Της Μαρίας Φυτίλη,
Η παραβίαση του νόμου από ένα παιδί ονομάζεται νεανική παραβατικότητα. Η παραβατικότητα είναι μια αντικοινωνική και εγκληματική συμπεριφορά που διαπράττεται από άτομο κάτω των 18 ετών, δηλαδή που δεν είναι ενήλικος. Όταν ένα άτομο ενηλικιώνεται, η αντικοινωνική και εγκληματική συμπεριφορά του μπορεί να ειπωθεί ως έγκλημα. Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι η νεανική παραβατικότητα είναι η παιδική και εφηβική εκδοχή του εγκλήματος.
Ο 21ος αιώνας εμφανίζει σημαντική αύξηση της νεανικής παραβατικότητας. Πολλοί ξυλοδαρμοί, εκφοβιστικές συμπεριφορές στο σχολείο, στο διαδίκτυο, βανδαλισμοί, σωματικές βλάβες, συμμορίες, κλοπές και φαινόμενα ανησυχητικού bullying είναι σε έξαρση, ενώ κάθε μέρα 1 ανήλικος πέφτει θύμα ξυλοδαρμού από άλλους μαθητές. Όπως δείχνουν και τα στατιστικά, η παραβατικότητα των νέων αυξήθηκε κατά 52% για παιδιά κάτω των 14 ετών, ενώ από το ποσοστό αυτό, το 16% συναντάται στα σχολεία.
Συμπληρωματικά, με βάση τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, εκτιμάται ότι 200.000 ανθρωποκτονίες διεξάγονται μεταξύ νέων ηλικίας 10-29 ετών, αριθμός που εκπροσωπεί το 43% του συνολικού αριθμού ανθρωποκτονιών κατά έτος. Αντίστοιχα, τα στατιστικά της ΕΛ.ΑΣ., δείχνουν ότι το 2020 κατηγορήθηκαν 320 παιδιά ηλικίας 7-12 για παραβατική συμπεριφορά, εκ των οποίων τα 170 για κλοπές και ληστείες, τα 14 για σωματικές βλάβες, τα 5 για κατοχή όπλων και τα 4 για διακίνηση ναρκωτικών.
Τα περισσότερα περιστατικά νεανικής παραβατικότητας στην Ελλάδα σχετίζονται κυρίως με τις σωματικές βλάβες των παιδιών, τη φθορά περιουσίας, τα εγκλήματα ειδικού νόμου (όπως η παραβίαση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας) και τα παιδιά τα οποία δρουν ως μεσάζοντες στη μεταφορά ναρκωτικών ουσιών, προκειμένου οι ανώτεροί τους να ξεφύγουν από τη σύλληψη.
Η νεανική παραβατικότητα αποτελεί ένα φαινόμενο κοινωνικής παθογένειας με πολλές αιτίες και δυσμενείς συνέπειες, τόσο σε ατομικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Αναλυτικότερα, όταν στην παραβατικότητα συντρέχει βία, οι υπαίτιοι είναι κυρίως αγόρια, ενώ για πιο ήπια περιστατικά, ευθύνονται συνήθως κοπέλες. Η κληρονομικότητα είναι ακόμα ένας σημαντικός παράγοντας για την έξαρση του φαινομένου.
Μία άλλη σημαντική αιτία αύξησης του φαινομένου της παραβατικότητας των ανηλίκων αποτελεί η οικογένεια. Συγκεκριμένα, ο παράγοντας «οικογένεια» ανάγεται σε δύο θεματικές: 1) Στις διαπροσωπικές σχέσεις γονιού-παιδιού μέσα από την επίβλεψη, την προσοχή, την επιβολή, τη διαπαιδαγώγηση ή και την κοινωνικοποίηση και 2) Στους αντικειμενικούς παράγοντες, ήτοι στο μέγεθος της οικογένειας, τη θέση του παιδιού μέσα στην οικογένεια, την οικονομική κατάσταση, τη σχέση των παιδιών μεταξύ των γονέων, τη χρήση βίας για την απόκρουση των οικογενειακών διαφορών ή και τη σημαντική κατανάλωση αλκοόλ από τους γονείς, που ωθούν τα παιδιά σε παραβατικές συμπεριφορές και στην αποφυγή του καθιερωμένου πρότυπου πειθαρχίας.
Οι περισσότερες οικογένειες, προς λύση του φαινομένου αυτού, τιμωρούν τα παιδιά τους. Ειδικότερα, η τιμωρία είναι ένας «εύκολος» τρόπος επίλυσης, στον οποίο το παιδί έχει άμεση ανταπόκριση. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές, η τιμωρία έχει αρνητικές συνέπειες στο παιδί, διότι αυτό πειθαρχεί επειδή φοβάται τις επιπτώσεις, αλλά δεν έχει καταλάβει όντως τι έχει πράξει. Έτσι, λοιπόν, θα πρέπει να αναθρέψουμε τα παιδιά διδάσκοντάς τους να έχουν θετικές συμπεριφορές προς το περιβάλλον και την κοινωνία όπου μεγαλώνουν, να έχουν ενσυναίσθηση, να υπακούν και να αναπτύσσουν τον διάλογο. Είναι αυτό, άραγε, εφικτό;
Εν κατακλείδι, η νεανική παραβατικότητα αποτελεί αναμφίβολα ένα φαινόμενο κοινωνικής παθογένειας, το οποίο θα πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Το νεαρό της ηλικίας των ανηλίκων, σε σύνδεση με την μη ανεπτυγμένη, ακόμη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα, οδηγούν στην αύξηση της παραβατικότητας μεταξύ ατόμων της συγκεκριμένης πληθυσμιακής ομάδας. Έτσι, λοιπόν, είναι απαραίτητη η επέμβαση των θεσμικών οργάνων της κοινωνίας, αλλά και της πολιτείας, η οποία θα πρέπει να καταστήσει το φαινόμενο αυτό μία από τις προτεραιότητές της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Juvenile Delinquency: Causes, Effects, Prevention And Rehabilitation, legalserviceindia.com, διαθέσιμο εδώ
- Παραβατικότητα Ανηλίκων Αίτια και Αντιμετώπιση, aspasiatsolaki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Νεανική παραβατικότητα: όταν η βία καταργεί την παιδική αθωότητα, hamogelo.gr, διαθέσιμο εδώ
