Του Γιάννη Καβουρίνου,
Βασικό και αναντικατάστατο στοιχείο για μια επιτυχημένη επιχείρηση είναι η πλαισίωσή της με το κατάλληλο εργατικό δυναμικό. Δεν αρκεί από μόνη της η συμβολή ενός ατόμου με την επιχειρηματική του ιδέα, το αρχικό κεφάλαιο και την προσωπική του εργασία. Αυτό ισχύει, τουλάχιστον, για τις εταιρείες μεγάλης εμβέλειας. Επομένως, ένα από τα πρώτα μελήματα μιας νεοσύστατης επιχείρησης είναι η εύρεση εργατικού δυναμικού, ώστε να μπορεί να υπηρετεί τις αξίες και την κουλτούρα της.
Τώρα, σε προχωρημένο στάδιο, για να μπορέσει το κάθε μέλος της να αποδώσει σε ατομικό και συλλογικό βαθμό, χρειάζεται να νιώθει πως βρίσκεται σε ασφαλές περιβάλλον και πως κατέχει σημαντικό ρόλο σε αυτό. Οι εξασφαλίσεις αυτές παρέχονται τόσο από τους εργοδότες, όσο και από το κράτος. Από τη μία, οι εργοδότες χρησιμοποιούν χρηματικά και μη μέσα για την επίτευξη αυτού του σκοπού και την ευθυγράμμιση των ατομικών συμφερόντων των εργαζομένων με εκείνα του οργανισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα χρηματικής παροχής είναι οι προσαυξήσεις του μισθού ή αλλιώς τα “bonus”. Όσον αφορά για τις μη χρηματικές παροχές, τέτοιες μπορεί να είναι προγράμματα ιατροφαρμακευτικής και νοσοκομειακής ασφάλισης ή ιδιωτικά ασφαλιστικά προγράμματα συνταξιοδότησης.
Από την άλλη, το κράτος οφείλει να λάβει μέτρα αντιμετώπισης κατά του κινδύνου ανεργίας, το οποίο επιτυγχάνεται μέσω της νομοθεσίας για την προστασία απασχόλησης (Employment Protection Legislation: E.P.L.) και των επιδομάτων ανεργίας (Unemployment Benefits: U.Bs). Η E.P.L. εμπεριέχει όλους τους νόμους, σύμφωνα με τους οποίους μια εταιρεία μπορεί να προσλαμβάνει και να απολύει εργαζομένους. Τα U.Bs παρέχουν οικονομική ενίσχυση και κοινωνική πρόνοια σε πολίτες που έχουν χάσει τη δουλειά τους και, ταυτόχρονα, τους βοηθούν να ενταχθούν ξανά με ομαλότερο τρόπο στη διαδικασία της παραγωγής. Επομένως, καθήκον του κράτους είναι να προστατεύσει τόσο το απασχολούμενο, όσο και το εν δυνάμει εργατικό δυναμικό.
Κάθε ευρωπαϊκή χώρα διαλέγει μεταξύ των δύο αυτών λειτουργιών τι συνδυασμό θα χρησιμοποιήσει. Για παράδειγμα, χώρες που επιλέγουν να δαπανούν λιγότερους χρηματικούς πόρους σε επιδόματα ανεργίας, χαρακτηρίζονται από περιορισμούς στις απολύσεις. Αντιθέτως, οι χώρες που επιλέγουν πιο «χαλαρή» νομοθεσία προστασίας της απασχόλησης τείνουν να προσφέρουν περισσότερα επιδόματα ανεργίας. Ως αποτέλεσμα, δημιουργείται μια αντιστρόφως ανάλογη σχέση μεταξύ της E.P.L. και των U.Bs. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως, καθώς περνάνε τα χρόνια, τα κράτη τάσσονται όλο και περισσότερο υπέρ των επιδομάτων ανεργίας, προκειμένου να υπάρχει μεγαλύτερη κινητικότητα στην αγορά.
