Του Ιωάννη Περγαντή,
Σύμφωνα με ένα πολύ γνωστό γνωμικό: «Όλα κάποια στιγμή θα έρθουν σε ένα τέλος». Το ίδιο ίσχυε και για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο και την ελευθερία του. Από τον 9ο-8ο αιώνα π.Χ., οι ελληνικές πόλεις-κράτη απωθούν κάθε είδους εξωτερικό εχθρό, ο οποίος έθετε σε κίνδυνο την ανεξαρτησία τους. Η περίοδος, όμως, της ελληνικής αυτοκυριαρχίας θα καταλυθεί οριστικά τον 2ο αιώνα π.Χ,, όταν η ανερχόμενη δύναμη της εποχής, η Ρωμαϊκή Ρεπούμπλικα, θα ασκήσει το δικαίωμα που της παραχωρεί η παντοδυναμία των ρωμαϊκών λεγεώνων ως προς την επικυριαρχία της, επί ολόκληρου του τότε γνωστού κόσμου, συμπεριλαμβανομένου και του ελλαδικού χώρου.
Τα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ. βρίσκουν τον ελληνικό χώρο σε μια δύσκολη θέση. Ήδη από το 168 π.Χ., μετά την ήττα του βασιλιά Περσέα στην Πύδνα από τον Ρωμαίο στρατηγό Αιμίλιο Παύλο, η Μακεδονία είχε επισήμως διαλυθεί σε επιμέρους περιφέρειες υπό την άμεση εποπτεία της Ρώμης. Οι υπόλοιπες περιοχές δεν βρίσκονταν σε καλύτερη μοίρα, καθώς αρκετές ήταν οι πόλεις, οι οποίες υποχρεώθηκαν να ταχθούν με το μέρος των Ρωμαίων, φοβούμενες τυχόν βίαιη επιβολή της κυριαρχίας τους. Η μόνη περιοχή η οποία έμενε πολιτικά και θεσμικά ανεπηρέαστη από τις επιταγές της Συγκλήτου ήταν αυτή της Πελοποννήσου και του Αχαϊκού Κοινού. Οι σχέσεις που είχε με τους Ρωμαίους ήταν ανάμεικτες, καθώς στους δύο πρώτους Μακεδονικούς Πολέμους που έλαβαν μέρος, τη μια τάχθηκαν κατά και την άλλη υπέρ τους. Παρ’ όλα αυτά, η μεταξύ τους ισορροπία θα διαρραγεί ολοκληρωτικά μετά τα γεγονότα που θα λάβουν χώρα από το 148 π.Χ. και εξής.
Μέλος του Αχαϊκού Κοινού από το 192 π.Χ. ήταν και η πόλη της Σπάρτης, μετά την εισβολή του Αχαιού στρατηγού Φιλοποίμενα. Από τότε, η Σπάρτη είχε συνεχώς αποσχιστικές τάσεις και επεδίωκε με κάθε μέσο την αποχώρησή της από το Κοινό. Για να το πετύχουν αυτό, οι Σπαρτιάτες απευθύνθηκαν στη Ρώμη για εξωτερική βοήθεια. Έτσι, η Σύγκλητος, βλέποντας μια ευκαιρία για αποδυνάμωση του Κοινού, έστειλε πρεσβεία στους Αχαιούς με το αίτημα της αποδέσμευσης από τη Συμπολιτεία των εξής πόλεων: Σπάρτη, Κόρινθος, Άργος, Ηράκλεια και Ορχομενό.
Οι Αχαιοί φυσικά αρνήθηκαν και, με το άκουσμα αυτών των όρων, οι πολίτες επιδόθηκαν σε επιθέσεις και βίαιες λεηλασίες σπαρτιατικών ιδιοκτησιών, επιθέσεις από τις οποίες η ρωμαϊκή πρεσβεία γλίτωσε οριακά. Με το άκουσμα αυτών των γεγονότων και εξελίξεων, η Σύγκλητος αποφάσισε να ακολουθήσει μια πολιτική εκφοβισμού εις βάρους του Κοινού, ξαναστέλνοντας την πρεσβεία με νέες εντολές. Τη δεύτερη φορά ο Ρωμαίοι συνδιαλλάχθηκαν και με τον Αχαιό στρατηγό Κριτόλαο. Και πάλι, οι Αχαιοί δεν πτοήθηκαν, ενώ μετά το τέλος των συζητήσεων, ο Κριτόλαος έκανε περιοδεία στην ύπαιθρο της Πελοποννήσου, ξεσηκώνοντας τους κατοίκους κατά των Ρωμαίων, απεικονίζοντάς τους ως εχθρούς, οι οποίοι επεδίωκαν την υποδούλωση της Ελλάδας και του Κοινού.
