Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Σε μία «έκτακτη» δήλωση προέβη, την Τετάρτη 1 Φεβρουαρίου, η Ursula von der Leyen ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου, όταν πρότεινε την επίταξη drones και radars στα τουρκοευρωπαϊκά σύνορα από τη μεριά της Βουλγαρίας, προκειμένου να μειωθεί η προσφυγική και μεταναστευτική ροή προς την ενδοευρωπαϊκή επικράτεια. Η δήλωση της Προέδρου της Commission έρχεται μία εβδομάδα αφότου ο Καγκελάριος της Αυστρίας, Karl Nehammer, πρότεινε η Αυστρία να χρηματοδοτήσει μία νέα επέκταση του φράκτη, που ενυπάρχει στα τουρκοβουλγαρικά σύνορα, πρόταση η οποία απορρίφθηκε από το ευρωπαϊκό ταμείο. Η κατάσταση στα τουρκοβουλγαρικά σύνορα είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητη, αφού πυροβολισμοί ανάμεσα σε Ευρώπη και Τουρκία αυξάνονται μέρα με τη μέρα.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή και ας μιλήσουμε όσο πιο κυνικά γίνεται, προκειμένου να οδηγηθούμε στο σήμερα. Η μετανάστευση, πoλλώ δε μάλλον η προσφυγιά, αποτελούν φαινόμενα που προσβάλλουν τη δυτική νοοτροπία και, γενικά, οποιαδήποτε ρητορική που σέβεται και διαφυλάσσει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι ντροπή εν έτει 2023 να λαμβάνουμε στις οθόνες μας εικόνες από ανθρώπους, που η μοίρα τους οδήγησε να βαδίζουν σε ένα «τεντωμένο σχοινί», αντί να μάχονται για το «ευ ζην», να μάχονται για το «ζην» και να έρχονται αντιμέτωποι με μία «γυάλινη οροφή», αφού οι δυτικές χώρες δεν μπορούν να τους ενσωματώσουν στις κοινωνίες τους. Είναι πραγματικά θλιβερό και η μετακίνηση των ανθρώπων αυτών είναι ένα αειθαλές πρόβλημα για χώρες που καλούνται να απορροφήσουν αυτές τις τεράστιες μάζες ανθρώπων.
Όμως, παράλληλα, οι μεταναστευτικές ή οι προσφυγικές μάζες μπορούν να γίνουν ένα πολύ ισχυρό «εργαλείο» για χώρες, όπως η Τουρκία, που χρησιμοποιεί αυτούς τους πληθυσμούς ως μοχλό πίεσης για την πραγμάτωση των συμφερόντων της. Και ζώντας στην Ελλάδα, δε μπορούμε να ξεχάσουμε τα τραγικά επεισόδια του 2020, όπου πρόσφυγες στα ελληνοτουρκικά σύνορα του Έβρου από τη μία δέρνονταν από Τούρκους αστυνομικούς, προκειμένου να περάσουν στα ελληνικά εδάφη και, από την άλλη, απωθούνταν από Έλληνες συνοριακούς, προκειμένου να παραμείνουν εντός τουρκικού εδάφους. Έγιναν το μεταίχμιο ανάμεσα στα υψηλά συμφέροντα, έγιναν το «τέλειο όπλο» στα χέρια της τουρκικής πλευράς, αφού ο υβριδικός πόλεμος που διεξήγαγε δε θα επέφερε άμεσες κυρώσεις στην ίδια. Αντιμετώπισαν ένα χάος που έμεινε ανεξίτηλο στις σελίδες της ευρωπαϊκής κοινότητας, έγιναν έρμαια της τουρκικής επίδειξης ισχύος. Οι τραγικές αυτές φιγούρες υπήρξαν η προσωποποίηση της εργαλειοποίησης της ανθρώπινης ψυχής σε έναν κόσμο άδικο και δε θα υπάρξει ποτέ δικαιοσύνη για ό,τι πέρασαν τις ημέρες που λάμβαναν χώρα τα επεισόδια.
