Της Χρυσοβαλάντου Κουτσούλη,
Στο διάβα της ιστορίας, περίτρανα έχει αποδειχθεί ότι οι νόμοι περί ιθαγένειας αποτελούν συνονθύλευμα διαφόρων επιρροών και τάσεων, όπως ιστορικών γεγονότων, τοπικών, κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών, πίεσης από εισερχόμενους μετανάστες και διεθνών συμβάσεων με σχετικό αντικείμενο. Σύμφωνα με την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κάθε άνθρωπος δικαιούται μια ιθαγένεια, ενώ από κανέναν δεν αφαιρείται αυθαίρετα η ιθαγένειά του, ούτε το δικαιώμά του να αλλάξει ιθαγένεια. Ο εκσυγχρονισμός του ελληνικού δικαίου της ιθαγένειας συνιστά επιτακτική ανάγκη, εν όψει των διεθνών εξελίξεων και των αναγκών της εποχής μας, δοθέντος ότι η ιθαγένεια αποτελεί τον νομικό δεσμό του ατόμου με τη χώρα.
Ο Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας ορίζει ότι κτήση της Ελληνικής Ιθαγένειας, ήτοι η απόλυτη εξομοίωση με τους λοιπούς Έλληνες πολίτες ως προς τα προνόμια και τα δικαιώματα, επέρχεται:
- Αυτοδίκαια, με τη γέννηση,
- Με δήλωση και αίτηση, λόγω γέννησης και φοίτησης σε σχολείο στην Ελλάδα,
- Με δήλωση και αίτηση, λόγω φοίτησης σε σχολείο στην Ελλάδα,
- Με αναγνώριση, ως τέκνο Έλληνα,
- Με υιοθεσία πριν την ενηλικίωση, ως τέκνο Έλληνα ή Ελληνίδας,
- Με κατάταξη στις ένοπλες δυνάμεις για τους ομογενείς,
- Με την πολιτογράφηση, δηλαδή τη διοικητική πράξη, με την οποία το ίδιο το κράτος απονέμει την ιδιότητα του πολίτη σε έναν αλλοδαπό πολίτη.
Ο αλλοδαπός που επιθυμεί να πολιτογραφηθεί ως Έλληνας οφείλει να υποβάλει δήλωση στον Δήμο της μόνιμης διαμονής του και αίτηση πολιτογράφησης στις υπηρεσίες της Περιφέρειας, στην οποία υπάγεται ο Δήμος. Επιπλέον, θα πρέπει να πληροί και κάποιες τυπικές προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα, πρέπει:
- Να είναι ενήλικος κατά τον χρόνο υποβολής της δήλωσης πολιτογράφησης,
- Να μην έχει καταδικασθεί αμετάκλητα για αδίκημα που τέλεσε με δόλο, κατά την τελευταία δεκαετία πριν από την υποβολή της αίτησης πολιτογράφησης, σε ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον ενός έτους ή τουλάχιστον έξι μηνών και ανεξαρτήτως χρόνου έκδοσης καταδικαστικής απόφασης, για συγκεκριμένα εγκλήματα, όπως προσβολή του πολιτεύματος, προδοσία της Χώρας, εγκλήματα σχετικά με τα ναρκωτικά, ανθρωποκτονία από πρόθεση, επικίνδυνη σωματική βλάβη κ.α,
- Να μην τελεί υπό απέλαση ή άλλη εκκρεμότητα του καθεστώτος νόμιμης παραμονής του στη χώρα,
- Να διαμένει στην Ελλάδα νόμιμα για επτά συνεχή έτη πριν από την υποβολή της αίτησης πολιτογράφησης,
- Να κατέχει έναν από τους περιοριστικά απαριθμημένους τίτλους νόμιμης διαμονής.
Πέραν των τυπικών προϋποθέσεων, όμως, θα πρέπει να συντρέχουν και κάποιες ουσιαστικές στο πρόσωπο του αλλοδαπού που επιθυμεί να γίνει Έλληνας. Ειδικότερα, οφείλει:
- Να γνωρίζει επαρκώς την ελληνική γλώσσα, ώστε να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ιδιότητά του Έλληνα πολίτη,
- Να έχει ενταχθεί ομαλά στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας.
