Της Φρέριας Παπαθανασίου,
«Δεν υπάρχει πιο αγνή αγάπη από την αγάπη για το φαγητό», είχε πει ο Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω και φυσικά οι περισσότεροι από εμάς συμφωνούμε. Αν μάλιστα αναλογιστούμε ότι οι Έλληνες ξοδεύουμε 2.100€ το χρόνο για φαγητό και 865€ επιπλέον για junk food, τότε με μεγάλη βεβαιότητα μπορώ να πω πως ΝΑΙ το πάθος μας είναι το φαγητό. Βέβαια, όσον αφορά τα έτοιμα γεύματα εστιατορίων, αναγνωρίζουμε ότι η εικόνα στον κατάλογο ή τη διαφήμιση διαφέρει από την εικόνα στο πιάτο μας. Σημαντικά ή μη, αισθητές γίνονται οι διαφοροποιήσεις στη μάζα, το μέγεθος, την ποσότητα, την υφή, το χρώμα, ακόμα και την προσδοκώμενη μυρωδιά. Αυτό συμβαίνει διότι οι εταιρίες παρασκευής τροφίμων δαπανούν αστρονομικά ποσά στις διαφημίσεις των προϊόντων τους, για να «στηθεί», όπως θα λέγαμε με όρους μαγειρικής, σωστά το πιάτο. Ποια όμως είναι αυτά τα επαγγελματικά «τρικ» που κάνουν το φαγητό να φαντάζει ιδανικό και καθιστά εμάς ανίκανους να του αντισταθούμε όταν το δούμε σε μια διαφήμιση; Θα αναλύσουμε μερικά από αυτά και θα δείξουμε τη διαφορά μεταξύ του εικονιζόμενου και σερβιριζόμενου πιάτου με αντίστοιχη φωτογραφία, σε κάθε περίπτωση.
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΡΩΤΗ: ΑΦΡΟΣ ΞΥΡΙΣΜΑΤΟΣ
Ίσως και να ακούγεται παράδοξο, αλλά είναι αλήθεια. Στις διαφημίσεις στις περιπτώσεις που απαιτείται, όταν θέλουν να σερβίρουν ένα γλυκό με σαντιγί δε χρησιμοποιούν ποτέ πραγματική σαντιγί. Αντ΄ αυτής δημιουργούν αυτή την ροδελίτσα με αφρό ξυρίσματος, ο οποίος είναι πιο συμπαγής, πιο σταθερός και φυσικά δε λιώνει. Διατηρείται αναλλοίωτος, σε αντίθεση με την πραγματική συνταγή που δε σταθεροποιείται παρά για λίγα λεπτά. Την ίδια τακτική επιστρατεύουν και σε κάθε άλλη περίπτωση που θέλουν μια γαρνιτούρα αφράτη, όπως για παράδειγμα στις στρώσεις μεταξύ των επιπέδων σε κέικ.
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΔΥΟ: XΑΡΤΟΝΙ
Σίγουρα έχεις παρατηρήσει πόσο ψηλά φαίνονται τα κέικ ή τα pancakes ή οι τούρτες στις διαφημίσεις και στις φωτογραφίες και τα λιγουρεύεσαι γιατί σκέφτεσαι πως είναι αφράτα και με πολλή γέμιση. Κι έρχεται το πιάτο σου και απογοητεύεσαι. Λογικό, αφού για να το προωθήσουν έχουν παρεμβάλλει μεταξύ των στρωμάτων κομμάτια από παχύ χαρτόνι για να δώσει τον απαραίτητο όγκο. Φυσικά, το καλύπτουν με κάποια γαρνιτούρα και δεν είναι εμφανές, δεν παύει όμως να ωραιοποιεί το αποτέλεσμα.
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΡΙΑ: ΛΑΔΙ ΜΗΧΑΝΗΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ
Το γνωστό maple syrup που υπάρχει στα αμερικάνικα pancakes ή αλλιώς το σιρόπι από σφένδαμο που φαντάζει τόσο ρευστό, χρυσό και έντονα ιριδίζον στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα περισσότερο από λάδι μηχανής αυτοκινήτου. Σπάνια αραιωμένο, περιχύνεται πάνω από τα pancakes και δίνει την εντύπωση σιροπιού ή μελιού.
