Του Χαράλαμπου Νικολαΐδη,
Το αληθοφανές αποτέλεσμα των κινηματογραφικών ταινιών έχει ως επακόλουθο την εισαγωγή της ταινίας σε μια διαδικασία αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης με το κινηματογραφόφιλο κοινό. Αυτή η διαδικασία, όπως φαίνεται από την ιστορία, περνάει στην κουλτούρα και δημιουργεί παράδοση που συνεχίζεται μέσα στα χρόνια. Αποκτά άλλο νόημα κατά την πάροδο του χρόνου, κρίνεται διαφορετικά ανά τις γενιές, αλλά τουλάχιστον παραμένει αναλλοίωτη. Τέτοιες ταινίες, όπως είναι αντιληπτό είναι το Νοσφεράτου, ο Κόμης Δράκουλας, ο Φρανκενστάιν κ.ά. Βέβαια, το κοινό χαρακτηριστικό των προαναφερθέντων παραδειγμάτων είναι ότι βασίζονται σε κλασικά βιβλία. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί και το Wicker Man.
Το Wicker Man έκανε πρεμιέρα το 1973, ενώ βασίζεται στη νουβέλα του David Pinner The Ritual: ο αστυνομικός Neil Howie λαμβάνει μια άγνωστη καταγγελία για τον εξαφανισμό ενός 12χρονου κοριτσιού από ένα μικρό της Σκωτίας. Η άφιξή του στο νησί θα φέρει στην επιφάνεια ερωτήματα για τον εξαφανισμό, αλλά και συγκρούσεις με τους παγανιστές κατοίκους του χωριού. Η ταινία αποτελεί αυτό που λέμε horror movie με τη δυνατότερη κλασική έννοια της λέξης.
Αυτό που μαγεύει τον θεατή με την πρώτη ματιά είναι τα τοπία και τα χρώματα της ταινίας. Η ζωγραφική παλέτα της ταινίας περιορίζεται στις πιο βαθιές αποχρώσεις του πράσινου και του καφέ, αναδεικνύοντας την ομορφιά διαφόρων πόλεων της Σκωτίας, όπου γυρίστηκε η ταινία, αυξάνοντας παράλληλα την ατμόσφαιρα της ταινίας, αλλά με έναν διαφορετικό και ανορθόδοξο τρόπο. Το Wickerman δεν επιλέγει τις σκοτεινές και σκιώδεις σκηνές για να πετύχει τον τρόμο. Αντίθετα, ο ηλιόλουστος καιρός, τα μεγάλα ανοιχτά πλάνα στις πεδιάδες και τις θάλασσες της Σκωτίας και ο μεσαιωνικός της χαρακτήρας είναι βασικά που διαμορφώνουν την ατμόσφαιρα της ταινίας, το κλίμα και το νόημα που θέλει να περάσει.
Αυτή η ατμόσφαιρα και ο χαρακτήρας έχουν να κάνουν με τον παγανισμό και με μια πιο αρχέγονη θρησκεία, όπως η λατρεία στον θεό ήλιο, στη θάλασσα, αλλά και σε θεότητες που έχουν να κάνουν με τη βλάστηση και την καρποφορία. Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι η φωτογραφία, αλλά και το ανάλαφρο –αρχικά– κλίμα της ταινίας συμβαδίζουν με τις παραπάνω έννοιες. Ο τρόμος της κερδίζει σε ψυχολογικό, θρησκευτικό, αλλά και υπαρξιακό τρόμο. Τα εθιμοτυπικά αυτής της μικρής κοινωνίας, το κρυφό μυστικό που πλανάται μεταξύ των κατοίκων σχετικά με την έφηβη αγνοούμενη, συνοδεύονται με έναν εμπαικτικό χαρακτήρα και γεμίζουν τον θεατή με ένα αίσθημα δυσφορίας. Κατά αυτόν τον τρόπο, άθελά του, ο θεατής βάζει τον εαυτό του στη θέση του πρωταγωνιστή. Έτσι, η ταινία λόγω του αποπνικτικού της χαρακτήρα ανάγεται σε «ταινία δωματίου», χωρίς βέβαια να είναι σκηνοθετημένη σε κλειστά πλαίσια.
Στην ταινία, βλέπουμε τη σύγκρουση δύο πεποιθήσεων με βαθιά υπαρξιακό χαρακτήρα. Η βαθιά πίστη στον χριστιανισμό του αστυνομικού Neil έρχεται σε άμεση σύγκρουση με αυτήν τη μικρή πόλη, τους κατοίκους και τα έθιμά τους. Τελετουργικές ερωτικές συνευρέσεις, ηλικιακές μεταβάσεις με τελετουργικό χαρακτήρα, αλλά και η κυριαρχία της έννοιας του σεξ σε όλες τις ηλικίες αποτελεί το βασικό στοιχείο της θρησκείας τους, συνδεδεμένο με τα στοιχεία των παγανιστικών θρησκειών, του θανάτου και της ανάστασης της φύσης. Φαλλικά σύμβολά στενά συνδεδεμένα με τη γονιμότητα. Η ευρεία αποδοχή αυτών των πρακτικών στην ταινία από τους κατοίκους μάς δημιουργεί δύο αντιφατικές σκέψεις: α) ο καθένας μπορεί να πιστεύει σε όποια θρησκεία θέλει και έχει το κάθε δικαίωμα, β) αυτή η θρησκεία είναι εμμονικά προσκολλημένη με το σεξ που αρχίζει στην ταινία να παίρνει εντελώς εσφαλμένη κατεύθυνση.
Η συνεχής αναζήτηση της νεαρής Roanne οδηγεί τον αστυνομικό στον κύριό του εχθρό και από ό,τι φαίνεται στην αιτία του κακού που σχετίζεται με την ύπαρξη του παγανισμού στο νησί. Ο Λόρδος Summerisle, τον οποίο υποδύεται ο Sir Christofeer Lee, σηματοδοτεί το άδοξο μέλλον του πρωταγωνιστή. Πρόκειται για μια φιγούρα με πατριαρχικό και μητριαρχικό χαρακτήρα που αναβιώνει την ιερή έκσταση και μανία, με σκοπό το καλό του νησιού του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- British cult classic ‘The Wicker Man’ to be released in theaters, latimes.com, διαθέσιμο εδώ
- The Wicker-Man, archive.org, διαθέσιμο εδώ
- The Wicker Man, wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
