Του Μενέλαου Γιώτη,
Το Ιστορικό της Κρίσης
Τον Ιούλιο του 1997, ξεσπά μια μεγάλη οικονομική κρίση, που έπληξε το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ασίας. Η πολύ γρήγορη μετάδοση της κρίσης προκάλεσε πανικό στην παγκόσμια αγορά, καθώς και τον φόβο για παγκόσμια οικονομική κατάρρευση. Τα έτη 1998–1999 που ακολούθησαν, χαρακτηρίστηκαν ως μια περίοδο ταχείας ανάκαμψης, κάνοντας τις ανησυχίες για την οικονομική κατάρρευση να υποχωρούν.
Η κρίση αυτή είχε ως αφετηρία την Ταϊλάνδη, στις 2 Ιουλίου 1997. Με το μπατ να καταρρέει, η Κυβέρνηση της Ταϊλάνδης αναγκάστηκε, μην έχοντας πολλές επιλογές, να επιμείνει λόγω έλλειψης ξένου νομίσματος, για να υποστηρίξει τη σύνδεση του νομίσματος με το δολάριο των Η.Π.Α. Όπως είναι φυσικό σε μια οικονομική κρίση, έτσι και τότε, αυτό που ακολούθησε ήταν μια εκτεταμένη φυγή κεφαλαίων. Αυτή η φυγή προκάλεσε μια αλυσιδωτή αντίδραση, που λίγο κινδύνεψε να οδηγήσει σε μια αλυσιδωτή καταστροφή, με το εξωτερικό χρέος να αποτελεί ένα επιπλέον βάρος στην κρίση της χώρας. Την ίδια στιγμή, η κρίση εξαπλωνόταν στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, με τη Ν. Κορέα και την Ιαπωνία να έχουν και αυτές να διαχειριστούν την κατάρρευση των δικών τους νομισμάτων και την υποτίμηση των χρηματιστηριακών αγορών τους. Ωστόσο, οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση ήταν οι Ν. Κορέα, Ινδονησία και Ταϊλάνδη. Το Χονγκ Κονγκ, το Λάος, η Μαλαισία και οι Φιλιππίνες επλήγησαν, επίσης, από την ύφεση, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Το Μπρουνέι, η Κίνα, η Σιγκαπούρη, η Ταϊβάν και το Βιετνάμ επηρεάστηκαν ακόμα λιγότερο, καθώς αποδείχθηκαν –όπως ήταν αναμενόμενο– πιο ανθεκτικές, αν και όλες υπέφεραν από απώλεια ζήτησης και εμπιστοσύνης σε ολόκληρη την περιοχή.
Η Ιαπωνία αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση, η οποία, παρά το ότι είχε παρόμοια «συμπτώματα» με τις υπόλοιπες, ο τρόπος που επέλεξε να αντιμετωπίσει την κρίση διέφερε κατά πολύ. Ο λόγος εξωτερικού χρέους ως ποσοστό του Α.Ε.Π. αυξήθηκε από 100% σε 167%, στις τέσσερις μεγάλες οικονομίες της Ένωσης Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (A.S.E.A.N.), το 1993-96 και, στη συνέχεια, εκτινάχθηκαν πέρα από το 180%, κατά τη χειρότερη περίοδο της κρίσης. Στη Νότια Κορέα, οι αναλογίες αυξήθηκαν από 13% σε 21% και, στη συνέχεια, έως και 40%, ενώ οι άλλες βόρειες πρόσφατα βιομηχανοποιημένες χώρες τα πήγαν πολύ καλύτερα. Μόνο στην Ταϊλάνδη και τη Νότιο Κορέα αυξήθηκαν οι αναλογίες εξυπηρέτησης χρέους προς εξαγωγές. Με το Δ.Ν.Τ. να αναλαμβάνει και εδώ έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους σε πολλές χώρες (Ν. Κορέα, Ταϊλάνδη, Ινδονησία) για την αντιμετώπιση της κρίσης, εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα διάσωσης $ 40 δις για τη σταθεροποίηση των νομισμάτων των χωρών, μέσω, φυσικά, και μιας διαδικασίας υποτίμησής τους.
