Της Όλγας Βαρδακαστάνη,
Αμφιλεγόμενο ζήτημα, στη σύγχρονη κοινωνία, αποτελεί η δυνατότητα μιας εγκύου να προβεί σε διακοπή της κύησης. Η διενέργεια των αμβλώσεων κρίνεται και αξιολογείται από πολλές διαστάσεις σε παγκόσμια κλίμακα (την πολιτική, την ηθική, την κοινωνική, τη νομική), στις οποίες κυριαρχεί ένας διχασμός και μια αντιπαράθεση επιχειρημάτων.
Κατά νομική προσέγγιση, σύμφωνα με τον Ποινικό Kώδικα (άρθρο 304 παρ.4), επιτρέπεται η άμβλωση, εφόσον δεν έχουν παρέλθει οι 12 πρώτες εβδομάδες της κύησης, ενώ το ελληνικό Σύνταγμα, προστατεύοντας «την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας» (άρθρο 5 παρ.1) και το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή (άρθρο 9 παρ.1), αναγνωρίζει το δικαίωμα κάθε γυναίκας στην (κατά βούληση) αναπαραγωγή και στη σωματική αυτοδιάθεση. Γίνεται, επομένως, εύκολα αντιληπτό πως μια γυναίκα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει αν θα τεκνοποιήσει ή όχι, καθώς είναι ελεύθερη να καθορίζει και να ελέγχει το σώμα της. Ωστόσο, η ελευθερία της εγκύου δεν πρέπει να ξεπερνά τα όρια που θέτει ο νόμος. Το άρθρο 304 παρ. 4 του Ποινικού Κώδικα, απαγορεύει στην εγκυμονούσα να τερματίσει την κύησή της μετά τον έκτο μήνα. Μάλιστα, είτε προκαλέσει η ίδια την αποβολή της είτε επιτρέψει σε κάποιον τρίτο να το επιχειρήσει, ορίζεται ως τιμωρία εξάμηνη φυλάκιση και χρηματική ποινή.
Τι συμβαίνει, όμως, στην περίπτωση που ένας τρίτος προσβάλλει την ανάπτυξη του εμβρύου;
Όταν η διακοπή της εγκυμοσύνης από τρίτο πρόσωπο είναι ακούσια, χωρίς τη συγκατάθεση της εγκύου, τότε επισύρεται δεκαετής (στη χειρότερη περίπτωση) ποινή κάθειρξης (άρθρο 304 παρ.1 ΠΚ). Όταν, όμως, έχει τη σύμφωνη γνώμη της εγκυμονούσας, τότε του επιβάλλεται είτε τριετής φυλάκιση είτε χρηματική ποινή (άρθρο 304 παρ.2 ΠΚ). Επιπρόσθετα, ο νομοθέτης θεσπίζει κανόνα δικαίου που απαγορεύει τη συστηματική εγχείρηση αμβλώσεων (ως επάγγελμα), προβλέποντας διετή φυλάκιση και παράλληλη χρηματική ποινή (άρθρο 304 παρ.2 ΠΚ). Συγχρόνως, θα αποτελούσε παράλειψη του Ποινικού Δικαίου, αν δεν προέβλεπε το αδίκημα της τροφοδότησης της εγκύου με τα απαραίτητα «μέσα», με σκοπό την αποβολή του εμβρύου. Ως μέσο αποβολής θα μπορούσε, παραδείγματος χάριν, να θεωρηθεί ένα φάρμακο, το οποίο κατά την περίοδο της κυοφορίας κρίνεται απαγορευτικό. Σε τέτοιες ανάλογες περιπτώσεις (άρθρο 304 παρ.2 ΠΚ), ο υπαίτιος τιμωρείται με διετή φυλάκιση και καταβολή χρηματικού ποσού, σωρευτικά. Ωστόσο, ο δικαστής έχει την ευχέρεια να ελαττώσει την ποινή αυτή, σύμφωνα με το άρθρο 83, επιδικάζοντας μόνο χρηματική ποινή.
Αξιοπρόσεκτο είναι πως τα ανωτέρω αφορούν περιπτώσεις, στις οποίες υπάρχει πρόθεση, είτε του τρίτου προσώπου είτε της εγκύου, να τερματίσει την κύηση. Πώς αντιμετωπίζονται, όμως, περιστατικά που οφείλονται σε αμέλεια; Την εύλογη αυτή απορία έρχεται να επιλύσει το άρθρο 304 παρ.5 Π.Κ.
Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, όποιος κατά τη διενέργεια εξετάσεων προγεννητικού ελέγχου, μετά τους έξι μήνες της εγκυμοσύνης, προκαλέσει ακούσια την αποβολή του εμβρύου, θα τιμωρηθεί για την αμέλεια αυτή με φυλάκιση έως 3 έτη ή χρηματική ποινή. Η ίδια ποινή προβλέπεται και σε όποιον, κατά τη διαδικασία του τοκετού και πριν την ολοκλήρωση αυτού, προκαλέσει βαριά (σωματική) βλάβη στο έμβρυο, με συνέπεια τον θάνατό του.
Υπό ποιες προϋποθέσεις, όμως, θεωρείται επιτρεπτή η διακοπή της κύησης χωρίς να συνιστά παράνομη πράξη και υποτίμηση του εμβρύου;
Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει για τους δύο πιο σοβαρούς λόγους, που καθιστούν μια άμβλωση μη αξιόποινη. Θα ήταν αδιανόητο ο νομοθέτης να απαγορεύσει μια τέτοια ενέργεια, εφόσον το υπαγορεύουν λόγοι υγείας. Όταν υπάρχει ιατρική γνωμάτευση, έπειτα από προγεννητικό έλεγχο, που καθιστά βέβαιο ότι το νεογνό θα γεννηθεί με κάποια ασθένεια ή δυσλειτουργία, επιτρέπεται η εγκυμονούσα να υποβληθεί σε άμβλωση, εφόσον βρίσκεται σε ιατρική κλινική με την παρουσία μαιευτήρα γυναικολόγου και αναισθησιολόγου. Το ίδιο ισχύει και όταν απειλείται η ζωή της ίδιας ή υπάρχουν ενδείξεις πως ο τοκετός θα έχει επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική της υγεία. Επιπλέον, στην έσχατη περίπτωση που η κύηση είναι επακόλουθο βιασμού, αιμομιξίας, αποπλάνησης ανήλικου κοριτσιού ή χειραγώγησης ανήμπορης σε αντίσταση γυναίκας και, εφόσον, δεν έχουν παρέλθει 19 εβδομάδες, ο νόμος επιτρέπει τη διακοπή της εγκυμοσύνης με τους ίδιους όρους (σε νοσηλευτική κλινική με παράλληλη παρακολούθηση από μαιευτήρα και αναισθησιολόγο).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ (Ν. 4619/2019), Νοέμβριος 2019, Έκδοση 3, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ
- ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, (1975/1986/2001/2008), Έκδοση 13, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ
- Άρθρο 304–Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019)–Διακοπή της κύησης, lawpost.gr, διαθέσιμο εδώ
