Του Μάριου Κριτίδη,
Έχουν περάσει 30 χρόνια από τότε που ο Βαρόνος των Ναρκωτικών, Pablo Escobar, έπεσε νεκρός από πυρά ελεύθερου σκοπευτή σε καταδίωξή του από τις Κολομβιανές αρχές. Με τον θάνατο του Escobar, σφραγίστηκε το τέλος μίας πολυετούς επιχείρησης σύλληψής του, μία επιχείρηση που έλαβε πολεμικές διαστάσεις στην Κολομβία, ενώ ο αιματηρός απολογισμός της εγκληματικής του δράσης υπολογίζεται γύρω στους 3.500-5.000 νεκρούς, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, δικαστών, Υπουργών ακόμα και τριών υποψηφίων Προέδρων.
Για πολλά χρόνια, το Καρτέλ της Μεντεγίν διακινούσε το 80% της κοκαΐνης παγκοσμίως, ενώ ο Escobar έβγαζε κέρδος έως 50 εκατομμύρια δολάρια καθημερινά. Τα εξωπραγματικά κέρδη που αποκόμισε από τις εγκληματικές δραστηριότητές του τον κατέταξαν στους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου, καθώς ο συνολικός του πλούτος υπολογίζεται, με σημερινά δεδομένα, στα 70 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο αντίκτυπος της δράσης του Καρτέλ Μεντεγίν είναι βαθιά χαραγμένος τόσο στην ιστορία της χώρας όσο και στην ίδια πόλη, στα πλαίσια της οποίας δραστηριοποιούνταν μια από τις μεγαλύτερες εγκληματικές οργανώσεις του κόσμου. Σήμερα, η Μεντεγίν, μία μεγαλούπολη 2.5 εκατομμυρίων κατοίκων, επιδεικνύει με υπερηφάνεια την αιματηρή της ιστορία, καθώς πλέον αποτελεί διάσημο προορισμό εναλλακτικού τουρισμού από λάτρεις της ιστορίας του Escobar. Κύριοι προορισμοί της πόλης, συνδεδεμένοι με τον Escobar, είναι η Communa 13, μία φτωχογειτονιά κατασκευασμένη εξ ολοκλήρου από χρήματα του Escobar για τους φτωχούς κατοίκους της πόλης, επίσης, το σημείο θανάτου του στην περιοχή Los Olivos, όπου υπάρχει πληθώρα τοιχογραφιών του Escobar. Τέλος, λειτουργεί το μουσείο Escobar, το οποίο στεγάζεται σε παλιό κρησφύγετο του Βαρόνου ναρκωτικών και που το διαχειρίζονται μέλη της οικογένειας.
Στον πολιτικό βίο της χώρας, τα ναρκωτικά και η παραγωγή κοκαΐνης αποτελούν, μέχρι σήμερα, καίριο ζήτημα, καθώς, παρά την πτώση του Καρτέλ της Μεντεγίν, το κενό στον κόσμο του ναρκεμπορίου έσπευσαν να το αναπληρώσουν άλλοι διάδοχοι. Για χρόνια, διαδοχικές κυβερνήσεις συνέχισαν τη σκληρή πολιτική κατά των ναρκωτικών, καταστρέφοντας εργαστήρια και φυτείες και κυνηγώντας τους νέους «διεκδικητές» που επιθυμούσαν να πάρουν λίγη από τη δόξα και τα πλούτη που έλαβε ο Escobar. Όμως, η ανάληψη της εξουσίας από τον σοσιαλιστή πολιτικό Gustavo Petro θα φέρει μία απρόσμενη ανατροπή στην πολιτική ναρκωτικών της χώρας. Βασική προεκλογική υπόσχεση του Gustavo Petro, πάνω σε αυτό το ζήτημα, ήταν η ραγδαία μεταστροφή σε ένα πιο χαλαρό νομοθετικό πλαίσιο ναρκωτικών, το οποίο θα μπορούσε στην πιο ακραία του μορφή να οδηγήσει και στη νομιμοποίηση παραγωγής και κατανάλωσης κοκαΐνης στη χώρα. Φυσικά, την ακραία αυτή στάση αναγκάστηκε να εγκαταλείψει προεκλογικά ο Gustavo Petro, όμως, είναι ξεκάθαρη η πολιτική πορεία της χώρας σε μία λιγότερο σκληρή πολιτική απέναντι στα ναρκωτικά.