Σε μια τρίτη απόπειρα προσέγγισης των Αχαιών, σε μια συνέλευση που συγκροτήθηκε στην Κόρινθο με παρουσία της Αχαϊκής Γερουσίας, τα αποτελέσματα ήταν πάλι τα ίδια. Παρά τις προτροπές των Ρωμαίων πρεσβευτών κατά της ανοιχτής σύρραξης μεταξύ των δύο πλευρών, οι Αχαιοί δεν άκουσαν και άρχισαν να περιφρονούν τα λόγια τους, με πρωτοστάτη τον Κριτόλαο. Ο Αχαιός στρατηγός, ο οποίος υποκινούσε την αντιρωμαϊκή μερίδα της Γερουσίας και του λαού, πήγε ακόμη ένα βήμα παραπέρα και προσπάθησε να σφετεριστεί την απόλυτη εξουσία του Κοινού, διώκοντας όλους όσους ήταν ενάντια στα φιλοπόλεμα αισθήματά του, με την κατηγορία του προδότη και του φιλορωμαίου.
Αυτός ο μεγαλοϊδεατισμός του θα τον ωθήσει να εκστρατεύσει κατά της Ηράκλειας την άνοιξη του 146 π.Χ., μιας από τις πόλεις η οποία θα έπρεπε να αποδεσμευτεί από τη Συμπολιτεία σύμφωνα με τις επιταγές των Ρωμαίων. Αφού ενημερώθηκε για αυτήν την εξέλιξη, ο Ρωμαίος έπαρχος της Μακεδονίας, Μέτελλος, θα κινηθεί με στρατό εναντίον του Κριτόλαου, θέλοντας να απωθήσει τα αχαϊκά στρατεύματα από την Κεντρική Ελλάδα. Στη μάχη που δόθηκε μεταξύ τους, στην περιοχή της Σκαρπείας, ο Μέτελλος θα πετύχει μια πολύ σημαντική νίκη, τρέποντας τους Αχαιούς σε φυγή, προκαλώντας και τον θάνατο του Κριτόλαου.
Ενώ η Σύγκλητος έβλεπε πως η σύγκρουση μεταξύ των δύο πλευρών ήταν αναπόφευκτη, αποφάσισε να στείλει στην Πελοπόννησο τον στρατηγό Λεύκιο Μόμμιο, ο οποίος, έπειτα, πήρε και το προσωνύμιο Αχαϊκός. Με τη συνοδεία στρατού και στόλου, εξέπλευσε προς την Ελλάδα με στόχο την καθυπόταξη του Κοινού και την επιβολή της ρωμαϊκής κυριαρχίας στην περιοχή.
Στην άλλη πλευρά του Ιονίου, τη θέση του Κριτόλαου ως στρατηγού του Κοινού ανέλαβε ο Δάιος, ο οποίος είχε και στο παρελθόν το ίδιο αξίωμα. Έχοντας τις ίδιες φιλοπολεμικές τάσεις του προκατόχου του, ευθύς έστειλε επιστολές στις μεγαλύτερες πόλεις του Κοινού κηρύσσοντας γενική επιστράτευση και την άμεση αποστολή στρατιωτικών σωμάτων. Η απόγνωση στις πράξεις των Αχαιών ήταν εμφανής, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των στρατιωτών που συγκεντρώθηκε στην Κόρινθο ήταν απελευθερωμένοι δούλοι και οι περισσότερες πόλεις εκκενώθηκαν, με τα γυναικόπαιδα να καταφεύγουν προς την ύπαιθρο. Σε μια τελευταία προσπάθεια μελών της Γερουσίας να πείσουν τον Δάιο να συνθηκολογήσει, η απάντησή του ήταν η φυλάκιση και έπειτα η εκτέλεσή τους, με την κατηγορία της προδοσίας. Η σύγκρουση μεταξύ των δύο πλευρών ήταν πια αναπόφευκτη.
