Της Παναγιώτας Σταματογιανοπούλου,
Η Ομάδα Wagner είναι ρωσική παραστρατιωτική οργάνωση. Περιγράφεται ως μια ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία, ή ως ένας de facto ιδιωτικός στρατός του Ρώσου Προέδρου Vladimir Putin. Ο όμιλος λειτουργεί πέρα από το νόμο στη Ρωσία, όπου οι ιδιωτικοί στρατιωτικοί εργολάβοι απαγορεύονται επίσημα. Ενώ η ίδια η Ομάδα Wagner δε φαίνεται να έχει κάποιου είδους ιδεολογική καθοδήγηση, διάφορα στοιχεία του Wagner έχουν συνδεθεί με νεοναζί και ακροδεξιούς εξτρεμιστές.
Ο Dmitry Uktin, πρώην Ρώσος αξιωματικός, και ο Yevgeny Prigozhin ξεκίνησαν την ομάδα Wagner, η οποία εμφανίστηκε γύρω στο 2014, για να βοηθήσει τη Ρωσία να προσαρτήσει την Κριμαία. Τις εβδομάδες πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πιστεύεται ότι η Wagner πραγματοποίησε επιθέσεις «ψευδούς σημαίας» (προβοκάτσια), για να δώσει στο Κρεμλίνο ένα πρόσχημα για επίθεση.
Το όνομα της ομάδας φέρεται να προέρχεται από ένα παρατσούκλι για τον Utkin ή αποτελεί μια αναφορά στο συνθέτη Richard Wagner, γνωστό ως αγαπημένο του Χίτλερ. Ο Prigozhin είναι γνωστός στη Δύση με το ψευδώνυμο «σεφ του Putin», λόγω του τρόπου με τον οποίο συναντήθηκαν αυτός και ο Πρόεδρος της Ρωσίας πριν από δεκαετίες, όταν ο Prigozhin ήταν εστιάτορας.
Δεκάδες χιλιάδες μισθοφόροι πιστεύεται ότι πολεμούν για τη Ρωσία στην Ουκρανία. Η οργάνωση άρχισε να στρατολογεί σε μεγάλους αριθμούς πέρυσι, επειδή η Ρωσία δυσκολευόταν να βρει ανθρώπους για τον τακτικό στρατό. Πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πιστεύεται ότι η Ομάδα Wagner είχε μόνο περίπου 5.000 μαχητές. Η ομάδα φαίνεται να στρατολογεί ανοιχτά σε ρωσικές πόλεις, σε διαφημιστικές πινακίδες και κατονομάζεται στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ως μια πατριωτική οργάνωση.
Δύο πρώην μαχητές της ρωσικής ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Wagner δήλωσαν στο CNN για τις φρικιαστικές εμπειρίες τους στο πεδίο της μάχης στην ανατολική Ουκρανία. Οι δύο μαχητές αιχμαλωτίστηκαν από τις ουκρανικές δυνάμεις, στα τέλη του περασμένου έτους. Οι δύο άνδρες περιέγραψαν πώς στρατολογήθηκαν από τον Wagner, ενώ μίλησαν για τις υποσχέσεις που τους δόθηκαν περί ελευθερίας. Τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, λοιπόν, του περασμένου έτους, ο επικεφαλής της ομάδας, Yevgeny Prigozhin, έφτασε με ελικόπτερο στις φυλακές όπου κρατούνταν, προσφέροντας εξάμηνες συμβάσεις με αντάλλαγμα να τους δοθεί χάρη.
Ο Prigozhin φαίνεται να είχε την εξουσία από ανώτερα όργανα να βγάλει οποιονδήποτε από τη φυλακή, ανεξάρτητα από τα εγκλήματα ή την ποινή φυλάκισης. Η διαδικασία επιλογής ήταν τόσο υποτυπώδης, που οι ηλικιωμένοι κρατούμενοι έπρεπε μόνο να δείξουν ότι μπορούσαν να βαδίσουν λίγα μέτρα, δήλωσε ένας από τους κρατούμενους. «Πήραν σχεδόν τους πάντες».
