Του Αθανάσιου Μαντζώλα,
Οι τρέχουσες εξελίξεις αναφορικά με το μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα καταδεικνύουν σήμερα, ότι η ανικανότητα της διαχείρισής του δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο της προηγούμενης κυβέρνησης. Ο αρμόδιος υπουργός, που υπέγραφε κατά το παρελθόν μνημόνια χωρίς να τα διαβάσει, παρ’ όλο το δημοφιλές ως προς το επιτυχημένο του έργου του, κρίνεται εξίσου ανεπαρκής με τους προκατόχους του. Τα χρόνια της κρίσης η μεγαλύτερη μερίδα των Ελλήνων δεν αντιλαμβάνεται -ή και αν αντιλαμβάνεται, αγνοεί- την σοβαρότητα του προβλήματος, ίσως γιατί αυτό δεν μας επηρεάζει τόσο άμεσα, όσο επί παραδείγματι επηρεάζει την τσέπη μας η οικονομία. Η Ελλάδα πλέον αποτελεί την κύρια είσοδο μετανάστευσης προς την Ευρώπη, καθώς οι δίοδοι μέσω άλλων χωρών, όπως της Ισπανίας και της Ιταλίας, έχουν ουσιαστικά φραγεί. Το μεταναστευτικό ζήτημα, που ολοένα και διογκώνεται, καταδεικνύεται εάν όχι το μείζον, τότε σίγουρα ένα από τα μείζονα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας.
Στο δημόσιο διάλογο παρατηρείται μια σύγχυση ως προς τον χαρακτηρισμό του προβλήματος. Συγκεκριμένα, η σύγχυση έγκειται στο χαρακτηρισμό των ανθρώπων, που εισέρχονται παράνομα στην Ελλάδα είτε από τα χερσαία είτε από τα θαλάσσια σύνορα, ως μεταναστών ή ως προσφύγων. Ο χαρακτηρισμός αυτός είναι σημαντικός, γιατί συνεπάγεται ένα συγκεκριμένο κάθε φορά πλαίσιο πολιτειακής δράσης.
Οι πρόσφυγες ορίζονται συγκεκριμένα και προστατεύονται από την διεθνή κοινότητα. Η Σύμβαση της Γενεύης, που υιοθετήθηκε διεθνώς στις 28 Ιουλίου 1951, κυρώθηκε από την Ελλάδα με το Ν.Δ. 3989 του 1959 και τροποποιήθηκε με το πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης το 1967, καθορίζει ακριβώς το ποιος είναι πρόσφυγας, το είδος της νομικής προστασίας ή άλλης παροχής, καθώς και των κοινωνικών του δικαιωμάτων. Το άρθρο 1 της Σύμβασης ορίζει, ότι «πρόσφυγας είναι ένα άτομο που βρίσκεται εκτός της χώρας καταγωγής του ή του τόπου κατοικίας του, έχει δικαιολογημένο φόβο δίωξης για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ορισμένη κοινωνική ομάδα ή λόγω πολιτικών πεποιθήσεων και εξ’ αιτίας αυτού του φόβου δίωξης αδυνατεί ή δεν επιθυμεί να απολαμβάνει την προστασία αυτής της χώρας ή την επιστροφή του σε αυτήν». Αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας, επειδή ακριβώς είναι πολύ επικίνδυνο για αυτόν να επιστρέψει στην πατρίδα του και ως εκ τούτου χρειάζεται άσυλο σε κάποια άλλη χώρα. Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους, για τους οποίους η άρνηση ασύλου θα έχει ενδεχομένως και θανάσιμες συνέπειες. Όλες οι χώρες -συμπεριλαμβανομένων και αυτών που δεν έχουν υπογράψει την Σύμβαση- είναι υποχρεωμένες να παρέχουν βασικές αρχές προστασίας βάσει του διεθνούς δικαίου. Κανένας πρόσφυγας δεν πρέπει να επιστρέφεται σε έδαφος επικίνδυνο για τη ζωή του. Αντίθετα, ο μετανάστης εγκαταλείπει την πατρίδα του εθελούσια, προς ανεύρεση μιας καλύτερης ζωής, συνεχίζοντας να απολαμβάνει την προστασία της χώρας του. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν τυγχάνει του ειδικού νομικού καθεστώτος του πρόσφυγα.