Λίγες μέρες μετά τα επεισόδια, η ελληνική Πολιτεία ξεκίνησε τις επενδύσεις στις συνοριακές υποδομές και, συγκεκριμένα, στην προέκταση του φράκτη ανάμεσα στα ευρωτουρκικά σύνορα, λύση –μερικώς– αποτελεσματική, αφού το πρόβλημα της μετανάστευσης είναι βαθύ και δε λύνεται με το να εμποδίζεις αυτές τις τεράστιες μάζες να περάσουν την ευρωπαϊκή επικράτεια. Παρόλα αυτά, αποτελεί μονόδρομο για το σχεδιασμό της ευρωπαϊκής στρατηγικής, αφού αν δε μπορείς να επέμβεις στο εσωτερικό γίγνεσθαι της Τουρκίας, μπορείς να εμποδίσεις τα σχέδιά της. Γι’ αυτόν το λόγο, όπως υπάρχει στα ελληνικά σύνορα ένας φράκτης μήκους περίπου 30 χλμ., έτσι υπάρχει και στα βουλγαρικά μήκους περίπου 270χλμ, με στόχο να απωθεί τους εισερχόμενους σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Την περασμένη, λοιπόν, Τετάρτη, η Πρόεδρος von der Leyen ανέδειξε την ανάγκη προστασίας και ελέγχου των συνόρων ανάμεσα σε Βουλγαρία και Τουρκία, επιτάσσοντας τόσο την ενίσχυση των διαχειριστικών ικανοτήτων των ευρωπαϊκών γραφείων όσο και την ενίσχυση του αποθέματος σε drones και radar στις προαναφερθείσες περιοχές. Συγκεκριμένα, ανέφερε «Μπορούμε να ενισχύσουμε τα σύνορα με ικανότητες διαχείρισης. Μπορούμε, επίσης, να παρέχουμε υποδομές και εξοπλισμό, όπως drones και radar και άλλα μέσα επιτήρησης». Γιατί, όπως φαίνεται, για το Προεδρείο της Ευρώπης μερικές επιπλέον κάμερες είναι επαρκείς για να καλύψουν τα προβλήματα της μετανάστευσης και της προσφυγιάς και πως η λύση για το μεταναστευτικό είναι τεχνικής και όχι πολιτικής φύσεως.
Παράλληλα, δεν πρέπει να αφαιρούμε από τη σκέψη μας πως πριν μία εβδομάδα ο Καγκελάριος της Αυστρίας, Karl Nehammer, δήλωσε πως θα ασκήσει πίεση στην Commission για τη χρηματοδότηση ύψους δύο δισεκατομμυρίων ευρώ, για την προέκταση του ήδη υπάρχοντος φράκτη μήκους 270χλμ στα βουλγαροτουρκικά σύνορα. Ως απάντηση, η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της Ένωσης, Ylva Johansson, δήλωσε πως δημοσιονομικοί περιορισμοί δεν καθιστούν εφικτό το συγκεκριμένο εγχείρημα.
Με λίγα λόγια, η Επιτροπή αναφέρει πως δεν υπάρχουν τα χρήματα για την προέκταση του φράκτη, αλλά υπάρχουν τα απαραίτητα ποσά για την ενίσχυση του προληπτικού βραχίονα και για την παρακολούθηση των μεταναστών. Θεωρεί πως η λύση δεν έγκειται στο να οδηγήσει την Τουρκία στο να μην πιέζει τα ευρωπαϊκά σύνορα ή στο να ενσωματώσει στις κοινωνίες της τις μεταναστευτικές μάζες, αλλά στο να τις παρακολουθεί, είτε διά ξηράς με τα radar είτε διά αέρος με τα drones. Και για να μην παρεξηγηθώ, δεν καταδικάζω την προσπάθεια της Ένωσης να διαφυλάξει τα σύνορά της, αλλά σίγουρα αν θέλουμε αποτέλεσμα πρέπει να πραγματώνουμε επαρκείς και καλά σχεδιασμένες λύσεις. Η παρακολούθηση και η «ανίχνευση των εισβολέων», μέσω δαπανηρών τεχνολογιών, δεν είναι λύση, εάν δε θέλουμε να επαναληφθούν γεγονότα του 2020. Και όπως αναφέρει η Frontex, το επίπεδο της βίας κατά μήκος των συνόρων Βουλγαρίας και Τουρκίας έχει ενταθεί, με τον αναπληρωτή Διευθυντή του πρακτορείου, Uku Särekanno, να αναφέρει πως πυροβολισμοί στα σύνορα, από τη μία μεριά προς την άλλη, λαμβάνουν χώρα σχεδόν εβδομαδιαίως.
Επομένως, εάν θέλουμε να σκύψουμε πάνω από το πρόβλημα του μεταναστευτικού, πρωτίστως οφείλουμε να συνεργαστούμε με την Τουρκία. Δεν αποτελεί πρόβλημα ο πρόσφυγας ή ο μετανάστης, αλλά η τουρκική πολιτική που τον εργαλειοποιεί. Οφείλουμε σαν Ένωση να αναπτύξουμε τη διπλωματική μας δεινότητα και να αναγκάσουμε την Τουρκία να μην επαναλάβει στρατηγικές προ δύο ετών. Και πρέπει να το κάνουμε για δύο λόγους: πρώτον, για να αποδείξουμε την επάρκεια της Ένωσης και, δεύτερον, για να προασπίσουμε τα δικαιώματα της ανθρώπινης ύπαρξης, που έχουμε δεσμευτεί μέσω των καταστατικών μας ότι θα τα προστατεύουμε.
EΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU Commission wants drones for Bulgaria on Turkey border, Euobserber, διαθέσιμο εδώ
- EU Commission wants to strengthen Bulgaria-Turkey land border with new capabilities, Stockholm center for freedom, διαθέσιμο εδώ