Λίγο μετά τις επισκέψεις του Prigozhin, εκατοντάδες κρατούμενοι μεταφέρθηκαν με λεωφορείο και αεροπλάνο σε χώρο εκπαίδευσης στην περιοχή Ροστόφ της Ρωσίας. Η εκπαίδευση ήταν σύντομη και βασική, αφορούσε, κυρίως, τον χειρισμό όπλων για τις τρομερές επιθέσεις που σύντομα θα διατάσσονταν να πραγματοποιήσουν.
Πού αλλού δραστηριοποιείται ο Όμιλος Wagner;
Από το 2015, μισθοφόροι της Ομάδας Wagner βρίσκονται στη Συρία, πολεμώντας στο πλευρό των φιλοκυβερνητικών δυνάμεων και φρουρώντας πετρελαιοπηγές. Υπάρχουν, επίσης, μισθοφόροι της Ομάδας Wagner στη Λιβύη, υποστηρίζοντας τις δυνάμεις που είναι πιστές στο στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ. Η κυβέρνηση του Μάλι, στη Δυτική Αφρική, χρησιμοποιεί την Ομάδα Wagner εναντίον ισλαμικών μαχητικών ομάδων. Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ λέει ότι χρησιμοποιεί την παρουσία του, για να εμπλουτίσει τις εταιρείες εξόρυξης που κατέχει και τις έχει επιβάλει κυρώσεις.
Πέρα από την Ουκρανία, η ομάδα Wagner έχει δραστηριοποιηθεί σε αρκετές χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, όπου έχει συμμετάσχει σε περιφερειακές συγκρούσεις, έχει εκμεταλλευτεί πόρους και έχει διαδώσει την επιρροή της Ρωσίας, σύμφωνα με τις εκθέσεις που δημοσίευσε το Κέντρο Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας στο West Point.
Ο Όμιλος Wagner φαίνεται να διέπραξε μια σειρά αποτρόπαιων εγκλημάτων, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περισσότερες καταγγελίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τρεις μισθοφόροι της Ομάδας Wagner φέρονται από Ουκρανούς εισαγγελείς να σκότωσαν και να βασάνισαν αμάχους κοντά στο Κίεβο, τον Απρίλιο του 2022, μαζί με τακτικά ρωσικά στρατεύματα. Οι γερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών λένε ότι μισθοφόροι του ομίλου μπορεί, επίσης, να έσφαξαν αμάχους στη Μπούτσα, τον Μάρτιο του 2022. Τα Ηνωμένα Έθνη και η γαλλική κυβέρνηση κατηγόρησαν τους μισθοφόρους Wagner, ότι διέπραξαν βιασμούς και ληστείες εναντίον αμάχων στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.
Το 2020, ο στρατός των Ηνωμένων Πολιτειών κατηγόρησε τους μισθοφόρους του Βάγκνερ, ότι είχαν τοποθετήσει νάρκες ξηράς και άλλους αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς μέσα και γύρω από την πρωτεύουσα της Λιβύης. Σχεδόν έναν χρόνο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι ΗΠΑ επικεντρώνονται όλο και περισσότερο στο να καταγγείλουν αυτό που αποκαλούν «βάναυση» παραστρατιωτική ομάδα, που βοηθά τις ρωσικές δυνάμεις εκεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ‘Just to survive’: Wagner fighters recount the horrors of battle in eastern Ukraine, CNN, διαθέσιμο εδώ
- What is Russia’s Wagner Group of mercenaries in Ukraine?, BBC, διαθέσιμο εδώ
- What to know about the Wagner group, a ‘brutal’ Russian military group fighting in Ukraine, ABC News, διαθέσιμο εδώ
