Του Αλέξανδρου Ραπακούσιου,
Αποτύπωμα
Το πρόβλημα με τις εθνικές επετείους στην Ελλάδα είναι πως, ακόμη κι αν δεν ονομάζεσαι Πυθία, γνωρίζεις από πριν την ημερήσια ατζέντα για την οποία τα πληκτρολόγια θα πάρουν φωτιά. Ρεπορτάζ, διαδικτυακοί καυγάδες, ακόμη και ατάκες που επιστρατεύονται προκειμένου το μήνυμα του πομπού να καταστεί πιο κατανοητό και μοιραία, πιο γραφικό, την επομένη των φημισμένων παρελάσεων και των αντισυστημικών περιστατικών της. Η έννοια της αντισυστημικότητας, ωστόσο, όπως και τα περισσότερα θεωρήματα με πρακτική εφαρμογή, δεν έχει πάντοτε θετικό αποτύπωμα. Ο τρόπος, ο τόπος και το ποιόν είναι βασικές παράμετροι εκ των οποίων κρίνεται η χρησιμότητα μίας αυτοαποκαλούμενης «αντισυστημικής» πράξης.
Βαλβίδα
Οι παρελάσεις στην Ελλάδα πάντοτε, με αποκορύφωμα την τελευταία οκταετία, κατέληξαν να δρουν ως βαλβίδα αποσυμπίεσης μίας εκτεταμένης κοινωνικής πίεσης, ανέχειας και θυμού. Από τις ανάλαφρες περιπτώσεις των μαύρων περιβραχιονίων, της άρνησης οπτικής επαφής με την εξέδρα των επισήμων και της αισθητικά απαίσιας μούντζας, έως και τις πιο βαριές, αυτών των προπηλακισμών και των βρισιών, των ρατσιστικών συνθημάτων από πεφωτισμένους ΟΥΚάδες και γενικότερα ανάλογων συμπεριφορών γηπεδικού χαρακτήρα, πολλές φορές με εθνικιστική εσάνς. Φέτος, η 28η Οκτωβρίου, στιγματίστηκε από στιγμιότυπα, το υπόβαθρο των οποίων ποικίλλει το ένα από το άλλο. Εξ αυτών, δύο ξεχώρισαν αλλά μονάχα το δεύτερο προσφέρθηκε στο βωμό της διχαστικής αντιπαράθεσης.
Εργαλειοποίηση
Το πρώτο, ήταν και το πλέον θλιβερό. Μαθητές Λυκείου στην Κατερίνη την ώρα που παρήλαυναν, φώναζαν ταυτόχρονα το όνομα ενός ημίτρελου εθνικιστή, που μέρα μεσημέρι ξεχύθηκε οπλισμένος με Καλάσνικοφ στους δρόμους του χωριού του, απειλώντας και πυροβολώντας. «Κατσίφα, ζεις, εσύ μας οδηγείς». Η ανάδειξή του σε «εθνικό ήρωα», απόρροια της συμφεροντολογικής αντιμετώπισης εκ μέρους πολιτικών και μέσων, παρουσιάζει ήδη τις βλακώδεις συνέπειές της στις μικρότερες ηλικίες. Κι αυτό, οφείλει πρωτίστως να το αντιληφθεί η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία. Η εικόνα της δεν πρέπει επ’ ουδενί να χαρακτηρίζεται από κάποιον που γαζώθηκε, πριν ο ίδιος προλάβει να γαζώσει. Καλούνται να μην υποπέσουν στην ψευδο-ηρωοποίηση ενός επικίνδυνου ανθρώπου και κυρίως να μην παρασυρθούν από την εργαλειοποίηση του θανάτου του, χάριν, δήθεν της προώθησης των αιτημάτων της ελληνικής μειονότητας προς το Αλβανικό κράτος. Διαπραγματευτικά, στο ζήτημα αυτό, η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται σε θέση ισχύος. Καμιά δολοφονία και κανένας Κατσίφας δεν προϋποτίθενται προκειμένου η Ελλάδα να πράξει τα δέοντα για την υπεράσπιση των δίκαιων και διεθνώς κατοχυρωμένων δικαιωμάτων της εθνικής μειονότητας στη γειτονική χώρα.
