Διαβάσαμε και προτείνουμε: «Ροκ και νεανική κουλτούρα στη δεκαετία του ‘60» του Κώστα Αρβανίτη

Της Πέννυς Θεοδωρακοπούλου,

1960-1969, μια δεκαετία με πληθώρα γεγονότων, τόσο ιστορικών (δολοφονίες των Martin Luther King Jr. και Robert F. Kennedy, το τείχος του Βερολίνου ανεγέρθηκε, η προσελήνωση του Apollo 11 κ.ο.κ.) όσο και πολιτισμικών γεγονότων, που, επίσης, άφησαν ιστορία (Φεστιβάλ Woodstock, Δωρεάν Συναυλία στο Altamont κ.λπ.). Ο Κώστας Αρβανίτης, ως λάτρης και γνώστης της rock μουσικής, διηγείται τα γεγονότα αυτά κι αρκετά άλλα στο βιβλίο του Ροκ και νεανική κουλτούρα στη δεκαετία του ’60, το οποίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μετρονόμος.

Για αρκετούς, ειδικά στον ελληνικό rock χώρο, το όνομα του συγγραφέα δεν είναι καθόλου άγνωστο στα αφτιά τους. Αν και πλέον οι περισσότεροι ενδέχεται να τον γνωρίζουν ως DJ Manwolf Louie, ο Κώστας Αρβανίτης έγινε αρκετά γνωστός μετά τη δεκαετία του ’60. Συγκεκριμένα, μια δεκαετία αργότερα, μέσω της συνεργασίας του με το περιοδικό Μουσική, η οποία διήρκησε 6 χρόνια ακριβώς (Αύγουστος 1985), έγραψε το πρώτο του «άρθρο» (Αύγουστος 1979). Το βάζω σε εισαγωγικά, γιατί ήταν περισσότερο παράθεση και μετάφραση στίχων από διάσημα rock τραγούδια, καθώς και σχολιασμός ορισμένων στίχων που έκρινε ότι ήταν άξια σχολιασμού· φτάνοντας μερικούς μήνες αργότερα (Νοέμβριος 1979) να ξεκινάει να ασχολείται πιο σοβαρά με την αρθρογραφία ολοκληρωμένων άρθρων, φέρνοντας μαζί του έναν νέο αέρα στη «rock δημοσιογραφία» της Ελλάδας της τότε εποχής, η οποία αποτελείτο ως επί το πλείστον από βιογραφίες rock καλλιτεχνών και συγκροτημάτων.

Ωστόσο, όπως καταλαβαίνουμε, η καριέρα και το όνομα του Κώστα Αρβανίτη δεν σταμάτησαν εκεί. Μερικές δεκαετίες αργότερα, ξαναγύρισε στη συγγραφή άρθρων στα περιοδικά ΖΟΟ και Ποπ & Ροκ, ενώ ασχολήθηκε και με τη μετάφραση ολόκληρων βιβλίων που ήταν γραμμένα στα αγγλικά, αλλά και γράφοντας λήμματα (λ.χ. The Tapestry Of Delights, δεύτερη έκδοση, 1996; Fuzz Acid & Flowers, ενημέρωση υλικού, 1997; Dreams, Fantasies And Nightmares From Far Away Lands, 1999). Τέλος, έχει γράψει ένα ακόμα βιβλίο το 1994 με τον τίτλο Ανθολογία Rock Ποίησης.

Αν και δεν εκδόθηκε αρχικά το 2022, αλλά το 1994 ως μέρος ενός συλλογικού τόμου με τίτλο Το Φάντασμα μιας Δεκαετίας, πλέον κυκλοφορεί αυτοτελώς από τις Εκδόσεις Μετρονόμος, το Ροκ και νεανική κουλτούρα στη δεκαετία του ’60 είναι μια εξαιρετική ανασκόπηση της εξέλιξης του rock στη δεκαετία του ’60 και της επίδρασής του στην κουλτούρα της εποχής. Με πολλές πληροφορίες, αναλύσεις και αναφορές στη μουσική και τα κοινωνικά γεγονότα της εποχής, το βιβλίο αναδεικνύει τη σπουδαιότητά του ροκ ως κινήματος που επηρέασε την κουλτούρα και την πολιτική της εποχής.

Το βιβλίο αποτελείται από οχτώ κεφάλαια, τα οποία καλύπτουν διάφορες πτυχές της κουλτούρας της εποχής, όπως οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις, η σεξουαλική επανάσταση, η αντιπολιτευτική κουλτούρα και η σημασία της μουσικής στο κίνημα, καθώς και η μεταξύ τους σύνδεση με τις νεανικές υποκουλτούρες που ξεκίνησαν να υφίστανται, καταλήγοντας στην αντικουλτούρα. Από την εμφάνιση της rock μουσικής στην Αμερική και τη Μεγάλη Βρετανία μέχρι την είσοδό της στην Ελλάδα και την αντίδραση της ελληνικής κοινωνίας, ο Κώστας Αρβανίτης εξετάζει κάθε πτυχή της rock κουλτούρας στην Ελλάδα και όχι μόνο.

