Της Κωνσταντίνας Μερλέμη,
Ήδη από τις αρχές του έτους, το Ισραήλ βρίσκεται σε μία από τις πιο σοβαρές εσωτερικές κρίσεις της ιστορίας του, λόγω του νομοσχεδίου του Πρωθυπουργού Benjamin Netanyahu, που αποσκοπεί σε μεταρρυθμίσεις στο σύστημα απονομής Δικαιοσύνης. Στους δρόμους της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της χώρας, του Tel Aviv, αλλά και σε άλλες πόλεις, έχουν ξεσπάσει μαζικές και διαρκείς διαμαρτυρίες, με τους δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές να εκφράζουν την εντονότατη αντίθεσή τους στην εφαρμογή ενός τέτοιου νομοσχεδίου, το οποίο χαρακτηρίζουν αντιδημοκρατικό. Τι προβλέπεται, όμως, στο επίμαχο νομοσχέδιο;
Πυρήνας του είναι ρυθμίσεις που, ουσιαστικά, αποδυναμώνουν την δικαστική εξουσία, η οποία έτσι θα ελέγχεται από την Κυβέρνηση. Συγκεκριμένα, η Κυβέρνηση θα μπορεί με απλή πλειοψηφία (61 έναντι 120) στην Knesset (Κοινοβούλιο) να αναθεωρεί αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου, και άρα με αυτό τον τρόπο να τις παρακάμπτει και να τις ακυρώνει. Επίσης, προβλέπεται ότι η Κυβέρνηση θα μπορεί με τρόπο καθοριστικό να παρεμβαίνει και στην πραγματικότητα, να αποφασίζει ποιος θα γίνει δικαστής. Με αυτόν τον τρόπο, θα έχει την δυνατότητα να επιλέγει τους δικαστές που στηρίζουν την ίδια, δημιουργώντας βάσιμες αμφιβολίες για την αντικειμενικότητα στην απονομή δικαιοσύνης. Ταυτόχρονα, σε αντίθεση από ό,τι προβλέπεται υπό το ισχύον ισραηλινό νομικό καθεστώς, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι οι Υπουργοί δεν θα είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν τις οδηγίες των νομικών συμβούλων, το οποίο αφήνει σαφώς περιθώρια αυθαιρεσίας από την πλευρά της εκτελεστικής εξουσίας. Μία ακόμα από τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, η οποία τελικά έγινε νόμος, στερεί από τον Γενικό Εισαγγελέα την εξουσία να κηρύξει έναν εν ενεργεία Πρωθυπουργό ως ακατάλληλο για την θέση του.
Όλες αυτές οι ρυθμίσεις αντιφάσκουν σαφώς με το πολίτευμα της χώρας, τη Δημοκρατία, της οποίας η τωρινή Κυβέρνηση θεωρείται η πιο δεξιά στην ιστορία της. Η δικαιοσύνη αποτελεί τον πιο ισχυρό μηχανισμό ελέγχου, εγγυάται την δημοκρατικότητα των νόμων και παρέχει εχέγγυα προστασία και ασφάλεια των πολιτών από τυχόν αυθαιρεσίες της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Από ό,τι φαίνεται, όμως, ο Benjamin Netanyahu προσπαθεί να ενισχύσει την δική του θέση και εξουσία μ ε νόμους που εξυπηρετούν τα δικά του συμφέροντα, τη στιγμή μάλιστα που σε βάρος του εκκρεμεί δίκη για διαφθορά.