Η περίπτωση της Ιαπωνίας
Η χρηματοοικονομική κρίση, εν τέλει, που άρχισε τον Ιούλιο του 1997 και επηρέασε αρκετές χώρες της ανατολικής Ασίας, ανέβασε κατακόρυφα τον φόβο για μια παγκόσμια οικονομική κρίση. Τα υψηλά επιτόκια, που επικρατούσαν στην Ασία, είχαν ως αποτέλεσμα οι διεθνείς θεσμικοί επενδυτές να επενδύσουν πολύ σημαντικά κεφάλαια στην περιοχή. Έτσι, το εξωτερικό χρέος στις τέσσερις μεγαλύτερες χώρες του Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) ανέβηκε κατά την τριετία 1993–1996 από 100% σε 167%, σε σχέση με το ΑΕΠ τους.
Η ασιατική κρίση, όμως, επηρέασε σε κάποιο βαθμό και τις υπόλοιπες αγορές του κόσμου. Σημειώθηκε πτώση της τιμής του πετρελαίου, το οποίο, στα τέλη του 1998, άγγιξε τα $ 11 το βαρέλι. Μάλιστα, ως αποτέλεσμα αυτής της πτώσης ήταν η χρηματοοικονομική κρίση στη Ρωσία, το 1998, η οποία αλυσιδωτά επέφερε την κατάρρευση του Fund Long-Term Capital Management (L.T.C.M.), στις Η.Π.Α., με ζημιές $ 4,6 δις. Επιπροσθέτως, σε κρίση οδηγήθηκαν οι αναδυόμενες αγορές της Βραζιλίας και της Αργεντινής, στα τέλη της 10ετίας του 1990.
Το 1997, όπως προαναφέρθηκε, η κρίση πέρασε από την Ιαπωνία. Η οικονομία της χαρακτηριζόταν από στασιμότητα και αποπληθωρισμό, άρα και από ύφεση. Ο φόβος θεωρείται πως επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό τους πολίτες εκεί και, λόγω της απαισιοδοξίας που έχουν σαν λαός, έχει ως αποτέλεσμα η κατανάλωση να είναι χαμηλή, όπως και οι επενδύσεις. Η Ιαπωνία, λοιπόν, αποφάσισε, προκειμένου να αντιμετωπίσει την κρίση, να ακολουθήσει μια εντελώς αντισυμβατική χαλαρή νομισματική και δημοσιονομική πολιτική. Ρίχνοντας τεράστια ρευστότητα στην αγορά, μέσω πολιτικής χαμηλών επιτοκίων και αγοράς κρατικών και ιδιωτικών τίτλων, είχε ως αποτέλεσμα να ακολουθήσει μια δεκαετία εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων, που «τιμώρησαν» τους εγχώριους αποταμιευτές και έστειλαν τεράστιες ποσότητες χρήματος στο εξωτερικό. Η εκτεταμένη ρευστότητα και η επεκτατική νομισματική πολιτική οδήγησε σε μεγάλη υποτίμηση του γιεν, όπως ήταν φυσικό. Προφανώς, το «φθηνό» γιεν τη συνέφερε όλα αυτά τα χρόνια, λόγω του ότι ως εξαγωγική χώρα έγιναν πιο ανταγωνιστικά τα προϊόντα της και οι τιμές τους.
Άρα, νομοτελειακά, η ζωή του ιαπωνικού λαού γινόταν όλο και πιο ακριβή και δύσκολη, λόγω του ότι οι εισαγωγές τους αυξήθηκαν, σε αντίθεση με το νόμισμά τους, μέσω του οποίου υποτιμούταν τα λεφτά που έφευγαν στο εξωτερικό. Συνεπώς, ο πληθωρισμός, με τον καιρό να σταθεροποιείται σε υγιή επίπεδα, ήρθε η στιγμή για να αλλάξει η πολιτική, καθώς οι Κυβερνήσεις δεχόντουσαν μια σειρά από κοινωνικές και πολιτικές πιέσεις ουσιαστικά. Το αν η αλλαγή οικονομικής πολιτικής από επεκτατική σε συσταλτική δημοσιονομική και νομισματική θα οδηγήσει σε ευημερία είναι αμφίβολο. Σε κάθε περίπτωση, θα είναι ένα στοίχημα, εάν, εφαρμόζοντας την ίδια οικονομική πολιτική που απέτυχε συνολικά, όταν εφαρμόστηκε στην Ε.Ε. σε περιόδους κρίσης, θα έχει διαφορετικό αποτέλεσμα στην Ασιατική Ήπειρο. Εδώ θα είμαστε και θα το δούμε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η νέα απειλή των 3 τρισ. δολ. για την παγκόσμια οικονομία έχει προέλευση ιαπωνική, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ασιατική Κρίση 1997, grinvest.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εφιάλτης η Ιαπωνία για την παγκόσμια οικονομία, tanea.gr, διαθέσιμο εδώ