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΕΣΣΕΡΑ: ΠΟΥΡΕΣ
Λαχταριστά παγωτά σε διάφορες γεύσεις, που μας παρουσιάζονται με έντονα χρώματα μάς παρασύρουν και θέλουμε να χαθούμε σε αυτή τη δροσερή απόλαυση. Πόσες φορές έχεις αναρωτηθεί πώς γίνεται να φωτογραφηθεί ένα παγωτό χωνάκι τόσο τέλειο, τόσο άρτιο, τόσο καθόλου λιωμένο; Πολλές, σίγουρα. Πώς γίνεται αυτό; Μα φυσικά όχι με το αληθινό παγωτό, που φτιάχνεται από γάλα, αλλά με πουρέ πατάτας και προσθήκη ζαχαροπλαστικού χρώματος. Παρασκευάζουν αλμυρό πουρέ, προσθέτουν χρώμα αντίστοιχο της επιθυμητής γεύσης, το ανακατεύουν για να αποκτήσει μια φυσική τραχύτητα και το σερβίρουν κανονικά σε χωνάκι. Ο πουρές, καθώς είναι συμπαγής, δε λιώνει και φυσικά λόγω της πλαστικότητας του ομοιάζει έντονα με παγωτό.
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΕΝΤΕ: ΟΔΟΝΤΟΓΛΥΦΙΔΕΣ
Στις διαφημίσεις των μπέργκερ τα υλικά στέκονται τόσο σωστά, στη θέση τους με απόλυτη αρμονία και τελειότητα συνθέτοντας το ιδανικό φαγητό. Φυσικά και συμβαίνει αυτό, εφόσον τα υλικά σταθεροποιούνται με οδοντογλυφίδες, οι οποίες όχι μόνο ενώνουν τα υλικά αλλά δίνουν και όγκο. Η τοποθέτηση των υλικών γίνεται με πολλή προσοχή και συγκεκριμένο τρόπο. Το μπιφτέκι ποτέ δεν είναι τέλεια ψημένο, ωστόσο δίνεται η εντύπωση αυτή αφού με ειδικό μαχαίρι, το οποίο καίνε, δημιουργούν αυτές τις γραμμές, που το κάνουν να μοιάζει λες και βγήκε μόλις τώρα από τη σχάρα. Στο μπιφτέκι προσθέτουν το τυρί, του οποίου λιώνουν μόνο τις άκρες, το μαρούλι που το σταθεροποιούν με οδοντογλυφίδες, τα υπόλοιπα υλικά που επιθυμούν και ακουμπάνε με προσοχή το πάνω μέρος από το ψωμάκι στις άκρες των οδοντογλυφίδων. Με αντίστοιχη δεξιοτεχνία γίνεται και η τοποθέτηση σουσαμιού στο ψωμάκι, το οποίο μάλιστα ψεκάζουν με καφέ βαφή παπουτσιού προκειμένου να δείχνει ξεροψημένο. 
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΞΙ: ΚΟΛΛΑ
Στις διαφημίσεις δημητριακών πάντοτε παρουσιάζεται ένα μπολ γεμάτο γάλα και τραγανές νιφάδες να πέφτουν μέσα σε αυτό, με επιπλέον υλικά όπως σοκολάτα ή φρούτα. Πάντοτε όμως όλη η ποσότητα δείχνει να επιπλέει, να μην κατακάθεται και παρά το γάλα να διατηρείται η τραγανή όψη. Κοινώς, να μη μαλακώνουν τα δημητριακά, ούτε να γίνονται μια μάζα στο κάτω μέρος του μπολ. Φυσικά κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα δεν υφίσταται, όπως όλοι ξέρουν. Και είναι απόλυτα λογικό εφόσον εμείς συνδυάζουμε τα δημητριακά μας με γάλα και όχι με κόλλα. Το λευκό χρώμα της κόλλας δημιουργεί τη ψευδαίσθηση ότι αυτή είναι γάλα. Μάλιστα με προσθήκη ελάχιστου ζεστού νερού και ζελατίνης αποκτά και την απαραίτητη ρευστότητα, ώστε να φαίνεται απολύτως πραγματικό το αποτέλεσμα. Τα δημητριακά σαφώς και δεν περιχύνονται, αλλά τοποθετούνται προσεκτικά ένα ένα στην επιφάνεια, με τέτοια δεξιοτεχνία προς ομοίωση της καθημερινής συνήθειας.