Για να μπορέσει να υπάρξει συσχέτιση μεταξύ των δύο αυτών οργάνων, ο οικονομικός αναλυτής Tito Boeri δημιούργησε τον παρακάτω μαθηματικό δείκτη: U.B./E.P.L. Κύριο κριτήριο που συνδέει την προστασία της απασχόλησης με τα επιδόματα ανεργίας αποτελεί η σύνθεση του εργατικού δυναμικού. Για παράδειγμα, φαίνεται πως αν το ανειδίκευτο προσωπικό αποτελεί σημαντικό κομμάτι του εργατικού συνόλου, τότε δίνεται περισσότερη έμφαση στην E.P.L. και λιγότερη στα U.Bs. Αν υπάρχει, ταυτόχρονα, και σημαντικό ποσοστό ειδικευμένων ανθρώπων, τότε μοιράζονται περισσότερα επιδόματα ανεργίας και η νομοθεσία προστασίας της απασχόλησης γίνεται πιο ελαστική.
Τα συμπεράσματα αυτής της έρευνας φανερώνουν ότι ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε., εκείνα του νότου παρουσιάζουν υψηλότερα κόστη απολύσεων και χαμηλότερο βαθμό κάλυψης των επιδομάτων ανεργίας. Άρα, οι αγορές της νοτίου Ευρώπης χαρακτηρίζονται ως δύσκαμπτες. Τι να ισχύει άραγε στην περίπτωση της Ελλάδας; Ακολουθεί τον κανόνα του υπόλοιπου νότου;
Για να μπορέσει να ποσοτικοποιηθεί ο δείκτης προστασίας απασχόλησης εφαρμόζεται ο παρακάτω τύπος:
προστασία απασχόλησης (E.P.L.) = 1 – πραγματική ευελιξία
Η πραγματική ευελιξία είναι το ποσοστό απολύσεων και προσλήψεων του συνόλου της μισθωτής εργασίας:
πραγματική ευελιξία = (απολύσεις + προσλήψεις)/(σύνολο μισθωτής εργασίας)
Βάσει δεδομένων που συλλέχθηκαν από την περίοδο 1983-2008, το ποσοστό απολύσεων και προσλήψεων αυξάνεται με το πέρασμα των χρόνων. Αυτό σημαίνει πως η ελληνική αγορά χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη κινητικότητα. Κατ΄ επέκταση, η πραγματική ευελιξία, επίσης, αυξάνεται και ο δείκτης προστασίας της απασχόλησης λαμβάνει φθίνουσα πορεία. Συνεπώς, βλέπουμε την ελληνική αγορά να ακολουθεί τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα, βάσει των οποίων θέλουν τις αγορές να παρουσιάζουν κινητικότητα και να μην είναι άκαμπτες. Αυτό το φαινόμενο προκύπτει από τη ραγδαία ανάπτυξη της παγκοσμιοποίησης και του ανταγωνισμού.
Επιπλέον, βάσει περαιτέρω στατιστικής ανάλυσης παρατηρείται πως η αντιστρόφως ανάλογη σχέση των επιδομάτων ανεργίας και του βαθμού προστασίας της εργασίας δεν υπάρχει για την ελληνική αγορά, κατά την περίοδο 1983-2008. Επομένως, η έντονη κινητικότητά της, λόγω των απολύσεων και των προσλήψεών, δεν επηρεάζεται από την αυστηρότητα του νομοθετικού εργασιακού της πλαισίου και το αντίστροφο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η ευελιξία στην αγορά εργασίας: Μια έρευνα για την ελληνική αγορά εργασίας κατά την περίοδο 1983 – 2008, Μπερδεκλή Χριστίνα, Διδακτορική διατριβή στο τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πάντειο Πανεπιστήμιο
- Προστατεύοντας κατά του κινδύνου στην αγορά εργασίας: Προστασία απασχόλησης ή επιδόματα ανεργίας;, e-forologia.gr, διαθέσιμο εδώ