Ο Μόμμιος αγκυροβόλησε και στρατοπέδευσε στην περιοχή του Ισθμού, περιμένοντας και κάποιες ακόμα ενισχύσεις συμμάχων. Η συνολική δύναμη του ρωμαϊκού στρατοπέδου έφτανε τις 26 χιλιάδες πεζικό με 3,5 χιλιάδες ιππείς. Από την άλλη, τον Δάιο ακολούθησαν 14,5 χιλιάδες πεζικάριοι με 600 ιππείς. Να σημειωθεί ότι από τους 14,5 χιλιάδες πεζικάριους, οι 12 χιλιάδες ήταν απελευθερωμένοι δούλοι. Η συνολική δύναμη του Μόμμιου στρατοπέδευσε στην περιοχή της Λευκόπετρας, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Κόρινθο. Ο Δαίος επιχείρησε μια ξαφνική επίθεση στην εμπροσθοφυλακή του Μομμίου κατά τη διάρκεια της νύχτας, η οποία στέφθηκε με επιτυχία. Αυτή, όμως, η νίκη θα αποβεί μοιραία, καθώς ο Δάιος υπερεκτίμησε τις δυνατότητες του στρατεύματος και κινήθηκε να αντιμετωπίσει τον Μόμμιο στο ανοιχτό πεδίο. Εκεί, μετά από μια σκληρή μάχη, οι Αχαιοί, παρά την αξιόλογη προσπάθειά τους, δεν κατάφεραν να υπερνικήσουν το αριθμητικό πλεονέκτημα του Μόμμιου. Οι εναπομείναντες στρατιώτες διασκορπίστηκαν στην Πελοπόννησο, ενώ ο Δάιος διέφυγε στη γενέτειρά του Μεγαλόπολη, όπου αυτοκτόνησε με τη γυναίκα του. Ο δρόμος προς την Κόρινθο ήταν πλέον ανοιχτός.
Η πόλη ήταν ανυπεράσπιστη λόγω της άτακτης φυγής των στρατιωτών, ενώ είχε εκκενωθεί και από τους κατοίκους της, εκτός ενός μικρού αριθμού φιλορωμαίων και ηλικιωμένων. Αυτή όμως η εικόνα, δεν εμπόδισε τον Μόμμιο από το να προβεί σε ακραίες και βίαιες πράξεις. Μετά από αναμονή 3 ημερών, για να σιγουρευτεί ότι δεν τον περιμένει κάποια ενέδρα, οι ρωμαϊκές λεγεώνες εισέβαλλαν στην πόλη. Οι άνδρες θανατώθηκαν, τα γυναικόπαιδα πουλήθηκαν ως δούλοι, τα έργα τέχνης της πόλης στάλθηκαν στη Ρώμη, με τα περισσότερα από αυτά να αντιμετωπίζονται με απερισκεψία και άγνοια και τέλος ο Μόμμιος έδωσε την εντολή για την ολοκληρωτική ισοπέδωση της πόλης, κίνηση που ευνοούσε τα ρωμαϊκά εμπορικά συμφέροντα όσον αφορά το νησί της Δήλου. Το Αχαϊκό Κοινό δε διαλύθηκε, αλλά ακολούθησε μια κατηφορική πορεία, προσπαθώντας με νύχια και με δόντια να κρατηθεί στη ζωή μέχρι να συμβεί το αναπόφευκτο, δηλαδή η ρωμαϊκή ενσωμάτωση. Το 146 π.Χ. σηματοδοτεί επίσημα το τέλος του ανεξάρτητου ελληνικού κόσμου και την εγκαινίαση μιας νέας περιόδου, στην οποία ο ρυθμιστής των ευρωπαϊκών και μη εξελίξεων θα ακούει στο όνομα Ρώμη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Fordham University, The Destruction of Corinth, Διαθέσιμο εδώ
- Brewminate, The Battle of Corinth and the Rise of Roman Domination over Greece in 146 BCE, Διαθέσιμο εδώ
- Greek Boston, What to Know About the Battle of Corinth, Διαθέσιμο εδώ
- Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος, Ιστορία Του Ελληνικού Έθνους, τ. 12, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών
