσιακών επιχειρήσεων (military). Κατόπιν θα γίνει λόγος για κάποιες από τις 12 μη στρατιωτικές επιχειρήσεις και, σαφώς, κάποιες από τις 9 στρατιωτικές. Ξεκινώντας, θα γίνει αναφορά στην υποστήριξη του τομέα ασφαλείας και άμυνας του Ιράκ και της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας (EU Advisory Mission). Οι αποστολές αντίστοιχα ονομάστηκαν EUAM Iraq (2017) και EUAM RCA (2019). Η δεύτερη επιχείρηση ήρθε σαν επανάληψη της ίδιας πρακτικής μόλις 2 χρόνια μετά το Ιράκ, που βρισκόταν ακόμη, σε μια περίοδο ανοικοδόμησης της χώρας μετά την ήττα του ISIS το 2015.
Στη γειτονιά μας, μπορεί να γίνει λόγος για 2 αποστολές που έγιναν στην Ουκρανία. Η πρώτη, με το όνομα, EUMAM Ukraine (EU Military Assistance Mission) έλαβε χώρα το 2022, μετά την παράνομη εισβολή της Ρωσίας στη χώρα. Θεωρείται μια στρατιωτική επιχείρηση που στοχεύει στην εκπαίδευση και την υποστήριξη Ουκρανών στρατιωτικών. Η δεύτερη αποστολή έλαβε χώρα στην πρώτη παράνομη ενέργεια της Ρωσίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας. Μετά τη στρατιωτική απόσχιση της Κριμαίας από την Ουκρανία και την εμπόλεμη κατάσταση που δημιουργήθηκε στα ανατολικά, στη χώρα ξεκίνησε η EUAM Ukraine (EU Advisory Mission). Το 2015, η μη στρατιωτική αυτή αποστολή είχε, ως σκοπό μεταρρυθμίσεις στον τομέα της εσωτερικής ασφαλείας, ενώ φαίνεται να άγγιξε και το Κράτος Δικαίου της χώρας.
Αναφερόμενοι σε κρατικές οντότητες που βρίσκονται σε κίνδυνο και σύγχυση είναι λογικό να λάβουμε υπόψη και τη μη στρατιωτική επιχείρηση της Ένωσης στη Λιβύη το 2013. Η EUBAM Libya (EU Border Assistance Mission) ήρθε να διαχειριστεί τις μεταναστευτικές ροές από τα ασαφή νότια σύνορα της χώρας. Η αποστολή απέτυχε για τον απλούστατο λόγο της απουσίας μιας σταθερής κρατικής οντότητας. Αποτέλεσμα ήταν ο αριθμός των μεταναστών από την Νιγηρία, το Τσαντ, το Σουδάν κ.α. να αυξάνεται συνεχώς, ασκώντας πίεση στους βόρειους γείτονες της Λιβύης. Μερικά χρόνια νωρίτερα έλαβε χώρα μια ακόμη επιχείρηση της Ένωσης σχετική με σύνορα. Η EUBAM Rafah έλαβε χώρα το 2007, και σε αντίθεση με την αντίστοιχη στη Λιβύη, είχε θετικά αποτελέσματα. Στόχος ήταν να διαχειριστούν οι ροές μεταξύ των παλαιστινιακών και των ισραηλινών εδαφών, κάτι που όντως έγινε και βοήθησε στο να μειωθούν οι εντάσεις στην περιοχή.
Κλείνοντας, θα γίνει αναφορά ακόμη δύο επιχειρήσεων. Η πρώτη, η EUFOR Althea (EU Force) τέθηκε σε ισχύ το 2004 στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ακολουθώντας τις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Είναι η μόνη επιχείρηση που υπάρχει συνεργασία με δυνάμεις του ΝΑΤΟ και η μόνη που η συμμετοχή της Τουρκίας είναι τόσο μεγάλη. Στόχος της είναι εφαρμογή της συμφωνίας ειρήνης Dayton 1995 και η δημιουργία περιβάλλοντος ειρήνης στην περιοχή.
Η δεύτερη στρατιωτική επιχείρηση είναι μια ναυτική επιχείρηση στα ανοιχτά της Σομαλίας. Η EUNAVFOR (Naval Force) Atalanta ξεκίνησε το 2008 και συνεχίζει να μειώνει επιτυχώς την πειρατεία στην περιοχή. Συμπεραίνοντας, η μικρή αυτή παρουσίαση κάποιων μόνο δράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον κόσμο αποδεικνύει πως η ειρήνη δεν είναι ένα κτήμα της ανθρωπότητας και πως οι προσπάθειες για την ανάκτηση της είναι και πρέπει να είναι μεγάλες. Ανάμεσα στους διεθνείς δρώντες, η Ε.Ε. είναι συμπαθής, για ακριβώς αυτόν τον λόγο, την ακατάπαυστη προσπάθεια της να επαναφέρει την ειρήνη σε όλες τις περιοχές του κόσμου, όπου ζητείται η αρωγή της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Diplomatic Service of the European Union, EEAS, διαθέσιμο εδώ
- External dimension of EU policy, EAUA, διαθέσιμο εδώ
