Του Κωνσταντίνου-Ειρηναίου Σταμούλη,
Ο χώρος της Κεντροαριστεράς αποτελεί έναν από τους βασικότερους πολιτικούς πυλώνες, ο οποίος συσπείρωνε ανά τα χρόνια πολίτες που οραματίζονταν έναν δημοκρατικό σοσιαλισμό ή ασπάζονταν ακόμα και στοιχεία του κοινωνικού φιλελευθερισμού. Στις ημέρες μας και μετά τον διαφαινόμενο μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ και την μετατόπισή του από την Αριστερά στην κεντροαριστερά, τα κόμματα που ανήκουν στον χώρο αυτό στη κεντρική πολιτική σκηνή είναι δύο: το απερχόμενο κυβερνών κόμμα, σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση και το Κίνημα Αλλαγής (πρώην ΠΑΣΟΚ).
Στο πρώτο αυτό μέρος του #DecadeProject, στα πλαίσια του οποίου θα ερευνήσουμε τις ανακατατάξεις στον χώρο της κεντροαριστεράς κατά τη δεκαετία 2010-2019, θα γυρίσουμε τον χρόνο πίσω, στις μεγάλες εκλογικές νίκες του ΠΑΣΟΚ, την μετέπειτα συντριπτική πτώση του, μέχρι να φτάσουμε στο κοντινό παρελθόν, την προσπάθεια ανασυγκρότησης του χώρου ως ΚΙΝΑΛ καθώς και την παροντική επαναφορά της κουβέντας περί επιστροφής στο ΠΑΣΟΚ (με ότι αυτό εκφράζει και συνεπάγεται), που πλέον απροκάλυπτα έχει τεθεί στο τραπέζι των συζητήσεων.
Το ημερολόγιο έδειχνε 4 Οκτωβρίου 2009 όταν το ΠΑΣΟΚ με τον Γεώργιο Παπανδρέου στο τιμόνι, κατέλαβε την πρώτη θέση σε μία νίκη συντριπτικών διαστάσεων καθώς το ποσοστό του κόμματος άγγιξε το 43,9%, αφήνοντας την δεύτερη Νέα Δημοκρατία κάτι παραπάνω από 10 μονάδες πίσω στο 33,4%. Η χώρα και η νέα κυβέρνηση βρίσκονταν μπροστά σε μία επερχόμενη κρίση που έμελλε να βυθίσει την χώρα στην ύφεση.
Αιτία Πτώσης – Το χρονικό μίας προεξοφλημένης παρακμής
Ο Γεώργιος Α. Παπανδρέου από τους πρώτους κιόλας μήνες της κυβερνητικής του θητείας, έρχεται αντιμέτωπος με προβλήματα οικονομικής φύσεως που τον αναγκάζουν να μετατοπιστεί από τις αρχικές προεκλογικές του θέσεις και να αναθεωρήσει τον προγραμματισμό του. Έτσι, πολύ γρήγορα απογοήτευσε ένα μεγάλο μέρος των υποστηρικτών του. Παράλληλα, οι εμφανείς πολιτικές αδυναμίες και η οικονομική δυσπραγία οδήγησε στην υπογραφή δανειακής σύμβασης με την ΕΕ και την ψήφιση μνημονίου, την εφαρμογή δηλαδή μέτρων λιτότητας, κάτι που πραγματοποιήθηκε στις 8 Μαΐου 2010. Οι κινήσεις αυτές βύθισαν το κόμμα στην εσωστρέφεια και την βαθιά κρίση, συμπτώματα που πλήγωσαν το σώμα του ΠΑΣΟΚ και δεν έμοιαζαν να είναι παροδικά.
Η Ελληνική κοινωνία παρέλυε από την λιτότητα ενώ οι τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης, της ασφάλειας και του εμπορίου υποβαθμίζονταν όλο ένα και περισσότερο. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με την εσωκομματική κρίση και την έντονη κριτική από την αντιπολίτευση οδήγησε τον πρωθυπουργό στην αναζήτηση ψήφου εμπιστοσύνης από την Ελληνική Βουλή, το Νοέμβριο του 2011. Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση έλαβε την ψήφο εμπιστοσύνης, η χώρα οδηγήθηκε σε κυβέρνηση συνεργασίας υπό τον τραπεζίτη Λουκά Παπαδήμο, στην οποία συμμετείχε η Νέα Δημοκρατία, καθώς και ο Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός (ΛΑΟΣ), η οποία θα μεριμνούσε για την περαιτέρω εφαρμογή των μέτρων. Η ψήφιση του 2ου μνημονίου ήρθε την 12η Φεβρουαρίου 2012.
Στις εκλογές που ακολούθησαν, στις 6 Μαΐου 2012, το ΠΑΣΟΚ γνωρίζει την απόλυτη ήττα καθώς με πρόεδρο τον Ευάγγελο Βενιζέλο, έρχεται 3ο κόμμα με ποσοστό 13,1%, όντας πίσω από την Νέα Δημοκρατία του Αντώνη Σαμαρά (18,8%) και τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα (16,7%). Η πτώση συνεχίστηκε αδιάκοπα και στις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Συγκεκριμένα, στις εκλογές του Ιουνίου του 2012, το ΠΑΣΟΚ έπεσε από το 13,2%, στο 12,28%, ενώ οι εκλογές του 2015 αποτέλεσαν το σημείο αναφοράς για την ιστορική κατάρρευση του κόμματος. Από την 7η θέση και το 4,68% τον Ιανουάριο του 2015 μέχρι και την 4ή θέση με το 6,28% τον Σεπτέμβριο με την ονομασία «Δημοκρατική Συμπαράταξη», ήταν πια πασιφανές ότι η παράταξη χρειάζονταν ευρύτατες αλλαγές, καθώς οι παραδοσιακοί υποστηρικτές είχαν απογοητευτεί και οι περισσότεροι από αυτούς είχαν ήδη στραφεί στον ΣΥΡΙΖΑ. 
