Της Χρυσοβαλάντου Μανουσαρίδου,
Όλοι μας έχουμε διαβάσει ή ακούσει παραμύθια κατά την παιδική μας ηλικία. Είναι ο πιο εύκολος τρόπος για να μαγνητίσεις ένα παιδί, να τραβήξεις την προσοχή του και να εξάψεις τη φαντασία του. Αν και γνωρίζουμε πάρα πολλά παραμύθια, πολλές φορές αγνοούμε ποιος ή ποιοι τα έχουν γράψει. Ιστορίες τόσο γνώριμες, τόσο οικείες και συχνά οι δημιουργοί τους μένουν στην αφάνεια. Στο παρόν άρθρο θα κάνουμε μια επισκόπηση της ζωής και του έργου των αδερφών Γκριμ, ένα όνομα τόσο γνωστό, που, όμως, ελάχιστες πληροφορίες ξέρουμε για τη ζωή και το έργο των δύο αδερφών.
Ο Γιάκομπ και ο Βίλχελμ Γκριμ, γεννήθηκαν στο Χάναου της Γερμανίας το 1785 και το 1786 αντίστοιχα. Σπούδασαν Νομική στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ, και δούλεψαν αρχικά ως βιβλιοθηκάριοι. Η εργασία τους ως ακαδημαϊκών στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν έληξε σύντομα, καθώς η εναντίωσή τους στις απόψεις του Βασιλιά Ερνέστου Αυγούστου Α΄ τους κόστισε την ακαδημαϊκή τους καριέρα, με ταυτόχρονη απόλυση το 1837. Την εποχή που δούλευαν στο Κάσσελ ως βιβλιοθηκάριοι, ο Γιάκομπ Γκριμ συνέγραψε μια γερμανική γραμματική, που βασιζόταν στην ιστορική εξέλιξη των γερμανικών γλωσσών. Παράλληλα, διατύπωσε τον Νόμο του Γκριμ, έναν πολύ βασικό νόμο της Γλωσσολογίας. Αργότερα, από το 1838, τα δύο αδέρφια μαζί προσπάθησαν να συντάξουν ένα λεξικό της γερμανικής γλώσσας, έργο που έμεινε ημιτελές και ολοκληρώθηκε το 1961. Το 1840, ο Βασιλιάς Φρειδερίκος Γουλιέλμος Δ΄ της Πρωσίας τους κάλεσε στο Βερολίνο, όπου και ανακηρύχθηκαν μέλη της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών.
Η συλλογή λαϊκών παραμυθιών και ιστοριών ήταν αγαπημένη ενασχόληση των αδερφών Γκριμ, και αποτέλεσε τη βάση της έμπνευσής τους για τη συγγραφή παραμυθιών. Έχουν κυκλοφορήσει πάνω από 200 παραμύθια τους, με την πρώτη τους συλλογή να αριθμεί 86 και να δημοσιεύεται το 1812 με το όνομα Kinder und Hausmärchen, δηλαδή Παιδιά και Οικογενειακά Παραμύθια. Ο δεύτερος τόμος περιείχε 70 ιστορίες και δημοσιεύτηκε το 1814. Παραμύθια, όπως η Κοκκινοσκουφίτσα, η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι, Χάνσελ και Γκρέτελ, Ραπουνζέλ, ο Γενναίος Ραφτάκος, η Ωραία Κοιμωμένη, Σταχτοπούτα, Ο λύκος και τα επτά κατσικάκια είναι όλα δημιουργίες των αδερφών Γκριμ και έχουν γνωρίσει τεράστια απήχηση, αφού έχουν πολύ-διαβαστεί και έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.
Ωστόσο, η αρχική μορφή των έργων δεν είχε καμία απολύτως σχέση με τα παραμύθια που γνωρίζουμε σήμερα. Οι πρωτότυπες ιστορίες των αδερφών Γκριμ ήταν αρκετά σκληρές και δεν ανταποκρίνονται σε καμία περίπτωση στις σημερινές προσδοκίες ενός γονέα, που θα διαβάσει ένα παραμύθι στο παιδί του. Αιμοσταγείς ήρωες, ανεύθυνοι γονείς που εγκαταλείπουν ή βασανίζουν τα παιδιά τους, πονηροί βασιλιάδες που εκμεταλλεύονται μικρά και άβουλα παιδάκια, ακόμη και αιμομικτικές σχέσεις παρουσιάζονται στα καθόλου προσιτά για παιδιά βιβλία, δείχνοντας μια σκληρή έως αρρωστημένη πραγματικότητα, που φυσικά δεν εναρμονίζεται με την τρυφερή ψυχοσύνθεση ενός παιδιού. Μετά από τουλάχιστον 6 εκδόσεις που μεσολάβησαν από την αρχική εκδοχή και τις πάμπολλες τροποποιήσεις των Γκριμ, τα παραμύθια τους μπόρεσαν να γίνουν αποδεκτά και αναγνώσιμα.
Αρχικά, οι ιστορίες αυτές σκοπό είχαν να απευθύνονται σε ενήλικες και να τους προειδοποιούν για τους κινδύνους της ζωής. Η επιλογή των αδερφών να γράψουν σκληρές και βίαιες ιστορίες δεν είναι καθόλου τυχαία. Η ανάγκη δημιουργίας εθνικής ταυτότητας συναγόταν την ανάγκη δημιουργίας εθνικής λογοτεχνίας, με σκοπό την ανάδειξη της γερμανικής κουλτούρας. Στο πλαίσιο, λοιπόν, της εθνικής ανέγερσης, οι Γκριμ ως λαογράφοι, συνέλεξαν διάφορες λαϊκές αφηγήσεις και τις προσάρμοσαν ως παραμύθια, τα οποία είχαν σκοπό να γνωστοποιηθούν ως γερμανικά λογοτεχνικά κείμενα και όχι να καλύψουν τις ανάγκες της παιδικής κοινότητας. Άλλωστε, η ανησυχία για τις λογοτεχνικές γνώσεις και απολαύσεις των παιδιών δεν αποτελούσε βασικό μέλημα της εποχής. Η έννοια της παιδικής λογοτεχνίας, όπως εκλαμβάνεται σήμερα, είναι αρκετά μεταγενέστερη και σχετίζεται άμεσα με την ανάγκη της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
Αναμφίβολα, πολλά από τα παραμύθια των αδερφών Γκριμ έχουν γνωρίσει τεράστια διάδοση και αποτελούν διαχρονικές και κλασικές ιστορίες, που όλα τα παιδιά έχουν ακούσει και αγαπήσει. Αρκετά από αυτά έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο και έχουν προσφέρει χαρά και απόλαυση σε μικρούς και μεγάλους. Τα βιβλία μπορούν να γίνουν οι καλύτεροι φίλοι των μικρών παιδιών και να τα διδάξουν πολύ χρήσιμα πράγματα. Αρκεί να γίνει η αρχή της γνωριμίας τους…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Μια φορά κι έναν καιρό ήταν τα παραμύθια των αδερφών Γκριμ, huffingtonpost.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Γιάκομπ και Βίλχελμ Γκριμ, sansimera.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ και η μυστηριώδης προέλευσή τους, monopoli.gr, Διαθέσιμο εδώ