Βάσει αυτών, οι περισσότεροι άνθρωποι, που παραβιάζουν τα σύνορα της χώρας μας και εισέρχονται παράνομα σε αυτήν, δεν δύναται να χαρακτηριστούν ως πρόσφυγες, να λάβουν πολιτικό άσυλο και παρεπόμενα να απολαύσουν την προνομιακή μεταχείριση, την οποία προβλέπει για αυτούς η διεθνής κοινότητα. Ερχόμαστε λοιπόν, αντιμέτωποι με ένα ζήτημα, που έχει δύο διαστάσεις, την μεταναστευτική αυτή καθ’ εαυτή και την προσφυγική. Και τίθεται το κρίσιμο ερώτημα: πώς πρέπει να δρα το ελληνικό κράτος σε κάθε περίπτωση;
Όσον αφορά τους πρόσφυγες, που προέρχονται κυρίως από την εμπόλεμη Συρία, η Ελλάδα δεσμεύεται και πρέπει να δεσμεύεται τόσο νομικά, όσο και ηθικά να τους παρέχει -πέραν των βασικών αρχών προστασίας- αξιοπρεπείς και κυρίως ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης. Ο αριθμός αυτών των ανθρώπων είναι μικρός και η χώρα μας έχει την δυνατότητα, από οικονομικής και κοινωνικής άποψης, να πράξει τα δέοντα. Εικόνες καταυλισμών με παιδιά να κοιμούνται, να τρώνε, να παίζουν στις λάσπες, δεν αντιπροσωπεύουν και δεν πρέπει να αντιπροσωπεύουν την χώρα μας. Ίσως, αντιπροσωπεύουν τους αλληλέγγυους, ανθρωπιστές -στα λόγια μόνο- της προηγούμενης κυβέρνησης και άλλες μειοψηφίες, όχι όμως τους Έλληνες στο σύνολο τους.
Όμως, το μείζον ζήτημα αποτελούν οι μετανάστες, που ανέρχονται σε έναν εξαιρετικά μεγάλο για τα ελληνικά δεδομένα αριθμό. Ως επί το πλείστον, πρόκειται για ανθρώπους του μουσουλμανικού κόσμου, που έχουν εγκαταλείψει τις χώρες τους, όχι γιατί διέτρεχαν κάποιο κίνδυνο, αλλά προς ανεύρεση καλύτερων συνθηκών ζωής στην Ελλάδα ή σε κάποια άλλη χώρα της Ευρώπης. Φυσικά, το ελληνικό κράτος δεν έχει κάποια ειδική υποχρέωση απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους και εφόσον έχουν εισέλθει παράνομα στη χώρα, έχει την δυνατότητα, εάν θέλει, να τους επαναπροωθήσει στην πατρίδα τους. Δεν το κάνει. Και όχι μόνον δεν το κάνει, αλλά προσφάτως έχει αρχίσει να τους μεταφέρει από τα νησιά στην ηπειρωτική Ελλάδα. Και εδώ τίθεται το πιο σημαντικό ερώτημα: πώς το ελληνικό κράτος, που αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες των πολιτών του και τα τελευταία χρόνια έχει στείλει στο εξωτερικό χιλιάδες νέους, θα καλύψει τις ανάγκες αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι μεταξύ των άλλων, δεν ξέρω, αν απειλούν τον δυτικό τρόπο ζωής, πάντως σίγουρα εμφορούνται από νοοτροπίες ξένες, αν όχι εχθρικές, προς τον ελληνικό.
Είναι γεγονός, πως μέχρι να βρεθεί ο Βολτέρος του μουσουλμανικού κόσμου, που θα εκκοσμικεύσει το ισλάμ, πάντα θα υπάρχουν μεταναστευτικές τάσεις από την ανατολή προς την δύση, άλλοτε σε μεγαλύτερο και άλλοτε σε μικρότερο βαθμό. Η Ελλάδα γεωγραφικά αποτελεί την γέφυρα της Ασίας με την Ευρώπη και γι’ αυτό είναι αναγκασμένη να δέχεται όλους όσους επιθυμούν να περάσουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Πρέπει λοιπόν, να σταθμίσει τις ανάγκες και τις προτεραιότητες της πρώτα ως έθνος και έπειτα ως κράτος, ούτως ώστε να χαράξει μια σταθερή στρατηγική αντιμετώπισης του προβλήματος, εάν δεν θέλει σε μερικά χρόνια να συμβαίνει σε όλη την επικράτεια, αυτό που συμβαίνει σήμερα στα νησιά.
Γεννήθηκε το 1999 στην Βέροια Ημαθίας. Αποφοίτησε το 2017 από το Γενικό Λύκειο Μελίκης και έκτοτε φοιτά στην Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