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΦΤΑ: ΣΦΟΥΓΓΑΡΙ
Στην διαφήμιση των McDonald’s ή των Goody’s μαγευόμαστε από την αρτιότητα της τοποθέτησης της μερίδας με τις τηγανητές πατάτες, που στέκονται όλες όρθιες και φαντάζουν τόσες πολλές. Φυσικά όταν έρχεται η μερίδα μας, οι πατάτες είναι διάσπαρτα χωμένες μέσα στο κουτί ή κι έξω από αυτό. Που οφείλεται αυτή η διαφορά; Μα φυσικά στο γεγονός ότι στη φωτογραφία έχουν τοποθετήσει συγκεκριμένο αριθμό από πατάτες πάνω σε οδοντογλυφίδες, που είναι στερεωμένες σε σφουγγάρι ή φελιζόλ.
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΟΧΤΩ: ΑΣΠΙΡΙΝΗ ΚΑΙ ΣΑΠΟΥΝΙ
Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ένα αναψυκτικό έχει ανθρακικό ή ότι μια μπύρα κάνε αφρό. Όταν πίνουμε κάτι από αυτά τα δύο σε ποτήρι, το ανθρακικό και ο αφρός αντίστοιχα, έχουμε μια συγκεκριμένη χρονική διάρκεια. Διατηρούνται για λίγα λεπτά κι έπειτα χάνονται. Σίγουρα είναι και λιγότερο έντονη η παρουσία, συγκριτικά με αυτή στις διαφημίσεις. Αυτό είναι φυσικό καθώς για να δημιουργηθεί μεγάλη ποσότητα ανθρακικού, που θα διατηρηθεί και μεγάλη ποσότητα αφρού, που θα παραμείνει στο πάνω μέρος του ποτηριού, να επιπλέει αξιοποιούνται ασπιρίνες και σαπούνι των πιάτων, για κάθε περίπτώση αντίστοιχα. Οι φυσαλίδες δεν είναι παρά παράγωγα αυτών των δύο.
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΝΝΕΑ: PLEXIGLASS ΚΑΙ ΛΑΚ
Στα τόσο δροσερά ποτά πάντοτε υπάρχει ο τέλειος κύβος από πάγο, που διατηρεί το σχήμα του και παραμένει στη θέση του χωρίς να λιώσει. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο αν ήταν πραγματικό παγάκι. Βέβαια, δεν είναι. Είναι τεμάχια από πλέξιγκλας, διάφανο στο χρώμα που ομοιάζει απόλυτα με πάγο κι εξυπηρετεί τους σκοπούς. Η ίδια λογική, η λογική δηλαδή υποκατάστασης εντοπίζεται και στη μέθοδο διατήρησης του ποτηριού, κρύο. Ένα κρύο ποτήρι παρουσιάζει σταγονίδια νερού, όσο περνάει η ώρα. Στις διαφημιστικές φωτογραφίες η απεικόνιση αυτών των σταγονιδίων θα ήταν αδύνατη, γι αυτό και τα ποτήρια τα ψεκάζουν με λακ κομμωτικής, προκειμένου να δημιουργείται αυτή η εντύπωση της ψύξης.
Απ΄ότι ,λοιπόν, φαίνεται, οι διαφημιστικές δε στηρίζονται στην προώθηση της πραγματικής εικόνας του προϊόντος τους, αλλά στην ωραιοποίησή του μέσω αληθοφανών τεχνικών. Αναμφίβολα το «φαίνεσθαι» που παραδίδεται στο κοινό είναι πιο δελεαστικό από το «είναι» που σερβίρεται στον καταναλωτή. Υποσυνείδητα, όντας προϊδεασμένοι και εν αγωνία για την παραγγελία μας κι έχοντας στο μυαλό μας την αρχική εικόνα, απολαμβάνουμε περισσότερο το προϊόν. Διπλή επίτευξη στόχου για τους διαφημιστές και διπλή ικανοποίηση τελικά, για όλους εμάς που προσπαθούμε να αναπαράγουμε τα πιάτα αυτά στο σπίτι μας και απογοητευόμαστε με την «αποτυχία» μας.
