Της Ανδριάννα Γιαντούρη,
Στο προσκήνιο βρίσκεται η ανοδική πορεία που χαρακτηρίζει τις παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα, καθώς η εμφάνισή τους, κυρίως σε γυναίκες και παιδιά, καθιστά αδήριτη ανάγκη την άμεση πληροφόρηση αλλά και εξέταση με σκοπό την πρόληψη.
Ο θυρεοειδής είναι ένας δίλοβος αδένας που εντοπίζεται προσθίως της τραχείας, στον λαιμό. Παράγει τις θυρεοειδικές ορμόνες που τροφοδοτούν με ενέργεια όλα τα όργανα του σώματος. Πιο συγκεκριμένα, σε διέγερσή του από μία εκλυτική ορμόνη που παράγεται στην υπόφυση, την θυρεοειδοτρόπο (TSH), ο αδένας παράγει την θυροξίνη (Τ4) και την τριιωδοθυρονίνη (Τ3) χρησιμοποιώντας ως κύριο συστατικό το ιώδιο (μαζί με το αμινοξύ τυροσίνη). Η δράση αυτών των ορμονών εκτείνεται σε όλον τον οργανισμό με κύριες δράσεις στον καρδιακό ρυθμό, τον μεταβολισμό, την σκελετική και εγκεφαλική ανάπτυξη.
Ένα πλήθος παραγόντων που θα συζητήσουμε παρακάτω ευθύνεται για τον υποθυρεοειδισμό, μια κατάσταση όπου δεν παράγονται επαρκείς ποσότητες αυτών των ορμονών. Αν δεν ληφθεί η απαιτούμενη θεραπεία, επέρχεται επιβράδυνση πολλών λειτουργιών, όπως σταδιακή απώλεια της ακοής, υπογονιμότητα, αργός καρδιακός ρυθμός.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Ο υποθυρεοειδισμός είναι μία ασθένεια που εξελίσσεται αργά και αφορά ένα πλήθος συστημάτων, επομένως τα συμπτώματα είναι δύσκολο να αναγνωρισθούν εξαρχής, ενώ διαφέρουν και από άτομο σε άτομο.
Τα πιο κοινά είναι τα εξής:
- Αύξηση βάρους
- Κόπωση (σακούλες κάτω από τα μάτια)
- Ξηρό δέρμα
- Δυσανεξία στο κρύο
- Διαταραχές της εμμήνου ρύσεως
- Αλλαγές στην διάθεση και στην μνήμη
- Κράμπες στους μύες
Όταν η παραπάνω κλινική εικόνα συνυπάρχει με την κληρονομική υπόσταση της νόσου, με πολλούς συγγενείς να εμφανίζουν τον ίδιο τύπο υποθυρεοειδισμού («Από την γιαγιά στην εγγονή»), τότε η επίσκεψη στον γιατρό κρίνεται απαραίτητη.
Επίσκεψη στον γιατρό
Αφού ο γιατρός ολοκληρώσει την λήψη του οικογενειακού και προσωπικού ιατρικού ιστορικού, ακολουθεί η φυσική εξέταση και ο εργαστηριακός έλεγχος. Οι εξετάσεις αίματος που ειδικεύονται στην ανίχνευση της TSH, είναι οι σημαντικότερες καθώς μία αύξηση της στο αίμα υποδεικνύει την ύπαρξη υποθυρεοειδισμού. Ουσιαστικά, στην προσπάθειά του ο οργανισμός να ανταποκριθεί στις αυξημένες μεταβολικές ανάγκες αυξάνει τα επίπεδα της TSH με σκοπό την παραγωγή περισσότερης Τ3 και Τ4. Συμπληρωματικά, διενεργούνται τεστ για την ανίχνευση αυξημένων Τ3, Τ4 και τα θυρεοειδικά αντισώματα (TG-θυρεοσφαιρίνη, TPO- θυρεοειδική υπεροξειδάση), για λόγους επιβεβαίωσης και εύρεσης των αιτιών νοσηρότητας.
Τι προκαλεί υποθυρεοειδισμό;
- Αυτοάνοσο Νόσημα
Η λέξη αυτοάνοσο περιγράφει μία κατάσταση όπου το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται στα ίδια τα κύτταρά του νομίζοντας πως είναι εχθρικά. Έτσι, υγιή κύτταρα και κατ΄επέκταση όργανα πλήττονται και υπολειτουργούν.
Συγκεκριμένα, στην χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα, ή όπως είναι γνωστή η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, το ανοσοποιητικό επιτίθεται με παραγωγή αντισωμάτων στον θυρεοειδή αδένα, προκαλώντας χρόνια φλεγμονή που δεν επιτρέπει τη φυσιολογική παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών. Είναι πιο συχνή στις γυναίκες απ΄ ότι στους άνδρες και εμφανίζεται συχνά σε περισσότερο από ένα άτομα της οικογένειας, αποδεικνύοντας την γενετική της προδιάθεση.
- Φάρμακα
Ένας αριθμός φαρμάκων που σχετίζονται με την θεραπεία ψυχιατρικών, καρδιακών, νεοπλασματικών ασθενειών ενδέχεται να μειώνουν την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών, με χαρακτηριστικότερο αυτών, την αμιωδαρόνη που χορηγείται ως αντιαρρυθμικό.
