Του Ραφαήλ Παπαδόπουλου,
Στο παρόν άρθρο, θα γίνει μνεία για ένα μέρος σπάνιας ομορφιάς και, ταυτόχρονα, απρόσιτων συνθηκών ίσως να είναι και η κατάλληλη τοποθεσία «αυτοσυντήρησης» στη σημερινή εποχή, που κυριαρχεί το λεγόμενο «Φαινόμενο του Θερμοκηπίου». Πρόκειται για την «Ξηρή Πεδιάδα» της Ανταρκτικής ή αλλιώς τη McMurdo Dry Valleys, που δημιουργήθηκε, ανά τους αιώνες, λόγω πολύπλοκων καταστάσεων και αποτελεί μία από τις τρεις ξηρές παγωμένες πεδιάδες του πλανήτη.
Η σπάνια γεωγραφία της κοιλάδας
Η περιοχή αυτή εκτείνεται σε 4.800 km2 περιέχοντας μερικά από τα πιο περίεργα και ενδιαφέροντα πράγματα, που κάποιος μπορεί να συναντήσει στον Νότιο Πόλο. Συνολικά, υπάρχουν τρεις πεδιάδες αυτού του είδους, η Κοιλάδα Taylor, η Κοιλάδα Wright και η Κοιλάδα Victoria. Απλούστατα, αυτό το φυσικό φαινόμενο συνέβη επειδή η συγκεκριμένη κοιλάδα δεν βρέχεται από τις χιονοπτώσεις, που συμβαίνουν στην υπόλοιπη ήπειρο. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι ο λόγος που επικρατεί αυτός ο καιρός είναι εξαιτίας των ισχυρών, ξηρών και καταβατικών ανέμων, που συναντώνται στην περιοχή.
Ως αποτέλεσμα, οι άνεμοι αυτοί δεν «αγγίζουν» την κοιλάδα εντός των Υπερανταρκτικών Όρων και δεν δημιουργείται καθόλου υγρασία, καθιστώντας το έδαφος ξηρό. Όπως και στις ερήμους, όπου οι καιρικές συνθήκες είναι δυσμενείς, δεν θα μπορούσε να μην ίσχυε το ίδιο και για τις πεδιάδες αυτές. Βέβαια, σε αυτή την περίπτωση ισχύει το αντίστροφο, με το θερμόμετρο κυριολεκτικά να «αγγίζει» τους -15 έως και -30 βαθμούς Κελσίου.
Η ιστορία πίσω από τις έρευνες
Η Ανταρκτική δεν μελετήθηκε από τους ερευνητές εις βάθος, άμεσα μετά την ανακάλυψή της και μόνο μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας καταφέρνουμε, πλέον, να αντιληφθούμε τι ακριβώς συμβαίνει σε αυτό το απόκοσμο σημείο του πλανήτη. Μάλιστα, οι ξηρές πεδιάδες ανακαλύφθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά έκτοτε, παρέμειναν ανεξήγητο μυστήριο μέχρι τη δεκαετία του 1950, όταν και πάρθηκαν οι πρώτες εναέριες φωτογραφίες. Η Αποστολή Scott’s Discovery (1901-1904) μας έφερε, για πρώτη φορά, αντιμέτωπους με τα όρια του πλανήτη μας, αποκαλύπτοντας αυτό το παγωμένο «σώμα» γης εντός του McMurdo Πορθμού και, έπειτα μέσω μιας δεύτερης αποστολής, αυτής της Αποστολής Terra Nova (1910-1913).
Χάρις στη στρατηγική τοποθεσία, που συνορεύει με τη θάλασσα Ρος, η κοιλάδα αυτή αποτέλεσε σημαντικό κομμάτι της κατανόησης της Γεωγραφίας του Ν. Πόλου. Για περαιτέρω έρευνες, οι Η.Π.Α. εγκαθίδρυσαν ένα ερευνητικό κέντρο, που αποτελεί τη μεγαλύτερη επιστημονική βάση σε όλη την Ανταρκτική. Επίσης, το λιμάνι που έχει τοποθετηθεί εκεί, το λεγόμενο Winter Quarters Bay είναι το νοτιότερο λιμάνι στον κόσμο.
