Του Ιωάννη Περγαντή,
Η ανατολή και ο ευρύτερος ελληνικός κόσμος (κυρίως Ελλάδα, Μικρά Ασία, παράλια Συροπαλαιστίνης) έχουν μια σχέση σύγκρουσης και διαρκών πολεμικών συρράξεων. Αρχικά οι Πέρσες με τους δύο Μηδικούς Πολέμους, οι οποίοι έθεταν υπό αμφισβήτηση την ανεξαρτησία των ελληνικών πόλεων-κρατών, έπειτα οι εκστρατείες του Μέγα Αλεξάνδρου, ο οποίος κατέλυσε την άλλοτε πανίσχυρη Αχαιμενιδική Αυτοκρατορία, και τέλος οι Πάρθοι, οι οποίοι αποτελούσαν πονοκέφαλο για τους Ρωμαίους στα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας, συγκροτούν μια ιστορία αιώνων με μάχες, καταστροφές αλλά και φιλοδοξίες. Με την αλλαγή του καθεστώτος στη περιοχή αλλά και τη μετάβαση σε μια νέα εποχή, τον γνωστό Μεσαίωνα, λογικό ήταν να αλλάξουν και οι δυνάμεις οι οποίες θα συνέχιζαν αυτή τη «παράδοση» των συγκρούσεων στους επόμενους αιώνες. Στο πλαίσιο αυτό θα αναλύσουμε μια από τις πρώτες συγκρούσεις της αποκεντρωτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με τη νέα δύναμη της ανατολής, τους Σασσανίδες, στα Σίγγαρα το 344 μ.Χ.
Η αυτοκρατορία των Σασσανιδών (224-651 μ.Χ.), προέκυψε μέσα από τη κατάρρευση και την πολιτική αποδιάρθρωση της αυτοκρατορίας των Πάρθων, λόγω ενδοδυναστικών διαμαχών αλλά και των κοστοβόρων πολέμων με τη Ρώμη. Στη νέα αυτή αυτοκρατορία, οι άλλοτε καταπιεσμένοι από τους Πάρθους, Πέρσες, ανέκτησαν πάλι κυρίαρχο ρόλο με ηγέτη τον Αρδασίρ Α΄ μετά την επικράτηση του έναντι του τελευταίου Πάρθου μονάρχη, Αρτάβανου Ε΄. Όλοι οι Σασσανίδες ηγεμόνες που διαδέχθηκαν τον Αρδασίρ ακολούθησαν μια κοινή γραμμή όσον αφορά τις επιδιώξεις τους: την ανασύσταση της κραταιάς Αχαιμενιδικής Αυτοκρατορίας, με την ανακατάληψη όλων των εδαφών τα οποία είχε υπό την κατοχή της. Σε αυτή τη φιλόδοξη επιδίωξη, φρένο θα έθετε ο Καίσαρ του ανατολικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Κωνστάντιος Β΄.
Το 309 μ.Χ., στο θρόνο των Σασσανίδων ανέβηκε ο Σαπώρης Β΄ (ήταν ακόμη αγέννητος), ο οποίος κατά τη διάρκεια της βασιλείας του συνέχισε το έργο της επέκτασης της αυτοκρατορίας προς τα δυτικά, ανακαταλαμβάνοντας περιοχές οι οποίες παλαιότερα συνιστούσαν την Περσική αυτοκρατορία. Μετά από τη κατάπνιξη μιας εξέγερσης η οποία προκλήθηκε από τους Λακμίδες της Αραβίας το 337 μ.Χ., ο Σαπώρης και τα στρατεύματα του εισέβαλαν στη Ρωμαϊκή Μεσοποταμία, καταλαμβάνοντας εν τω μεταξύ και τη περιοχή της Αρμενίας. Από εκεί, προέβη σε ετοιμασίες οι οποίες διήρκησαν μέχρι και το 344 μ.Χ., όταν ο Σαπώρης πέρασε τον Τίγρη, προελαύνοντας προς το εσωτερικό της αυτοκρατορίας. Ο Κωνστάντιος, πληροφορούμενος για τις επιδιώξεις του Σαπώρη, τον περίμενε ήδη στα σύνορα με ένα μεγάλο σε αριθμό στράτευμα, θέλοντας να ανακόψει τη πορεία του Σασσανίδη ηγεμόνα.
Ο Σαπώρης χρησιμοποίησε μια αρκετά διαδεδομένη τακτική, αξιοποιώντας το έξοχο ιππικό που διέθετε, λαμβάνοντας υπόψιν την αριθμητική υπεροχή των αντιπάλων του. Παρέσυρε τα ρωμαϊκά στρατεύματα σε μια πορεία περίπου 20 χιλιομέτρων μέσα από το καύσωνα της Μεσοποταμίας, με το πρόσχημα της άτακτης υποχώρησης του ιππικού του, μετά την πρώτη επαφή τους με τους άνδρες του Κωνστάντιου. Αυτή η αχρείαστη πορεία, οδήγησε το ρωμαϊκό στράτευμα μέχρι το φρούριο των Σιγγάρων, όπου στρατοπέδευε η Legio II Parthica. Εκεί τα στρατεύματα του Σαπώρη, τα οποία είχαν τοποθετηθεί σε υψώματα γύρω από το φρούριο, προσπάθησαν με ρίψεις βελών να καθηλώσουν τους Ρωμαίους. Όμως, η αριθμητική υπεροχή του Κωνστάντιου έπαιξε καθοριστικό ρόλο, καθώς του χάρισε τη νίκη, προκαλώντας και πολλές απώλειες συμπεριλαμβανομένου και του γιου του Σαπώρη Ναρσή.
Οι Σασσανίδες υποχώρησαν από το πεδίο προς το στρατόπεδό τους για να περάσουν τη νύχτα πριν τη νέα αναμενόμενη σύγκρουση της επόμενης ημέρας. Παρ’ όλα αυτά, τα ρωμαϊκά στρατεύματα, αντί να αποσυρθούν κι αυτά, προέβησαν σε μια νυχτερινή επίθεση του Σασσανιδικού στρατοπέδου. Το αίτιο της επίθεσης οφείλεται είτε σε υπερεκτίμηση των δυνάμεων του Κωνστάντιου είτε σε ανταρσία των στρατιωτών, καθώς ήθελαν να λεηλατήσουν το αντίπαλο στρατόπεδο. Αυτό που ακολούθησε ήταν μια συντριπτική ήττα των ρωμαϊκών στρατευμάτων, γιατί παρά την νυχτερινή επιδρομή, το μεγαλύτερο μέρος των στρατιωτών κρατούσαν πυρσούς, μετατρέποντας τους σε εύκολους στόχους. Η αποδιοργανωμένη παράταξη των στρατιωτών, λόγω της προχειρότητας της επίθεσης, χειροτέρευσε τη κατάσταση λόγω της άτακτης υποχώρησης μεγάλου μέρους του στρατού.
Παρά την απώθηση των Ρωμαίων από το στρατόπεδό τους, οι Σασσανίδες δεν μπόρεσαν να συνεχίσουν την εκστρατεία. Οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο πλευρών συνεχίστηκαν σποραδικά για ακόμη 2 περίπου δεκαετίες, όταν το 360 μ.Χ. ο Σαπώρης τελικά κατάφερε να καταλάβει το ρωμαϊκό φρούριο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Byzantium.gr, Μάχη Σιγγάρων, Διαθέσιμο εδώ
- Military Wiki, Battle of Singara (344), Διαθέσιμο εδώ
- WorldHistory.org, Sasanian Empire, Διαθέσιμο εδώ