- Ιατρογενής υποθυρεοειδισμός
Τόσο οι χειρουργικές επεμβάσεις στον θυρεοειδή αδένα που στοχεύουν στην θεραπεία όζων, υπερθυρεοειδισμού, καρκινικών όγκων όσο και η ακτινοβόληση της περιοχής του λαιμού (π.χ. για κάποιο λέμφωμα) μπορούν να οδηγήσουν σε υποθυρεοειδισμό. Είναι προφανές ότι η αφαίρεση μέρους του αδένα ή η καταστροφή θυρεοειδικών κυττάρων συνεπάγονται αδυναμία στην παραγωγή ορμονών.
- Ανεπάρκεια ιωδίου
Οι Τ3 και Τ4 διαθέτουν ως βασικό συστατικό το ιώδιο, οπότε η ανεπαρκής πρόσληψη αυτού μπορεί να συντελέσει στην υπολειτουργία του αδένα.
– Βέβαια μιας και το κατεξοχήν χαρακτηριστικό της Ελλάδας είναι η θάλασσα, καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες θαλασσινών και αλατιού κατά τα πρότυπα της μεσογειακής διατροφής. Επομένως, η έλλειψη ιωδίου θεωρείται σπάνια στην χώρα μας. –
- Συγγενής υποθυρεοειδισμός
Αφορά την υπολειτουργία ή απώλεια λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα πριν από την γέννηση. Με συχνότητα 1 στα 2.500-3.000 μωρά πρόκειται για ένα συχνό φαινόμενο γι’αυτό και στη χώρα μας, γίνεται περιγεννητικός έλεγχος των νεογνών για συγγενή υποθυρεοειδισμό (screening test). Η σωματική και νοητική καθυστέρηση στην ανάπτυξη που ενδέχεται να εμφανισθεί αποφεύγεται με την έγκαιρη θεραπεία.
Πως θεραπεύεται;
Για όσους έχουν διαγνωστεί με υποθυρεοειδισμό οφείλουν να γνωρίζουν ότι η θεραπεία είναι εύκολη και αποδοτική, ενώ σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να εξαλείψει τα συμπτώματα. Η θεραπεία αφορά τη λήψη της λεβοθυροξίνης (LEVOTHYROXINE) ένα συνθετικό παράγωγο που αντιγράφει την δράση της Τ4. Και όταν τα επίπεδα της ορμόνης στο αίμα φτάσουν τα φυσιολογικά επίπεδα, τα συμπτώματα γίνονται περισσότερο διαχειρίσιμα ή και ασήμαντα. Φυσικά, η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να συνοδεύεται από συχνές εξετάσεις αίματος για την παρακολούθηση της πορείας της θεραπείας.
Υποθυρεοειδισμός και εγκυμοσύνη
Οι αυξημένες μεταβολικές ανάγκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης απαιτούν αυξημένη δραστηριότητα από τον θυρεοειδή αδένα.
Υπολογίζεται ότι στις 3 – 5 από τις 1000 εγκυμοσύνες οι γυναίκες αναπτύσσουν υποθυρεοειδισμό ενώ είναι έγκυες και ο πιο συχνός τύπος είναι η θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Αν δε ληφθεί η απαραίτητη θεραπεία, ένας ανεξέλεγκτος υποθυρεοειδισμός μπορεί να οδηγήσει σε:
- Αναιμία
- Αποβολή
- Προβλήματα στην εγκεφαλική ανάπτυξη του εμβρύου
- Προεκλαμψία (ένα σύνολο διαταραχών με σημαντικότερη την υπέρταση)
Αναμφίβολα η πρόσληψη υψηλών δόσεων λεβοθυροξίνης, καθώς και η μέτρηση των επιπέδων TSH και T4 μια φορά τον μήνα κρίνονται απαραίτητα, ιδιαίτερα τους τελευταίους 6 μήνες της εγκυμοσύνης.
Take away message
Όταν μέλη της οικογένειάς μας πάσχουν από υποθυρεοειδισμό, σημαίνει πως διατρέχουμε και εμείς τον κίνδυνο εμφάνισής του, γι΄αυτό και οφείλουμε να γνωρίζουμε το οικογενειακό μας ιστορικό. Πέρα από αυτό, πρέπει όλοι να λαμβάνουμε υπόψη κάθε σημαντική αλλαγή που εμφανίζεται στο σώμα ή στη διάθεση μας. Μόνο έτσι θα αναζητήσουμε έγκαιρα ιατρική βοήθεια και θα λάβουμε άμεσα την απαραίτητη θεραπεία!
Γεννήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου '99 στην Κομοτηνή και σπουδάζει Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά ενώ λατρεύει τα ταξίδια, έχοντας εξερευνήσει 10 Ευρωπαϊκές χώρες μέχρι στιγμής. Συμμετείχε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «EUROSCOLA» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Στρασβούργου. Ασχολείται με το τρέξιμο, το Taekwondo και διάφορες εκδηλώσεις ιατρικού περιεχομένου.
