Της Όλγας Βαρδακαστάνη,
Η ποινική απαξία της μοιχείας και ο αντίκτυπος αυτής στην κοινωνική ζωή διαφέρει με το πέρασμα των αιώνων, ανάλογα με την κοινωνία και τον πολιτισμό. Για να καταστεί πιο σαφές, ως μοιχεία ορίζεται, όχι μόνο μια μακροχρόνια εξωσυζυγική σχέση, αλλά και οποιαδήποτε ερωτική συνεύρεση πραγματοποιηθεί μεταξύ ενός παντρεμένου ατόμου και ενός τρίτου προσώπου, εκτός της/του συζύγου.
Αξίζει να τονιστεί, πως ήδη από την αρχαία Αθήνα η μοιχεία αποτελούσε πλημμέλημα, δηλαδή ποινικό αδίκημα, η διάπραξη του οποίου οδηγούσε σε βαρύτατες ποινές. Ο Σόλωνας, με τους νόμους που θέσπιζε, έδινε την ευχέρεια στον απατημένο σύζυγο να επιλέξει ανάμεσα στις εξής τιμωρίες: (α) το θάνατο του παράνομου ζεύγους, (β) τον ευνουχισμό του μοιχού ή της μοιχαλίδας συζύγου και (γ) την υποβολή του σε βασανιστήρια. Πρέπει, ακόμη, να σημειωθεί ότι ένας από τους πιο συνηθισμένους τρόπους θανάτωσης των ανέντιμων συζύγων αποτελούσε ο λιθοβολισμός τους από τους συμπολίτες.
Παράλληλα, το Δικαστήριο στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας του μπορούσε να επιβάλλει (α) την ποινή της «ραφανιδώσεως», εξευτελιστική τιμωρία κατά την οποία εισαγόταν μια ραφανίδα στον πρωκτό των μοιχών, (β) το «μοιχόν», δηλαδή την κοπή των μαλλιών τους ως τη ρίζα (σύρριζα) και (γ) τα «μοιχάγρια», την επιβολή προστίμου. Αναφορικά με την τύχη της γυναίκας, η οποία συνελήφθη κατά την ερωτική της συνεύρεση, ήταν δυνατόν, αν ήταν θυγατέρα ή ανύπαντρη, να πουληθεί ως σκλάβα από τον πατέρα ή τον αδελφό της. Από την άλλη, στο Βυζάντιο ήταν συχνή η «ρινότμηση», ποινή κατά την οποία έκοβαν τη μύτη του μοιχού ή της μοιχαλίδας και, ύστερα, ως επιπρόσθετη ποινή, ακολουθούσε η «διαπόμπευση», δηλαδή ο δημόσιος εξευτελισμός τους. Ακόμη, ήταν πιθανό να διαταχθεί ο εγκλεισμός της μοιχαλίδας συζύγου σε ένα μοναστήρι.
Σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα που τέθηκε σε ισχύ το 1951, η μοιχεία συνεχίζει να αποτελεί πλημμέλημα, το οποίο, όμως, διώκεται με ποινή φυλάκισης μέχρι ενός έτους. Όπως ορίζει το άρθρο 357 ΠΚ, το οποίο τώρα έχει καταργηθεί, για να επέλθει η προβλεπόμενη τιμωρία του μοιχού ή της μοιχαλίδας ήταν επιτακτικό να ασκηθεί έγκληση από τον παθόντα ή την παθούσα σύζυγο. Η μήνυση ενώπιον των ανακριτικών αρχών (έγκληση), ότι διαπράχθηκε αδίκημα εις βάρος του παθόντος, αποτελούσε σημαντική προϋπόθεση για την εκκίνηση της διαδικασίας της ποινικής δίωξης, με προθεσμία υποβολής της τους 3 μήνες. Διαφορετικά, η μοιχεία, ως πράξη, παρέμενε ατιμώρητη, πράγμα το οποίο ίσχυε και στην περίπτωση που το παντρεμένο ζευγάρι βρισκόταν σε διάσταση. Ακόμη, πρέπει να επισημανθεί πως για τη στοιχειοθέτηση της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος ήταν αναγκαία η επ’ αυτοφόρω σύλληψη του μοιχού ή της μοιχαλίδας, προκειμένου να τεκμηριωθεί η τέλεση της αξιόποινης πράξης.
Αξιοσημείωτος ήταν ο τρόπος με τον οποίο γίνονταν οι συλλήψεις από τις αρμόδιες αρχές. Το «απαγορευμένο» ζευγάρι οδηγούνταν στο κρατητήριο, όπως ακριβώς το συνέλαβαν, δηλαδή χωρίς το ρουχισμό του και παρέμενε ολονυχτίς στο τμήμα. Την ακριβώς επόμενη ημέρα, το Δικαστήριο αναλάμβανε την εκδίκαση της υπόθεσης. Το ανατρεπτικό συμβάν, που κλόνιζε το θεσμό της οικογένειας και του γάμου, γινόταν ευρέως γνωστό μέσα από τα άρθρα των εφημερίδων και, με τον τρόπο αυτό, ο κοινωνικός στιγματισμός ήταν αναπόφευκτος.
Το άρθρο 357 του Ποινικού Κώδικα, το οποίο καταδίκαζε τη μοιχεία ως εγκληματική πράξη, διήρκεσε τρεις δεκαετίες (1951-1982), ώσπου με το άρθρο 8 του νόμου 1272/1982, που θεσπίστηκε υπό την Κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, σταμάτησε να αποτελεί ποινικά κολάσιμη πράξη και, ως εκ τούτου, καταργήθηκε. Με το Νόμο 1329/1983, η μοιχεία έπαψε να αποτελεί τη μοναδική αιτία διαζυγίου και, σταδιακά, ο όρος αντικαταστάθηκε από τη «συζυγική απιστία».
Δυστυχώς, όμως, η αποποινικοποίηση της μοιχείας οδήγησε σε ραγδαία αύξηση της συζυγικής απιστίας, η οποία διαταράσσει όλο και περισσότερο τον έγγαμο βίο, θίγοντας τον πολιτειακό θεσμό του γάμου. Σύμφωνα με τις στατιστικές, το ποσοστό των ατόμων (ανδρών και γυναικών) που οδηγούνται στην απιστία είναι απογοητευτικό, με αποτέλεσμα τη δραματική αύξηση των διαζυγίων στη χώρα μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ (Ν.4619/2019), Νοέμβριος 2019, Έκδοση 3, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ
- «Πώς τιμωρούσαν το μοιχό και τη μοιχαλίδα στην αρχαιότητα;», ellas2, διαθέσιμο εδώ
- «Σαν σήμερα ο Ανδρέας Παπανδρέου καταργεί τη δίωξη της μοιχείας», cretapost.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Σαν σήμερα πριν από 39 χρόνια η κατάργηση της ποινής», ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Οι σκληρές τιμωρίες στο Βυζάντιο», news247.gr , διαθέσιμο εδώ
