Της Νικολέττας Παπαθανασίου,
Διανύουμε την ομορφότερη και πιο γιορτινή περίοδο του έτους. Τραγούδια, παιδικές φωνές, στολισμοί και εδέσματα κοσμούν κάθε τετραγωνικό εκατοστό της χώρας, ενώ ευχές για το νέο έτος αντηχούν σε κάθε γωνιά της. Κάθε ευχή, όσο πρωτότυπη και αν είναι, δε μπορεί να μην περιλαμβάνει τη λέξη «υγεία». Αναντίλεκτα, οι τρεις τελευταίες χρονιές μας ανέδειξαν, με έναν ίσως βάναυσο τρόπο, τη σπουδαιότητα, καθώς και τη σαθρότητα αυτού του ύψιστου αγαθού. Άραγε, διδαχτήκαμε κάποιο πολύτιμο μάθημα από την πανδημία ή μήπως αποδειχτήκαμε ανεπίδεκτοι μαθήσεως; Πόσο μεριμνήσαμε το 2022 για τη διαφύλαξη και την πρόοδο ζητημάτων αυτής; Στις παραγράφους που έπονται, θα προβούμε σε μία περιεκτική «ανασκόπηση» του έτους αναφορικά με τον τομέα της Υγείας.
Η πανδημία του κορωνοϊού
Αναμφίβολα, η άρση των μέτρων έχει προσδώσει την αίσθηση –ή μάλλον την ψευδαίσθηση– πως η ιστορία της πανδημίας ανήκει πλέον στο παρελθόν. Ο κορωνοϊός, όμως, δεν εξαφανίστηκε από προσώπου γης. Είναι γεγονός πως η παροχή εμβολίων, η ανακάλυψη νέων αποτελεσματικών φαρμακευτικών παρασκευασμάτων, η εφαρμογή και η τήρηση των μέτρων, καθώς και η εξασθένηση του ίδιου του ιού από τις αλλεπάλληλες μεταλλάξεις έχουν συμβάλει καταλυτικά στην καταπολέμηση της πανδημίας.
Το 2022 μας υποδέχτηκε με την επικράτηση και την ταχεία εξάπλωση της μετάλλαξης Ο, η οποία ενίσχυσε ιδιαίτερα τη μεταδοτικότητα του ιού, εγείροντας ανησυχίες για το τι μέλλει γενέσθαι. Ωστόσο, παρά την κατακόρυφη αύξηση των κρουσμάτων, παρατηρήθηκε απότομη μείωση στον αριθμό των θανάτων, καταδεικνύοντας πως απωλέσθηκε σημαντικό μέρος της θνητότητας της λοίμωξης.
Η μάχη με τον κορωνοϊό αναμένεται να συνεχιστεί και το 2023. Πολλοί ευάλωτοι πληθυσμοί και ορισμένες κοινωνικές ομάδες δεν έχουν πρόσβαση σε εμβόλια, σε διαγνωστικές τεχνικές και στα νέα φάρμακα, με αποτέλεσμα να παραμονεύει ο κίνδυνος σοβαρής νόσησης και θανάτου από τον ιό. Ακόμα, οι γνώσεις μας για τον μηχανισμό με τον οποίο ο ιός μεταλλάσσεται, καθώς και για τις πιθανές επιπλοκές της λοίμωξης κρίνονται πλημμελείς.
Νέες επιδημίες
Την πανδημία του κορωνοϊού, δυστυχώς, ακολούθησαν άλλα ενδημικά και επιδημικά κύματα, γεγονός το οποίο ενίσχυσε την ατμόσφαιρα αβεβαιότητας και ανησυχίας που περιρρέει την επιστημονική κοινότητα. Ειδικότερα:
- Τον Ιούλιο του 2022, ο Π.Ο.Υ. διακήρυξε την ευλογιά ένα επείγον ζήτημα Δημόσιας Υγείας, το οποίο χρειάζεται να εγείρει ανησυχίες σε διεθνές επίπεδο. Ευτυχώς, τόσο η μεταδοτικότητα όσο και η θνητότητα παρέμειναν σε χαμηλά επίπεδα, με συνέπεια να επικρατεί η άποψη πως με τη νέα χρονιά το ζήτημα θα περιέλθει σε τέλμα.
