Του Γεράσιμου Αυγερινού,
Το σκάνδαλο Qatargate και οι έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη μετά τη σοκαριστική σύλληψη της τέως Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Εύας Καϊλή, έφεραν στο φως αλγεινές αποκαλύψεις για το πλαίσιο λειτουργίας της στρατηγικής επιρροής στην Ευρωπαϊκή Ένωση (E.E.), αποκαλύπτοντας βαθύτερες τάσεις και ανοίγοντας έναν σοβαρό διάλογο για την (αναντίρρητα πλέον επιτακτική) ανάγκη ριζικής μεταρρύθμισης των κανόνων που ρυθμίζουν το lobbying στους ενωσιακούς θεσμούς. Μάλιστα, όπως επεσήμανε από την πρώτη στιγμή ο Aντιπρόεδρος στην επιτροπή για την καταπολέμηση της διαφθοράς και ευρωβουλευτής των πρασίνων, Daniel Freund, «στο παρελθόν και άλλες χώρες, όπως το Αζερμπαϊτζάν και η Ρωσία, χώρες με μεγάλα προβλήματα στα ανθρώπινα δικαιώματα, δικτατορίες, έχουν προσπαθήσει να εξαγοράσουν επιρροή, να δωροδοκήσουν Ευρωβουλευτές με δώρα πολυτελείας. Συγκεκριμένες κυβερνήσεις στο παρελθόν έχουν μοιράσει σε Ευρωβουλευτές δώρα πολυτελείας, όπως ακριβά ξενοδοχεία, ακριβά ταξίδια, γεύματα σε εστιατόρια πολυτελείας. Έχουμε πολλές φορές πει πως δεν πρέπει να δέχονται τέτοια δώρα».
Μετά τη διαγραφή της Καϊλή από τη σοσιαλδημοκρατική ευρω–ομάδα και την αναστολή των αρμοδιοτήτων της με απόφαση του Κοινοβουλίου, άλλοι 4 σοσιαλδημοκράτες ευρωβουλευτές έχουν απομακρυνθεί από θέσεις-κλειδιά. Πρόκειται για πρόσωπα που είτε είχαν επιτακτικά εκφράσει απόψεις παρόμοιες με αυτές της Καϊλή, επαινώντας το «μεταρρυθμιστικό έργο» και τις «καινοτομίες» του Κατάρ, όσον αφορά τα εργατικά και τα ανθρώπινα δικαιώματα, είτε είχαν πρωτοστατήσει στη διαδικασία που επέκειτο να πραγματοποιηθεί για την άρση υποχρέωσης έκδοσης Visa για την είσοδο των πολιτών του Κατάρ στην Ε.Ε. Φυσικά, υπό το φως των ευρημάτων και μετά τις βαρύγδουπες (αλλά και γενικόλογες) δηλώσεις της Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περί μεταρρύθμισης, η ψηφοφορία αυτή ματαιώθηκε. Ωστόσο, το σκάνδαλο φαίνεται να έχει ακόμη πιο σκοτεινές διαστάσεις και μεγαλύτερη προϊστορία, ανοίγοντας τον δρόμο για την εξέταση της επιρροής και άλλων κρατών.
Εύλογα, λοιπόν, τίθεται το ερώτημα (που έχει προβληματίσει πολλούς αξιωματούχους των Βρυξελλών) αν το Κατάρ θέλησε να επηρεάσει μόνο τη διαδικασία επιψήφισης της απαλλαγής υποχρέωσης έκδοσης Visa. Ωστόσο, έμφαση αποδίδεται στην συμφωνία Ε.Ε.–Κατάρ σχετικά με τις αερομεταφορές που συνάφθηκε την περασμένη χρονιά. Η «συμφωνία των ανοιχτών αιθέρων», λοιπόν, παρείχε πρόσβαση για τις καταριανές αερογραμμές στην ευρωπαϊκή κοινή αγορά (των 450 εκατομμυρίων κατοίκων) και για τις ευρωπαϊκές αερογραμμές στην καταριανή αγορά (των 2,9 εκατομμυρίων κατοίκων) με όρους που εξομοίωναν το εύρος των 2 αγορών, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις.