Για τη διακρίβωση δε της ομαλής ένταξης του αιτούντος στην ελληνική κοινωνία συνεκτιμώνται ιδίως τα εξής στοιχεία: η εξοικείωση με την ελληνική ιστορία και τον ελληνικό πολιτισμό, η επαγγελματική και εν γένει οικονομική του δραστηριότητα, τυχόν δημόσιες ή κοινωφελείς του δραστηριότητες, ενδεχόμενη φοίτησή του σε ελληνικούς εκπαιδευτικούς φορείς, η συμμετοχή του σε κοινωνικές οργανώσεις ή συλλογικούς φορείς, μέλη των οποίων είναι Έλληνες πολίτες, τυχόν συγγενικός δεσμός και εξ αγχιστείας με Έλληνα πολίτη, η εκ μέρους του σταθερή εκπλήρωση των φορολογικών του υποχρεώσεων, καθώς και των υποχρεώσεών τους προς τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, η κατά κυριότητα κτήση ακινήτου για κατοικία και η εν γένει περιουσιακή του κατάσταση. Η τρίτη ουσιαστική προϋπόθεση είναι να έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει ενεργά και ουσιαστικά στην πολιτική ζωή της χώρας, σεβόμενος τις θεμελιώδες αρχές, οι οποίες τη διέπουν. Για τη δυνατότητα συμμετοχής ο νόμος και πάλι αναφέρει ότι συνεκτιμώνται ενδεικτικά τα κάτωθι: η επαρκής εξοικείωση με τους θεσμούς του πολιτεύματος της Ελληνικής Δημοκρατίας και την πολιτική ζωή της χώρας και η βασική γνώση της ελληνικής πολιτικής ιστορίας, ιδίως της σύγχρονης.
Για τη συνδρομή των ανωτέρω προϋποθέσεων, γνωμοδοτεί η Επιτροπή Πολιτογράφησης. Για τη διακρίβωση της συνδρομής των επί μέρους ουσιαστικών προϋποθέσεων, η κρίση της αρμόδιας Επιτροπής Πολιτογράφησης στηρίζεται και σε ειδική δοκιμασία (τεστ) που η ίδια μπορεί να διεξάγει. Η πληρότητα του φακέλου και η συνδρομή των τυπικών προϋποθέσεων ελέγχεται και από την αρμόδια για θέματα ιθαγένειας υπηρεσία της Περιφέρειας.
Εφόσον έχουν διεκπεραιωθεί επιτυχώς τα ανωτέρω, η Επιτροπή αυτή καλεί τον αιτούντα-αλλοδαπό για συνέντευξη σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο ενώπιον της Επιτροπής Πολιτογράφησης. Κατόπιν διεξαγωγής συνέντευξης και ολοκλήρωσης των διατυπώσεων που απαιτεί ο νόμος, το Συμβούλιο Ιθαγένειας επιλαμβάνεται.
Η πολιτογράφηση γίνεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Υποβολή νέας αίτησης για πολιτογράφηση επιτρέπεται μετά την παρέλευση ενός έτους από την απόρριψη της προηγούμενης. Η Ελληνική Ιθαγένεια αποκτάται με την ορκωμοσία του αλλοδαπού μέσα σε ένα έτος από τη δημοσίευση της απόφασης πολιτογράφησης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ενώπιον του Περιφερειακού Διευθυντή Ιθαγένειας.
Με τη ρύθμιση του θεσμού της πολιτογράφησης από τον Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας και την πρόσβαση των παιδιών των μεταναστών στην ελληνική ιθαγένεια, το ζήτημα της τυπικής συμπερίληψης εθνοπολιτιστικά ετερογενών μεταναστών στην ελληνική πολιτική κοινωνία φαίνεται, εν τέλει, να έχει λυθεί. Πλέον, η ελληνική κοινωνία οφείλει να ασχοληθεί με το ζήτημα της έμπρακτης συμπερίληψης των ατόμων αυτών στην ελληνική πολιτική κοινωνία.
Πηγές:
- Κατερίνα Παπαδοπούλου, Ιθαγένεια και πολιτογράφηση, Αρμενόπουλος, Απρίλιος 2018, σελ. 561–581
- Νόμος 3284/2004 και 4332/2015
- Εγκύκλιος 6/2019 του ΥΠΕΣ
Γεννήθηκε και κατοικεί στους Φιλιάτες Θεσπρωτίας. Ασκούμενη Δικηγόρος και πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Υπότροφος του Ι.Κ.Υ. για τα έτη 2016-2018. Μιλάει την αγγλική και τη γερμανική γλώσσα. Έχει συμμετάσχει σε προσομοιώσεις διεθνούς κλίμακας και έχει παρακολουθήσει σεμινάρια και ημερίδες σχετικές με το αντικείμενο σπουδών της. Στον ελεύθερό της χρόνο πηγαίνει θέατρο, ασχολείται με τη συγγραφή ποιημάτων και την ανάγνωση βιβλίων. Αρθρογραφεί για νομικά θέματα, κυρίως ιδιωτικού δικαίου.