Η δεκαετία του ’60 ήταν μια περίοδος μεγάλων κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών, που η νέα γενιά αγωνιζόταν για την απελευθέρωσή της από τους παραδοσιακούς κανόνες και περιορισμούς της κοινωνίας. Η μουσική του rock ήταν ένας σημαντικός παράγοντας στην επαναστατική αυτή κουλτούρα, καθώς οι στίχοι και η μουσική των κομματιών προσέφεραν μια φωνή στη νεανική γενιά και έναν τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων και των ιδεών της.

Το βιβλίο, ωστόσο, ξεκινάει λίγο νωρίτερα από τη δεκαετία του ’60. Συγκεκριμένα, ξεκινάει από τη γέννηση του rock ‘n’ roll (δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’50) και καταλήγει στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’70.

Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, το βιβλίο χωρίζεται σε οχτώ κεφάλαια. Πιο αναλυτικά (αλλά όχι και τόσο αναλυτικά), τα κεφάλαια είναι:

1. Το «χθες» του rock: Το rock ‘n’ roll, με αναφορές —εννοείται— στον «βασιλιά» της, Elvis Presley, και Bill Haley.
2. Δεύτερο μισό του ’50: Στη Μεγάλη Βρετανία, έχουμε τα trad-jazz και skiffle και πώς συνδέονταν με την Εκστρατεία για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό και τους πλέον πασίγνωστους Beatles· και στις Η.Π.Α. έχουμε την αναβίωση του folk και πώς το φυλετικό ζήτημα της εποχής επηρέασε του νέους folk τραγουδιστές (βλ. Bob Dylan, Joan Baez κ.λπ.).
3. Υποκουλτούρες στη Μεγάλη Βρετανία και Η.Π.Α.: Swinging London, garage punk και folk-rock.
4. Από τον Ken Kesey, έναν από τους promoters του LSD, στον Πόλεμο του Βιετνάμ: Πώς οι χίπηδες της West Coast, αν και ειρηνιστές, ήταν οι «κακοί» της υπόθεσης για τον Τύπο.
5. 1965-1967: Στις Η.Π.Α. επικρατεί το acid rock, ενώ λαμβάνει χώρα και το Φεστιβάλ Pop στο Monterey. Στη Μεγάλη Βρετανία, συμβαίνουν δύο πολύ βασικά γεγονότα: η Διεθνής Ενσάρκωση της Ποίησης (International Poetry Incarnation) το 1965 στο Albert Hall και η Διεθνής Συνδιάσκεψη για τη Διαλεκτική της Απελευθέρωσης (International Congress Dialectics of Liberation) το 1967.
6. Η «επανάσταση» της δεκαετίας του ’60: Εισαγωγή στην αντικουλτούρα, τα «επαναστατικά» τραγούδια των Beatles, Rolling Stones κ.ο.κ., Φεστιβάλ Woodstock και το rock «εμφανίζεται» πλέον με «ειρηνικές διαθέσεις».
7. 1969 – Η «σκοτεινή» χρονιά του rock: Φεστιβάλ του Altamont και δολοφονίες της Manson Family.
8. Η «όχι και τόσο σκοτεινή» πλευρά του rock: Σατανισμός, και η παρανόηση ενός μέρους του underground rock σε σχέση με το τι αντιπροσώπευε στην πράξη ο Charles Manson για το κίνημα.

Μέσα σε αυτά τα οχτώ κεφάλαια, ο αναγνώστης καταλαβαίνει (αν και δεν το κρύβει καθόλου ο συγγραφέας) το πώς ακόμα και το rock έφτασε στο αποκορύφωμα, αλλά οι συνθήκες, η νεολαία και τα διάφορα δρώμενα που έλαβαν χώρα τη δεκαετία του ’60 το έκαναν τίποτα άλλο παρά ένα είδος αντικουλτούρας.

Τελειώνοντας, ωστόσο, θα ήθελα να αναφερθώ στο πώς η δημοσιογραφική καριέρα του Κώστα Αρβανίτη (από την άποψη συγγραφής άρθρων στα προαναφερθέντα μουσικά περιοδικά) φάνηκε να είναι υψίστης σημασίας για την εξιστόρηση των γεγονότων, καθώς με εγκεκριμένες πληροφορίες, αλλά και με λεπτομερές ύφος, χωρίς, όμως, να κουράζει, κατάφερε ο συγγραφέας να μας εντάξει απολύτως στο πνεύμα της εποχής, μέσα από τις λίγο παραπάνω από 100 σελίδες του βιβλίο του.