Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Κλασική Εποχή, «Χρυσός Αιώνας του Περικλή», Δημοκρατία, Ακρόπολη των Αθηνών, λέξεις-φράσεις που χαρακτηρίζουν μια περίοδο της αρχαίας ελληνικής Ιστορίας και λίγο πολύ είναι γνωστές στον κόσμο σήμερα. Η Δημοκρατία είναι το πολιτικό-φιλοσοφικό επιστέγασμα των χρόνων αυτών, ενώ τα μνημεία της Ακρόπολης αποτελούν το αρχιτεκτονικό στολίδι της πόλης, που δεσπόζει μέχρι τις μέρες μας. Σε αυτό το άρθρο θα γυρίσουμε πίσω στον χρόνο για έναν όχι και τόσο ευχάριστο λόγο, αλλά για να δούμε τις τρεις μεγάλες καταστροφές που υπέστη ο «Ιερός Βράχος της Ακρόπολης».
Πριν προχωρήσουμε στο κυρίως θέμα του άρθρου, αξίζει να αναφέρουμε πως μέσα από το πέρασμα των αιώνων η φύση και ο χαρακτήρας των μνημείων άλλαζε κάθε φορά και καταλαμβανόταν από μια νέα δύναμη. Έτσι, με την επικράτηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (ειδικά την περίοδο του Ιουστινιανού, όταν έκλεισε και η Ακαδημία του Πλάτωνα το 529), συναντάμε τη μετατροπή των κτιρίων σε ορθόδοξες εκκλησίες, με τον Παρθενώνα να αφιερώνεται αρχικά στην «Αγία του Θεού Σοφία», στη συνέχεια στην Παρθένο Μαρία και, αργότερα, στην Παναγία την Αθηνιώτισσα. Έπειτα από την κατάληψη της Αττικής από τους Δυτικούς (1204-1456) και τη δημιουργία του Δουκάτου των Αθηνών οι ναοί προσαρμόζονται με βάση το καθολικό δόγμα.
Μετά από αυτά θα ακολουθήσουν οι τρεις μεγάλες καταστροφές. Η πρώτη εντάσσεται στα χρόνια της Οθωμανικής κατάκτησης από το 1456 και εξής και σχετίζεται, αρχικά, με την αλλαγή των ναών σε τζαμιά. Επίσης, ο βράχος χρησιμοποιήθηκε και ως στρατώνας των Οθωμανών, ξεκινώντας μια επιζήμια κατοίκηση για τον χώρο, ενώ χρησιμοποιήθηκε και ως αποθήκη των πυρομαχικών τους.
Η δεύτερη κατά σειρά καταστροφή συνδέεται με την αποθήκευση των πυρομαχικών. Στη διάρκεια, λοιπόν, του ΣΤ΄ Βενετοτουρκικού Πολέμου (1684-1699) η Αθήνα βρέθηκε υπό τον κλοιό των Βενετών που πολιορκούσαν την πόλη. Οι Οθωμανοί οχυρώθηκαν και αντιστάθηκαν κατά των Βενετών, οι οποίοι έφτασαν στον Πειραιά στις 2 Σεπτεμβρίου 1687. Ο Φραντσέσκο Μοροζίνι που ηγείτο των πολιορκητών έδωσε εντολή στα πλοία του να βομβαρδίσουν την πόλη για να αναγκάσουν τους αντιπάλους να παραδοθούν. Ο Μοροζίνι γνώριζε πως στην Ακρόπολη βρίσκονταν οι προμήθειες μπαρουτιού και, παρόλα αυτά, δεν δίστασε να διατάξει τα κανόνια να στραφούν προς τα εκεί. Έτσι, στις 26 Σεπτεμβρίου 1687 δόθηκε η βολή που κατέστρεψε μεγάλο μέρος του μνημείου.
Λίγους αιώνες μετά, ένα ακόμα γεγονός θα φθείρει κι άλλο τον Παρθενώνα. Αυτή τη φορά το πρόσωπο που κρύβεται από πίσω είναι ο έβδομος Λόρδος του Έλγιν, ο κατά κόσμον Τόμας Μπρους, ο οποίος έλαβε άδεια από την Υψηλή Πύλη, το 1801, για να μελετήσει και να σχεδιάσει το γλυπτό διάκοσμο του ναού. Τελικά, η ιστορία έδειξε πως δεν περιορίστηκε απλά στη μελέτη τους, αλλά αφαίρεσε με κάθε δυνατό τρόπο σχεδόν τα μισά κομμάτια από τον ναό, αδιαφορώντας για το εάν θα προκαλέσει ζημιά στο μνημείο, με σκοπό να τα μεταφέρει στην Αγγλία, όπου βρίσκονται εκεί μέχρι σήμερα, ύστερα από την αγορά τους από το Βρετανικό Μουσείο το 1816.
Αυτές ήταν εν συντομία οι τρεις μεγάλες ανθρώπινες καταστροφές που δέχτηκε η Ακρόπολη και ο Παρθενώνας μέσα στα χρόνια. Φυσικά και η φύση έχει επιδράσει αρνητικά στον περιβάλλοντα χώρο (σεισμοί, βροχή, βλάστηση κ.α.), ωστόσο όχι σε τέτοιο σημαντικό βαθμό. Έτσι, διαπιστώνουμε για άλλη μια φορά πως ο άνθρωπος είναι ικανός για σπουδαία επιτεύγματα, αλλά και για μεγάλες καταστροφές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Stoneman, Richard (2008), Αναζητώντας την Κλασική Ελλάδα, Εκδόσεις ΜΙΕΤ
- Ακρόπολη Αθηνών, odysseus.culture.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Acropolis, history.com, Διαθέσιμο εδώ
- History of Athens, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