Η προσπάθεια για την ανασυγκρότηση
Κατά τα χρόνια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ από Δημοκρατική Συμπαράταξη μετονομάστηκε σε Κίνημα Αλλαγής. Η μετονομασία αυτή αποτέλεσε το σημείο αναφοράς της επανεκκίνησης του κόμματος απαλλαγμένο από τα πεπραγμένα των τελευταίων χρόνων. Μια νέα αρχή μιας προοδευτικής παράταξης με δημοκρατικές αρχές και ανανεωμένο επιτελείο που βασιζόμενη στις ρίζες της, αναζητούσε την χαμένη αίγλη του παρελθόντος. Στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές του 2019 αποτυπώθηκε μια τάση επιστροφής του κόσμου στο Κίνημα (3η θέση με 8,10%), η οποία ωστόσο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ικανοποιητική. Αυτή η εξέλιξη άφησε ανοιχτή την πόρτα σε πολλούς εντός της παράταξης να αμφισβητήσουν την πορεία που χαράσσει το κόμμα και να επαναφέρουν στο τραπέζι της συζήτησης την κουβέντα αναφορικά με την επιστροφή σε ένα ανανεωμένο πολιτικά, ηθικά και οργανωτικά ΠΑΣΟΚ.
Οι υποστηρικτές του ΚΙΝΑΛ, με την Φώφη Γεννηματά στο τιμόνι, θεωρούν ότι η νέα αυτή πορεία πρέπει να συνεχιστεί. Το χθες (ΠΑΣΟΚ) να αποτελέσει έμπνευση για να δομηθεί ένα ακόμα πιο στέρεο μέλλον με πρωταγωνιστή το Κίνημα Αλλαγής. Να επενδύσει ο κόσμος του σε αυτό και να συμβάλλει στη δημιουργία μιας σύγχρονης κεντροαριστερής παράταξης που εκφράζει τις δημοκρατικές αξίες και αντιλήψεις. Θεωρούν το ΚΙΝΑΛ ως μία κίνηση ανανέωσης ενώ την επιστροφή στο ΠΑΣΟΚ ως πίσω βήματα που, όπως η πρόεδρος του κόμματος επεσήμανε, «μπορούν να οδηγήσουν στον γκρεμό».
Από την άλλη οι οραματιστές της επιστροφής στο ΠΑΣΟΚ υποστηρίζουν ότι το όνομα είναι η ταυτότητα και η ψυχή της παράταξης. Αποτελεί τη σύνδεση με το παρελθόν, τα ένδοξα χρόνια αλλά και εκείνα των αστοχιών. Η σοφία άλλωστε έγκειται στα μαθήματα που προκύπτουν από τα λάθη και τις συνέπειες τους. Η πεποίθηση άλλωστε του Παύλου Γερουλάνου ότι «το ΚΙΝΑΛ απαξιώνει το ΠΑΣΟΚ» μαρτυρά πολλά για αυτή την οπτική γωνία. Ταυτόχρονα με πρωτεργάτη τον ίδιο πολλά μέλη απαξίωσαν, σε σημαντικό βαθμό, το πρόσφατο συνέδριο χαρακτηρίζοντάς το «άνευ ουσίας» Ο κ. Γερουλάνος όπως παρουσίασε στο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ τις προτάσεις του για ένα δημοκρατικό συνέδριο με εκλεγμένους συνέδρους, ώστε να συζητηθεί η στρατηγική που θα καταστήσει το κόμμα υπολογίσιμο «παίκτη» στο μέλλον της κεντροαριστεράς και επιτέθηκε στη σημερινή ηγεσία του κόμματος λέγοντας χαρακτηριστικά «Θέλουμε ηγεσία με αυτοπεποίθηση που συνθέτει και δεν διχάζει. Τέτοια ηγεσία δεν έχουμε. Ψηφίστε ό,τι θέλετε σήμερα. Ούτως ή άλλως δεν υπάρχει απαρτία. Είστε με αυτούς που θα θάψουν το ΠΑΣΟΚ ή με αυτούς που θα το αναγεννήσουν;».
Το ΠΑΣΟΚ αποτελεί ένα ιστορικό κόμμα που άφησε ανεξίτηλο το σημάδι του στην μεταπολιτευτική ιστορία. Ήταν 3 Σεπτέμβρη του 1974, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωνε την ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος. Το κόμμα κυριάρχησε στις επόμενες δεκαετίες και αποτέλεσε πηγή αλλαγής και πολιτικής ανανέωσης. Τη τελευταία, ωστόσο, δεκαετία οδηγήθηκε στη παρακμή και την πολιτική απαξίωση. Ο δρόμος για την έξοδο από αυτή είναι δύσκολος και απαιτεί ενότητα, χαρακτήρα και ξεκάθαρη πολιτική στάση. Οι εξελίξεις θα είναι αναπόφευκτα καθοριστικές.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 2000. Σπουδάζει Πολιτική Επιστήμη και Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Ασχολείται ενεργά με το αντικείμενο των σπουδών του, αρθρογραφώντας και συμμετέχοντας σε συνέδρια και εκδηλώσεις σχετικά με την Πολιτική, τη Διεθνή διπλωματία και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