Τα μυστηριώδη Blood Falls
Ούσα αξιοπερίεργη, ήδη, ως τοποθεσία, δεν σταματά να μας εκπλήσσει, καθώς η σχεδόν «εξωγήινη» γεωλογία του McMurdo Valley δημιουργεί φαινόμενα, όπως τα Blood Falls. Εάν δεν τα έχετε ήδη ακουστά, πρόκειται για ένα εξωπραγματικό συμβάν που προκαλεί δέος και μόνο στην όψη του. Τα Blood Falls ανακαλύφθηκαν, κατά τη διάρκεια της προαναφερθείσας αποστολής, το 1911. Είναι αποτέλεσμα χημικών αιτιών, καθώς ενώσεις σιδήρων που ρέουν από την παγωμένη λίμνη, εντός της κοιλάδας, δημιουργούν ένα υγρό καστανοκόκκινου χρωματισμού. Το χημικό προφίλ του νερού της λίμνης επιτρέπει σε συγκεκριμένα βακτήρια να επιβιώσουν, χωρίς ηλιακό φως ή είσοδο οργανικών μορίων από το εξωτερικό.
Πιστεύεται ότι αυτό το φαινομενικά κλειδωμένο οικοσύστημα από την επιφάνεια, μας δίνει αρκετές πληροφορίες για περιβάλλοντα με εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες και για την ύπαρξη της ζωής σε αυτά. Επιπρόσθετα, η διαμόρφωση του εδάφους και η κατάσταση που επικρατεί θυμίζει περισσότερο άλλους πλανήτες, όπως ο Άρης και διάφοροι άλλοι παγωμένοι πλανήτες-δορυφόροι του Δία, επιβεβαιώνοντας τις υποψίες που προϋπήρχαν για το εάν μπορούν ή όχι να υποστηρίξουν ζωή (π.χ. μικρόβια, βακτήρια κ.λπ.).
Έρημοι και «Μούμιες» πάνε μαζί
Όπως φαίνεται, η ιδιαίτερη πανίδα που καταφέρνει, παρόλα αυτά, να επιβιώσει αποκτά μια «αέναη» θέση στον χρόνο. Αρχικά, ας τονίσουμε το ότι η συγκεκριμένη κοιλάδα, λόγω των ελλιπών ανέμων, παρέχει ένα ξεχωριστό έδαφος για ζώα, όπως οι Πιγκουίνοι της Αδελίας και οι αυτοκρατορικοί Πιγκουίνοι, οι φώκιες καβουροφάγοι και Γουέντελ, καθώς και οι φάλαινες δολοφόνοι, που αποτελούν κοινό θηρευτή. Ο κύκλος της ζωής, δυστυχώς, λήγει πρόωρα ορισμένες φορές για τις φώκιες, αφού λόγω της έκθεσής τους στους παγετώνες, με λιγοστή τροφή και μετά από μια σειρά ατυχιών, καταλήγουν να κείτονται νεκρές. Όμως, το δέρμα τους παραμένει ανέγγιχτο και έτσι λέγεται πως «μουμιοποιούνται». Δημιουργείται, όμως, το εξής ερώτημα: γιατί βρίσκονται τόσο μακριά από τη θάλασσα και επιλέγουν να βρεθούν σε αυτά τα αφιλόξενα εδάφη;
Τα ανεξήγητα φαινόμενα δεν τελειώνουν εδώ, αφού, όπως φαίνεται, η συγκεκριμένη Κοιλάδα κρύβει και άλλα μυστήρια· ξεκινώντας από μια λίμνη υψηλής περιεκτικότητας σε αλάτι, μέχρι έναν «λαβύρινθο» καναλιών, που θέτει τα θεμέλια της Ανταρκτικής. Αδιαμφισβήτητα, πρόκειται για ένα μέρος που γοητεύει και παράλληλα διεγείρει ερωτήματα, τα οποία η επιστήμη καλείται να απαντήσει ανεξαρτήτως κόστους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Dry Valleys Antarctica Victoria Land, aka McMurdo Dry Valleys, coolantarctica.com, διαθέσιμο εδώ
- Mystery of Antarctica’s Blood Falls Is Finally Solved, forbes.com, διαθέσιμο εδώ
- The Dirty Details of Antarctica’s Dry Valleys, oceanwide-expeditions.com, διαθέσιμο εδώ
- McMurdo Sound, oceanwide-expeditions.com, διαθέσιμο εδώ