Ποτ πουρί
Στο μεταξύ, είδαμε πολλά. Απορριμματοφόρα και αυτοκίνητα του Δήμου Αμπελοκήπων-Μενεμένης να παρελαύνουν υπό τις ιαχές τραγουδιών, εξέδρες επισήμων να καταλαμβάνονται από εκπροσώπους της στρατιωτικής, θρησκευτικής και πολιτικής ηγεσίας, αντί από τους εν ζωή αγωνιστές του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και στο Κερατσίνι, παιδιά να παρελαύνουν φορώντας φανέλες του Ολυμπιακού. Σε όλο αυτό το σκηνικό λοιπόν, που καθιστά τον διαχωρισμό μεταξύ σουρεαλισμού και σουργελισμού αδύνατο, οι περισσότεροι μύδροι εξαπολύθηκαν εναντίον μίας αντιμιλιταριστικής κίνησης νέων γυναικών, οι οποίες λίγο πολύ θέλησαν, εκτός από το προφανές αντιμιλιταριστικό μήνυμα, να κατακρίνουν και το θεσμό των μαθητικών παρελάσεων. Το πληκτρολόγιο της πλειονότητας των αρνητικά διακείμενων σχολιαστών πήρε φωτιά, προτού καν προλάβουν να αποκωδικοποιήσουν την αφόρμηση αυτού του περιστατικού. Άλλωστε, η υπέρμετρη πατριδολαγνεία και η εμφυτευμένη αποδιδόμενη υπεραξία σε σύμβολα και σημαίες, πετυχαίνει να παραμερίσει εξηγήσεις κι αίτια, οδηγώντας απευθείας στην ενοχοποίηση και καταδίκη.
Χρησιμότητα
Μπορείς να προσάψεις αρκετά στις μιμήτριες των Monty Python, η επιφανειακότητα όμως, δεν είναι από αυτά. Παρόλο που το σκετς έφερε γνωρίσματα επικοινωνιακού σόου, δεν ήταν ότι του έλειπε η ουσία. Ήταν μία δράση καλά σχεδιασμένη, με καθαρό μήνυμα και κυρίως με θέση κι άποψη. Και κυρίως, μία ενέργεια που κατάφερε να θέσει έντονα το κύριο ζητούμενο, τις μαθητικές παρελάσεις και τη χρησιμότητά τους. Αναρωτιέμαι εάν πράγματι αποδίδονται τιμές στους πεσόντες ή έστω αν είναι επιθυμητό η χώρα να χαρακτηρίζεται πολιτιστικά, κοινωνικά και αισθητικά από έναν θεσμό με ανήλικους πανομοιότυπα ντυμένους, στρατιωτικό βηματισμό, ομοιόμορφη έκφραση προσώπου, ίδια κίνηση και στάση υπό την συνοδεία μουσικών προσταγών. Τη στιγμή μάλιστα που υπάρχουν πολλοί κι εναλλακτικοί τρόποι να τιμήσεις τους ήρωες, από σχετικές εκδηλώσεις εντός του σχολικού χώρου, έως διδακτικές επισκέψεις στα –τότε– πεδία των μαχών και πορείες μνήμης στα κέντρα των πόλεων. Μπορείς επίσης να τιμήσεις τους αγωνιστές φτιάχνοντας και τη χώρα για την οποία θυσιάστηκαν. Θα ήταν κι αυτό μια κάποια λύση.
