Της Φαίδρας Βιτζηλαίου,
Οι Εθνικές Εκλογές είναι και επίσημα γεγονός, καθώς ο Πρωθυπουργός όρισε την ημερομηνία διεξαγωγής τους μέσα στον Μάιο. Οι εκλογές διεξάγονται έπειτα από τέσσερα χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων συντελέστηκαν δραματικές διεθνείς και εσωτερικές αλλαγές. Στη χώρα μας, όπως είναι γνωστό, ο μόνος τρόπος ελέγχου της Κυβέρνησης (και της Βουλής) από τον λαό είναι οι εκλογές. Δεν έχουμε, δηλαδή, τη δυνατότητα να ασκούμε τακτικό έλεγχο στους αντιπροσώπους μας με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Οι εκλογές, όμως, επίκεινται και οι πολίτες είναι και πάλι σε θέση να προσέλθουν στις κάλπες και να διαμορφώσουν την επόμενη Κυβέρνηση. Το εκλογικό σύστημα είναι η απλή αναλογική. Αυτό σημαίνει πως για να βγει αυτοδύναμη Κυβέρνηση, το πρώτο κόμμα θα πρέπει να συγκεντρώσει ποσοστό άνω του 50%. Κάτι που, όπως δείχνουν τόσο οι δημοσκοπήσεις όσο και εμπειρία των τελευταίων ετών, είναι αδύνατο. Η επόμενη επιλογή, λοιπόν, είναι να σχηματιστεί συγκυβέρνηση. Όπως δείχνει όμως και η ιστορία, η επιλογή συγκυβέρνησης για την ελληνική πραγματικότητα αποτελεί ουτοπία. Παρόλο που αυτή είναι μια πολύ συνηθισμένη πρακτική σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, το Πανεπιστήμιο του Cambridge αναφέρει πως από το 2004 έως το 2020 είχαν συγκροτηθεί 17 κυβερνήσεις μεγάλου συνασπισμού σε 11 ευρωπαϊκές χώρες. Η Ελλάδα, όμως, για μια σειρά από λόγους και κυρίως λόγους πολιτικής κουλτούρας δύσκολα μπορεί να διατηρήσει Kυβέρνηση Συνασπισμού. Η απλή αναλογική εξάλλου, μέσω της οποίας συνήθως προκύπτουν Κυβερνήσεις συγκυβέρνησης, έχει στόχο να προωθεί ακόμα και τις μικρότερες φωνές και να δίνει αξία στην κάθε ψήφο, να έχει ευκαιρία το κάθε κόμμα.
Στην Ελλάδα, όμως, συνηθίζουμε να ψηφίζουμε πρόσωπα και όχι κόμματα (και ας μην έχουμε Προεδρικό Σύστημα). Καταλήγουμε στις κάλπες και λέμε εγώ θα ψηφίσω τον τάδε, εγώ προτάσσομαι με τον τάδε. Λες και ξεχνάμε πως πίσω από τον οποιοδήποτε αρχηγό υπάρχει ένα κόμμα με ιδεολογία και με πολλά και διαφορετικά μέλη, τα οποία θα διαδραματίσουν αποφασιστικό ρόλο στον σχηματισμό Κυβέρνησης. Ξεχνάμε πως η Κυβέρνηση δεν είναι μόνο ο Πρωθυπουργός. Έτσι, η ιδέα της πολυφωνίας δεν ευδοκιμεί και πολύ στην Ελλάδα, γιατί τελικά πάλι οι περισσότερες ψήφοι θα συσσωρευτούν σε 2-3 κόμματα, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό του εκλογικού σώματος δεν θα προσέλθει καν στις κάλπες.
Έτσι, το πιο πιθανό σενάριο είναι «οι δεύτερες κάλπες» και για αυτό επιλέχθηκε να μην καθυστερήσουν άλλο οι εκλογές. Εξάλλου το πολιτικό κόστος δεν πρόκειται να μειωθεί αν περάσει ένας μήνας παραπάνω. Ήδη μετά την εθνική τραγωδία στα Τέμπη, το εκλογικό σώμα παρουσιάζεται ιδιαίτερα προβληματισμένο, όπως αποκαλύπτουν οι δημοσκοπήσεις. Το δίπολο ανάμεσα σε ΝΔ και ΣΥ.ΡΙΖ.Α. παραμένει σταθερό. Μπορεί η Ν.Δ. να έχασε σημαντικό ποσοστό των υποστηρικτών της μετά την τραγωδία, οι ρίζες, όμως, του δικομματισμό είναι βαθιές στην ιστορία της χώρας. Υπάρχουν σταθεροί υποστηρικτές του κάθε κόμματος που δύσκολα «αποστατούν». Το ΠΑ.ΣΟ.Κ., από την άλλη, δεν εμφανίζεται πολύ δυνατό, προσπαθεί, όμως, να προσελκύσει όσον το δυνατόν περισσότερους ψηφοφόρους, ώστε να αυξήσει το ποσοστό του και, συνεπώς, το ενδεχόμενο συνεργασίας του με το πρώτο κόμμα
Συνοπτικά, η Ν.Δ. δείχνει να είναι και πάλι το πρώτο κόμμα, με φανερή πτώση των ποσοστών της. Από την άλλη, αυτό το «χαμένο» ποσοστό δεν φαίνεται να έχει προσέλθει στον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ή το ΠΑ.ΣΟ.Κ., καθώς τα δικά τους στοιχεία παραμένουν λίγο πολύ τα ίδια σε σχέση με τις πρώτες δημοσκοπήσεις. Για τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α., όμως, συγκεκριμένα, υπάρχει υψηλή πιθανότητα να έχει προκύψει στατιστικό λάθος, καθώς τα δεδομένα του στην κάθε μία δημοσκόπηση είναι αρκετά διαφορετικά. Ακολουθούν το Κ.Κ.Ε. με περίπου 6%, η Ελληνική Λύση με περίπου 3,8% και το Με.Ρ.Α.25 με περίπου 3,4%. Χαρακτηριστικό είναι πως το Εθνικό Κόμμα Έλληνες παρουσιάζει ποσοστό γύρω στο 3%, αν και εκκρεμεί η απόφαση του Αρείου Πάγου για τον αποκλεισμό του.
Αν θα μπορούσε να βγει ένα συμπέρασμα, πάντως, είναι πως στο πέρασμα των δεκαετιών ο δικομματισμός παραμένει ισχυρός και οι προσπάθειες για ανάδειξη νέων προσώπων και κομμάτων πέφτουν στο κενό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εκλογές: Ποια τα αφηγήματα των κομμάτων και τι θα κρίνει τον νικητή, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εκλογές τον Μάιο ανακοίνωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης – Όλα δείχνουν κάλπες στις 21/05. newsit.gr, διαθέσιμο εδώ
- Which European countries use proportional representation?, electoral-reform.org.uk, διαθέσιμο εδώ
- Ευρώπη: Κανόνας οι κυβερνήσεις συνασπισμού, ot.gr, διαθέσιμο εδώ