Τον Ιανουάριο του 2023, η Κυβέρνηση Petro εφάρμοσε σχέδιο να μειωθούν δραστικά οι ψεκασμοί εξόντωσης των φυτειών κοκαΐνης. Διαχρονικά, οι ψεκασμοί από τον αέρα σε φάρμες του φυτού κόκας αποτελούσε βασική στρατηγική μείωσης της παραγωγής και του λαθρεμπορίου, χτυπώντας άμεσα τις πρώτες ύλες του απαγορευμένου ναρκωτικού. Συγκεκριμένα, οι κολομβιανές αρχές έχουν δεσμευθεί να μειώσουν τις επιχειρήσεις ψεκασμών κατά 60% μέσα στο 2023. Η αλλαγή στρατηγικής δεν είναι μόνο ποσοτική, αλλά και ποιοτική, καθώς οι στόχοι των εναπομείναντων ψεκασμών θα είναι κυρίως οι μεγαλύτερες, «βιομηχανικού τύπου» (όπως τις χαρακτηρίζει ο Gustavo Petro) φυτείες.
Είναι σημαντικό, για να κατανοήσουμε την ιδιαίτερη στάση του Gustavo Petro στην ήπια πολιτική κατά των ναρκωτικών, να εξετάσουμε και τη στάση που έχει ο ίδιος ο Πρόεδρος για το εμπόριο ναρκωτικών της Κολομβίας, όπως διαμορφώθηκε διαχρονικά. Για τον Petro, η παραγωγή κοκαΐνης και το ναρκεμπόριο αποτελεί ένα ζήτημα ταξικό, καθώς, κατά κύριο λόγο, τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα είναι αυτά που καταφεύγουν στην – παράνομη μεν, κερδοφόρα δε – παραγωγή ναρκωτικών, μυώντας τους εαυτούς τους στον κόσμο των εγκλημάτων και των συμμοριών, εξαιτίας των ελάχιστων επικερδών ευκαιριών στη χώρα. Σε μία βιομηχανία που αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες πλουτοπαραγωγικές πηγές για την Κολομβία, μία σκληρή καταστροφή του εμπορίου αυτού θα έχει ως αποτέλεσμα πληθώρα ανθρώπων της κατώτερης τάξης που βιοπορίζονται από το εμπόριο αυτό να μείνουν χωρίς επαγγελματική απασχόληση, ανοίγοντας περιθώρια για «νεκρανάσταση» του ναρκεμπορίου στο μακρινό, ίσως και σύντομο, μέλλον.
Στόχος της Κυβέρνησής Petro, λοιπόν, είναι να απομακρυνθούν τα ίδια τα κατώτερα στρώματα από το ναρκεμπόριο και όχι να απομακρυνθεί με τη βία το ναρκεμπόριο από αυτά. Αυτό επιθυμεί να το πετύχει μέσω επιχορηγήσεων και ευνοϊκών πακέτων στήριξης σε εναλλακτικές νόμιμες πηγές εσόδων, όπως διαφορετικού τύπου φυτείες. Εξάλλου, πράγματι, παρόμοιοι λόγοι υφίστανται και στο Μεξικό, όπου το φαινόμενο των Καρτέλ είναι επικρατέστερο στις άγονες και φτωχές πολιτείες της χώρας, στις ερήμους ή τις βαθιές ζούγκλες. Μέρη με ελάχιστη οικονομική δραστηριότητα, δύσβατα για στις κρατικές αρχές και τον κρατικό έλεγχο, καθιστούν ιδανικά μέρη για την εδραίωση των καρτέλ.
Η πολιτική αυτή φυσικά έχει δεχτεί τη δική της κριτική από την αντιπολίτευση του Gustavo Petro, όμως, μία διαφορετική πολιτική στο ζήτημα των ναρκωτικών κινεί σίγουρα το ενδιαφέρον και τις ελπίδες για τη θετική έκβασή της. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο λεγόμενος «Πόλεμος κατά των ναρκωτικών» που εξαπέλυσε η Κυβέρνηση Nixon, το 1971, απέτυχε παταγωδώς, καθώς η κατάχρηση, η παραγωγή ναρκωτικών και οι θάνατοι σπάνε ρεκόρ χρόνο με τον χρόνο, μέχρι σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Colombia shifts strategy in drug war away from coca eradication, Al Jazeera, Διαθέσιμο εδώ
- Pablo Escobar’s legacy is an ‘open wound’ in Medellín. But tourists can’t get enough of it, Los Angeles Times, Διαθέσιμο εδώ
-
Pablo Escobar’s dark legacy refuses to die 25 years on, Arab News, Διαθέσιμο εδώ
