Του Μιχάλη Πανταζόπουλου,
Μετά τη συμφωνία οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης τον Αύγουστο του 2020, Ελλάδα και Αίγυπτος προχώρησαν την Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2022 στην υπογραφή νέας διακρατικής συμφωνίας. Ο λόγος για το «Μνημόνιο Κατανόησης σχετικά με τη συνεργασία στους τομείς Αεροναυτικής και Ναυτικής Ερευνάς και Διάσωσης», που υπεγράφη στο Κάιρο από τους Υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας, Νίκο Δένδια και Νίκο Παναγιωτόπουλο αντίστοιχα, με τους Αιγύπτιους ομολόγους τους, Σαμέρ Σούκρι και Μοχάμεντ Ζάκι. Με βάση αυτό, τίθεται σε εφαρμογή νέο επιχειρησιακό σχέδιο για την οριοθετημένη περιοχή μεταξύ των δύο κρατών και ακυρώνεται στην πράξη το παράνομο τουρκο–λιβυκό μνημόνιο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κίνηση αυτή δεν πλήττει μόνο το τουρκο–λιβυκό μνημόνιο –στο οποίο έχει μπει σφήνα η ελληνο–αιγυπτιακή συμφωνία–, αλλά απαντά στη μονομερή επέκταση –από πέρυσι– εκ μέρους της Τουρκίας, της δικής της περιοχής έρευνας και διάσωσης.
Πιο συγκεκριμένα, η υπογραφή του εν λόγω μνημονίου έρχεται για να πλήξει την ίδια την καρδιά του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», σε μία περίοδο που η Άγκυρα αμφισβητεί συστηματικά τις ελληνικές ζώνες ευθύνης SAR, επεκτείνοντας παράνομα και αυθαίρετα –με εσωτερική νομοθεσία– τη δική της περιοχή ευθύνης στο 26ο παράλληλο, καταλαμβάνοντας σημαντικό τμήμα του ελληνικού FIR τόσο στο Αιγαίο όσο και στη Μεσόγειο. Σύμφωνα με τον διεθνολόγο και στρατηγικό αναλυτή Κωνσταντίνο Φίλη, «στόχος της Τουρκίας είναι να ταυτίσει την εν λόγω περιοχή με τις πάγιες διεκδικήσεις της επί των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και να εγκλωβίζει τα ελληνικά νησιά σε ζώνες επιχειρησιακής αρμοδιότητας της Άγκυρας».
Μέσω της υπογραφείσας συμφωνίας, λοιπόν, η Αθήνα στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα στην Άγκυρα ότι η «Γαλάζια Πατρίδα» είναι δόγμα κενό περιεχομένου και θνησιγενές. Και οι κινήσεις που κάνει η γείτονα χώρα, για να πετύχει τη διεθνή της αναγνώριση, νομιμοποίηση και πιστοποίηση είτε είναι μονομερείς, παράνομες και πέφτουν στο κενό –κρίνοντας από τη στάση των κρατών της περιοχής, όπως η Αίγυπτος, τα οποία δεν το αναγνωρίζουν– είτε είναι διμερείς, αλλά και πάλι παράνομες, όπως το τουρκο–λιβυκό μνημόνιο και η συμφωνία για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων με την κυβέρνηση Ντμειμπά της Τρίπολης.
Κοιτάζοντας κανείς μακροπρόθεσμα, αντιλαμβάνεται τα πολλαπλά δυνητικά οφέλη της διακρατικής ελληνο–αιγυπτιακής συμφωνίας. Καταρχάς, διότι αποσκοπεί μέσω της συνεργασίας των αρμοδίων αρχών των δύο χωρών στη διάσωση ανθρώπινων ζωών, που βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο ή ανθρώπων που θαλασσοπνίγονται. Ιδιαίτερης μνείας χρήζει, επίσης, το γεγονός ότι η υπογραφείσα συμφωνία βρίσκεται «σε αντιδιαστολή με τα αποκαλούμενα «μνημόνια συνεργασίας» μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Τρίπολης, που συνιστούν συμπεριφορές παράνομες, παραβατικές, άκυρες και αποσταθεροποιητικές», όπως τόνισε ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος.
Στο πλαίσιο αυτό και, σύμφωνα με τα όσα επισήμανε ο Νίκος Δένδιας, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι, «Η συμφωνία αυτή έχει βασικό άξονα την προσήλωση στο διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της Θάλασσας, και στις αρχές του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, με γνώμονα τον σεβασμό της διεθνούς νομιμότητας και την προαγωγή της ειρήνης και της σταθερότητας στη Μεσόγειο και ευρύτερα». Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί σφραγίδα νομιμότητας σε μια περιοχή, την οποία η Τουρκία έχει βάλει στο στόχαστρο με παράνομα και νομιμοφανή επιχειρήματα. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως πρόκειται για μία κίνηση που έρχεται να θωρακίσει περαιτέρω τα σύνορα της Ελλάδας, και σε συνέχεια σειράς διπλωματικών συμφωνιών, όπως με την Ιταλία το 2000, την Μάλτα το 2008, την Κύπρο το 2014 και την Αίγυπτο το 2022.
Εν κατακλείδι, έχει ενδιαφέρον να επισημανθεί ότι ανεξάρτητα από το ποιο κόμμα βρίσκεται στην εξουσία την τελευταία δεκαετία, οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν επενδύσει στις αγαστές σχέσεις με την Αίγυπτο, σε μια προσπάθεια αυτή η συνεργασία να εξισορροπήσει την τουρκική επιθετικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η πρόσφατα υπογραφείσα ελληνο–αιγυπτιακή συμφωνία έρευνας και διάσωσης (SAR), δίνοντας μία ισχυρή απάντηση απέναντι σε κάθε επιβουλή, ότι η περιοχή νοτίως της Κρήτης και του Ανατολικού Αιγαίου μέχρι τις αιγυπτιακές ακτές ελέγχεται αποκλειστικά από την Αθήνα και το Κάιρο, αφού θα ανήκουν στο FIR Αθηνών και Καΐρου, αντίστοιχα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ελλάδα – Αίγυπτος: Υπεγράφη το μνημόνιο για συνεργασία σε έρευνα και διάσωση – Τι προβλέπει, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το μνημόνιο Ελλάδας – Αιγύπτου πλήγμα για το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», liberal.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ministry of Foreign Affairs Spokesperson’s response to a journalist’s question regarding the Turkish unilateral claims on the signing of a Memorandum between Greece and Egypt on search and rescue areas (Athens, 23 November 2022), Hellenic Republic, Ministry of Foreign Affairs, διαθέσιμο εδώ