Εξαιτίας των παραπάνω, πραγματοποιούνται συνεχώς διαδηλώσεις σε όλο το Ισραήλ, τις οποίες στηρίζει και ενθαρρύνει η αντιπολίτευση. Την εναντίωση στο νομοσχέδιο εκφράζει και ο στρατός. Στις αρχές Μαρτίου, πιλότοι μαχητικών αεροσκαφών εξέφρασαν την διαμαρτυρία τους μπροστά στην προτεινόμενη αλλαγή του νόμου, αποφασίζοντας να μην παρακολουθήσουν στρατιωτική εκπαίδευση. Ο Υπουργός Άμυνας, Yoav Gallant, τασσόμενος υπέρ της διαμαρτυρίας, εξέφρασε την αγανάκτηση του ίδιου και των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων. Η ανοιχτή αυτή αντίθεσή του αποτέλεσε και τον λόγο αποπομπής του, την οποία μετά από νέες διαμαρτυρίες, αλλά και δεδομένης της έντασης που επικρατεί στην περιοχή αυτή τη στιγμή, ανέβαλε ο Netanyahu.
Η πολιτική κρίση που βιώνει το Ισραήλ έχει λάβει διεθνείς διαστάσεις. Ο Πρόεδρος των Η.Π.Α., Joe Biden, δήλωσε ότι ελπίζει σύντομα να εγκαταλειφθεί το σχέδιο νόμου, ενώ ο Netanyahu απαντά ότι το Ισραήλ «ήταν, είναι και θα παραμείνει πάντα μια ισχυρή, περήφανη, σταθερή και ζωντανή δημοκρατία, σύμβολο ελευθερίας και κοινής ευημερίας στην καρδιά της Μέσης Ανατολής». Ο Biden, παρόλα αυτά, προειδοποίησε τον Πρωθυπουργό να σταματήσει, διότι η εκλεγμένη απολυταρχία ή αυταρχική δημοκρατία του ως τώρα δημοκρατικού Ισραήλ, θα κλονίσει τις ήδη εύθραυστες σχέσεις Ισραήλ–Η.Π.Α.
Έπειτα από όλες αυτές τις εξελίξεις και υπό τις πιέσεις του λαού, ο Netanyahu αποφάσισε προσωρινά να αναστείλει την προώθηση των μεταρρυθμίσεων του δικαστικού συστήματος, ώστε μετά το εβραϊκό Πάσχα να συζητηθεί το νομοσχέδιο ουσιαστικά, και να εγκριθεί με ευρύτερη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Ο Πρωθυπουργός δεν φαίνεται να πείστηκε να το εγκαταλείψει. Το αντίθετο μάλιστα, είναι αποφασισμένος να το περάσει «ή με την μία ή με την άλλη μορφή».
Το αδιέξοδο, στο οποίο βρίσκεται ο Netanyahu, είναι ολοφάνερο: μπορεί να εγκαταλείψει το σχέδιο της δικαστικής μεταρρύθμισης με κίνδυνο ακόμα και να χάσει την θέση του; Ή να το προωθήσει με κίνδυνο να συνεχιστούν οι κινητοποιήσεις των πολιτών και του στρατού; Mε άλλα λόγια να βρεθεί ο ίδιος αντιμέτωπος με το σύνολο σχεδόν της Ισραηλινής κοινωνίας… Η καθυστέρηση στην οριστική λύση του ζητήματος αποσκοπεί στο να κερδίσει ο ίδιος χρόνο και να κατευνάσει τον λαό, με στόχο να επιτύχει όσο το δυνατόν λιγότερο ανώδυνα τις μεταρρυθμίσεις. Οπότε, και να αποφασίσει την προώθηση του νομοσχεδίου, θα συναντά μπροστά του την σφοδρή αντίδραση του Ισραηλινού λαού ο οποίος φαίνεται αποφασισμένος να μην «παραδώσει τα όπλα» και να αγωνίζεται για την ουσιαστική δημοκρατία, εκείνη που θα στηρίζεται στην ανεξάρτητη Δικαιοσύνη και θα δρα ως αντίβαρο σε υπέρβαση – κατάχρηση εξουσίας από την πλευρά της διοίκησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Raffi Berg, Israel judicial reform: Why is there a crisis?, BBC News. Διαθέσιμο εδώ
- Bethan McKernan, What are the Israeli protests about and what happens next?, The Guardian. Διαθέσιμο εδώ