- Τον Σεπτέμβριο του 2022, η Ουγκάντα ανακοίνωσε πως ταλανίζεται από ξεσπάσματα του ιού Έμπολα. Η κατάσταση φαίνεται πως έχει τεθεί υπό έλεγχο, με τις προσπάθειες για την ανίχνευση και τη θεραπεία των ασθενών να ευοδώνονται.
Κλιματική αλλαγή
Είναι γεγονός πως το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής επιδεινώνεται και κατατρύχει ολόκληρο τον πλανήτη. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν ως συνέπεια –μεταξύ άλλων– τη διατάραξη των συστημάτων τροφίμων, με αποτέλεσμα να ενισχύεται η μετάδοση τροφιμογενών και υδατογενών λοιμώξεων. Ειδικότερα, στο Κέρας της Αφρικής, φαινόμενα όπως η ξηρασία και οι πλημμύρες έχουν επιφέρει ενδημικά ξεσπάσματα ασθενειών, όπως ο κίτρινος πυρετός, η χολέρα και η ιλαρά.
Αναπαραγωγική Υγεία
Ένα ακόμα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα, στο οποίο δε δίνεται η απαραίτητη έμφαση, είναι εκείνο της αναπαραγωγικής και σεξουαλικής υγείας. Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα, τα τελευταία 2 χρόνια –δηλαδή από την αρχή περίπου της πανδημίας–, έχει αυξηθεί κατακόρυφα ο αριθμός των ανεπιθύμητων κυήσεων στην εφηβική ηλικία. Πιθανολογείται ότι για αυτό ευθύνεται το μέτρο του “lockdown”, καθώς κατά τη διάρκεια της εφαρμογής αυτού οι περισσότερες υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας δεν ήταν διαθέσιμες.
Ψυχική Υγεία
Ιδιαίτερη μνεία χρήζουν τα ζητήματα ψυχικής υγείας. Είναι γεγονός πως η ιστορία με τον κορωνοϊό άφησε αναρίθμητες πληγές στις ψυχές εκατομμυρίων ανθρώπων. Η κοινωνική απομόνωση και ο θάνατος αγαπημένων ανθρώπων είναι λίγοι μόνο από τους τρόπους με τους οποίους η πανδημία έφθειρε την ψυχική μας υγεία. Παράλληλα, ωστόσο, χάρη στην τεχνολογία της τηλεϊατρικής, το έργο των υπηρεσιών υποστήριξης της ψυχικής υγείας συνεχίστηκε σχεδόν απρόσκοπτα.
Αναλογιζόμενοι τα προαναφερθέντα, συνάγουμε το συμπέρασμα πως το 2022 η ανθρωπότητα ήρθε αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις στον τομέα της υγείας. Η πλειοψηφία αυτών αποτελούν στην πραγματικότητα κατάλοιπα του ζητήματος της πανδημίας. Το 2022 μας απέδειξε ότι παρά τη διηνεκή πρόοδο της επιστήμης και την αύξηση της διαθεσιμότητας και της ποσότητας της πληροφορίας, ακόμα «χωλαίνουμε» στα ζητήματα της υγείας. Ας ελπίσουμε πως το 2023 θα αποτελέσει μια χρονιά ορόσημο, όπου η υγεία, ή τουλάχιστον πτυχές αυτής, θα τεθούν στο επίκεντρο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Top ten public health challenges to track in 2022, onlinelibrary.wiley.com. Διαθέσιμο εδώ
- WHO health highlights 2022, reliefweb.int. Διαθέσιμο εδώ