Χαρούμενη ατμόσφαιρα
Κάπως έτσι μπορεί να περιγραφεί το εσωκομματικό κλίμα του κυβερνώντος κόμματος και τα μηνύματα που εκπέμπει ο ένας στον άλλον. Στ. Κυμπουρόπουλος εναντίον Μ. Βορίδη για την προσβλητική δήλωση του τελευταίου αναφορικά με τους ανάπηρους, Ντ. Μπακογιάννη εναντίον «λαϊκιστών που ζητούν την ακύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών» και Σ. Κεδίκογλου εναντίον Στ. Πέτσα για «άστοχες δηλώσεις» περί αύξησης περιπολιών και επακόλουθων ατυχημάτων στο Αιγαίο. Η κριτική είναι πάντοτε εποικοδομητική στην περίπτωση των αγνών προθέσεων. Το προσεχές διάστημα όμως, είναι εκείνο που θα αποδείξει το κατά πόσο κι εάν, οι προθέσεις αυτές δύνανται να χαρακτηριστούν ως τέτοιες.
Παραδοχή & αποδοχή
Το νεοσύστατο Ίδρυμα Κωνσταντίνου Σημίτη επέδειξε χαρακτηριστικά «κοινού τρολαρίσματος», ήδη από τη μέρα που τα λαβράκια ψαρεύονταν από το Αρχείο του, το ένα μετά το άλλο. Αν κάποιος σκεφτεί βέβαια πως οι επίμαχες αποκαλύψεις έχουν ήδη αποσυρθεί από τη ψηφιακή πλατφόρμα του Αρχείου, τότε μάλλον δε μιλάμε για «κοινό τρολάρισμα» αλλά για προφανή αδυναμία, ενδεχομένως και φόβο. Το σημαντικότερο λαβράκι αφορούσε ένα προ οκταετίας εξασέλιδο κείμενο του πρώην Υπουργού, Γκίκα Χαρδούβελη, στο οποίο παραδέχεται στον Κώστα Σημίτη πως, «οι 10 μεγάλες οικογένειες που κυβερνούν την Ελλάδα και χρηματοδοτούν πολλούς πολιτικούς και ΜΜΕ, οφείλουν να δείξουν με σαφή τρόπο τη ψήφο εμπιστοσύνης στη χώρα τους με έργα και όχι απλά λόγια κριτικής του πολιτικού κατεστημένου». Η παραδοχή του, απλή, λιτή και κατανοητή, σίγουρα δεν εξέπληξε ούτε τον πρώην πρωθυπουργό, ούτε και τους πρόσφατους αναγνώστες του κειμένου του. Κι αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που καθιστά την παραδοχή ακόμα πιο κυνική. Χρησιμοποιείται ως ένα δεδομένο status quo, δίχως περιθώριο αμφισβήτησης. Τι άλλο μπορείς να ζητήσεις από τις 10 μεγάλες οικογένειες που ουσιαστικά έχουν μερίδιο εξουσίας; Να δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης στη χώρα, μέσω επενδύσεων κ.ά. Αυτό ουσιαστικά υποστηρίζει ο πρώην υπουργός. Μόνο που η κυνική παραδοχή καταλήγει και σε σιωπηρή αποδοχή ενός κλειστού, μη εκλεγμένου κύκλου εξουσίας, εκείνου δηλαδή που αθόρυβα συνεχίζει να διαβρώνει τα θεμέλια ενός άλλου κύκλου, αυτού της φαινομενικά εκλεγμένης νομοθετικής κι εκτελεστικής εξουσίας.
Είναι τεταρτοετής φοιτητής του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Έχει συμμετάσχει σε εγχώρια και ευρωπαϊκά μοντέλα προσομοίωσης, ενώ το ενδιαφέρον του εντοπίζεται, εκτός των διεθνών σχέσεων, στην πολιτική επικοινωνία και τη δημοσιογραφία. Μεγάλο κεφάλαιο αποτέλεσε η διετής συμμετοχή του στο Διοικητικό Συμβούλιο της SAFIA, από όπου και αποκόμισε πολύτιμες εμπειρίες και φιλίες. Μέσω του OffLine Post, αρθρογραφεί κυρίως για την εγχώρια πολιτική σκηνή.