Πλέον λοιπόν, εξετάζεται αν το Κατάρ χρησιμοποίησε παρόμοιες επιθετικές μεθόδους για να επηρεάσει την ευρωπαϊκή γραμμή κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Κατά συνέπεια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ξεκινάει έρευνες πάνω στους φακέλους των διαπραγματεύσεων, εξετάζοντας τον αποχαρακτηρισμό ορισμένων εγγράφων. Παράλληλα, μετά το ψήφισμα για αποκλεισμό Καταριανών διπλωματών από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (EK) (όπου διατηρείται διπλωματική αντιπροσωπεία), νέες καταγγελίες βλέπουν το φως της δημοσιότητας αναδεικνύοντας ενδείξεις για υιοθέτηση αντίστοιχων «διπλωματικών» πρακτικών από το Μαρόκο, για την υιοθέτηση ψηφισμάτων σχετικά με την περιοχή της Δυτικής Σαχάρας, η οποία τελεί υπό την κατοχή των δυνάμεων του Ραμπάτ.
Παρόλα αυτά, ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτών των αποκαλύψεων εντός της ίδιας της Ε.Ε.; Είναι γεγονός ότι το ΕΚ αποτελεί τον κατεξοχήν θεσμό εκδημοκρατισμού της Ένωσης που αντιπροσωπεύει τον νομιμοποιητικό πυλώνα της Ένωσης, αφού αποτελεί τον μοναδικό θεσμό που εκλέγεται άμεσα και καθολικά από όλους τους πολίτες της Ένωσης (τον «ευρωπαϊκό δήμο») και συμμετέχει ως νομοθετικό σώμα στη «συνήθη νομοθετική διαδικασία». Συνεπώς, η εξάπλωση του φαινομένου της «ρυθμιστικής αιχμαλωσίας» εντός του ΕΚ αφενός πλήττει τη συμβολική κατασκευή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και αφετέρου υπονομεύει το αίσθημα νομιμοφροσύνης των πολιτών και το τεκμήριο του εκδημοκρατισμού του ενωσιακού εγχειρήματος μέσω της ενδυνάμωσης του ΕΚ.
Αν και, πράγματι, η φιλελεύθερη δημοκρατία δομείται στη λογική των πολλαπλών σημείων πρόσβασης στην εξουσία, εντούτοις στον παρόντα χρόνο παρατηρείται το ζήτημα της υπερεκπροσώπησης των συμφερόντων μεγάλων οικονομικών ομίλων και των συσχετίσεών τους με κοινωνικούς σχηματισμούς που μετέχουν στην άσκηση της εξουσίας, σε μια ευρύτερη συγκυρία αποδιαρθρωμένου κορπορατισμού, όπου η Ένωση, υπερηφανευόμενη για την κανονιστική ισχύ της (normative power), καθίσταται επιτακτική ανάγκη να αναδιοργανώσει το πλαίσιο διαφάνειας και απαγορεύσεων που διέπει τη στρατηγική επιρροή. Στην κατεύθυνση αυτή, οι έρευνες εναντίον της διαφθοράς συνεχίζονται τόσο όσον αφορά τους ευρωβουλευτές, όσο και τους συνεργάτες τους, γεγονός που οδήγησε στην άρση της ασυλίας της Aντιπροέδρου της επιτροπής για τις σχέσεις Ε.Ε.–Κίνας, Μαρίας Σπυράκη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Brussels Playbook: SCOOP: MEPs suspect Qatar Airways deal — Scandal ensnarls Morocco — ASEAN summit, Politico, διαθέσιμο εδώ
- Ευρωβουλή: Νέες καταγγελίες για διαφθορά εξαπολύει Ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Socialist MEPs step down from key roles as European Parliament corruption scandal widens, Euronews, διαθέσιμο εδώ
