Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Μπορεί ο πλανήτης ολόκληρος να έρχεται, τα τελευταία έτη, αντιμέτωπος με διάφορες κρίσεις (επισιτιστική, ενεργειακή, οικονομική, περιβαλλοντική), όμως η Νιγηρία έρχεται εδώ και δεκαετίες αντιμέτωπη με την λεγόμενη «κρίση των απαγωγών». Πρόκειται, με απλά λόγια, για μια κερδοφόρα βιομηχανία όπου εγκληματίες, απλοί άνθρωποι ή μέλη τρομοκρατικών οργανώσεων, απαγάγουν στοχευμένα πολίτες και τους θέτουν υπό κράτηση, έως ότου οι συγγενείς τους καταβάλλουν τα ζητούμενο χρηματικό αντίτιμο. Η κατάσταση, μετά την επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών, έχει χειροτερεύσει. Οι αστυνομικές δυνάμεις αδυνατούν να καταστείλουν την εγκληματική αυτή δράση και η μοίρα των θυμάτων εναπόκειται στην οικονομική ευχέρεια των συγγενών τους. Από τις αρχές του 2022, όμως, οι νομοθετικές ρυθμίσεις της χώρας έχουν αλλάξει, απαγορεύοντας στους συγγενείς την αποπληρωμή των λύτρων, με σκοπό την ελάττωση του φαινομένου. Η απόφαση αυτή εγείρει προβληματισμούς και θεωρείται από πολλούς ως απόφαση–θάνατος για πολλά εκ των θυμάτων.
Αφορμή για την παραπάνω συζήτηση στάθηκε η τραγική απαγωγή που έλαβε χώρα λίγες μέρες πριν στην επαρχία Zamfara. Τουλάχιστον 130 άνθρωποι έχουν απαχθεί από ένοπλους στη βορειοδυτική πολιτεία της Νιγηρίας με τα τοπικά μέσα να κάνουν λόγο για μια κατάσταση εκτός ελέγχου. Ένοπλοι με μοτοσικλέτες πραγματοποίησαν έφοδο σε δύο περιοχές, παίρνοντας γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους, ενώ δυνάμεις ασφαλείας έχουν αναπτυχθεί για τη διάσωση των θυμάτων. Ορισμένες αναφορές λένε ότι, σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι που απήχθησαν είναι εργάτες αγροκτημάτων, οι οποίοι απασχολούνταν κατά την περίοδο της συγκομιδής. Σε ορισμένες περιοχές, μάλιστα, της βορειοδυτικής περιοχής, συμμορίες φέρεται να έχουν επιβάλει εισφορές στους αγρότες ως προϋπόθεση για να τους επιτρέψουν να συγκομίζουν ανεμπόδιστα τις καλλιέργειές τους.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει άρθρο του CNN, το φαινόμενο έχει λάβει ενδημικές διαστάσεις στη βορειοδυτική Νιγηρία, με τους απαγωγείς να κάνουν επιδρομές σε φάρμες, χωριά και λεωφόρους. Στόχος των απαγωγέων αποτελούν οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, κυρίως γυναίκες και παιδιά. Βασικό χαρακτηριστικό είναι να προέρχονται από εύπορα περιβάλλοντα, ούτως, ώστε η καταβολή σε νάιρα (το εθνικό νόμισμα) να είναι αξιοσημείωτη και σίγουρη.
Τα τελευταία χρόνια, οι επιθέσεις έχουν αυξηθεί, αν αναλογιστεί κανείς τις δυσμενείς συνθήκες που επισκιάζουν τον σύγχρονο κόσμο. Στο πρόσφατο παρελθόν, το 2014, αίσθηση είχε προκαλέσει η ομαδική απαγωγή 276 μαθητριών, ηλικίας 16–18 ετών, από το σχολείο τους στην περιοχή Chibok. Φορείς της ενημέρωσης δε έκαναν λόγο πως για την απαγωγή ευθύνεται η τρομοκρατική οργάνωση Boko Haram, προκαλώντας διεθνείς αντιδράσεις. Μάλιστα, σε παγκόσμιο επίπεδο ηχούσε η φράση #BringBackOurGirls με διαδηλωτές και κινήματα να διακηρύσσουν οργισμένοι ενάντια σε αυτό το ειδεχθές έγκλημα. Αντιδράσεις και οξεία κριτική είχε δεχθεί και η τότε κυβέρνηση, η οποία κατέθεσε ένα αξιόλογο ποσό στους απαγωγείς προκειμένου να ελευθερώσουν κάποια από τα παιδιά.
Φτάνοντας, λοιπόν, στο σήμερα, νωρίτερα το 2022, η νιγηριανή κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα νέο σχέδιο νόμου, το οποίο τιμωρεί με ποινή φυλάκισης τους καταθέτες λύτρων. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο κατατέθηκε με τη λογική του ότι εάν οι συγγενείς δεν μπορούν να αποδώσουν τα λύτρα, οι απαγωγείς θα πάψουν τις παράνομες ενέργειες τους. Στοχεύει εν ολίγοις στην πάταξη των απαγωγών. Παρόλα αυτά δεν έχει υπάρξει μέριμνα για κρατική χρηματοδότηση και απελευθέρωση των αιχμαλώτων, παρά μόνο τιμωρία για τους συγγενείς των απηχθέντων. Κάποιοι, επίσης, αναφέρουν ότι ο συγκεκριμένος νόμος είναι ένα είδος «θανατικής ποινής» για πολλά εκ των θυμάτων, καθώς και στην περίπτωση που κάποιος κατέχει τα απαραίτητα χρήματα προς απελευθέρωση του αγαπημένου του προσώπου, δεν θα μπορέσει εν τέλει να το απελευθερώσει καθώς «παραμονεύει» η κρατική κύρωση.
Και ενώ το νομοσχέδιο έχει ξεσηκώσει αντιδράσεις, οι νομοθέτες παραμένουν σταθεροί και προσπαθούν να κάνουν την κοινωνία να δείξει εμπιστοσύνη στο νέο αυτό νομοθετικό εγχείρημα. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι τέτοιες πληρωμές τροφοδοτούν τη βιομηχανία απαγωγών καθώς πολλές φορές οι συμμορίες αρπάζουν τυχαία ανθρώπους και απαιτούν ποσά που φτάνουν μέχρι και τα 1 εκατομμύριο δολάρια. Οι απαγωγείς συνιστούν μια πολύ προσοδοφόρα βιομηχανία που ταλανίζει ευρύτερα την βορειοδυτική Νιγηρία. Σύμφωνα με την SBM Intelligence, από το 2011 οι απαγωγείς έχουν συγκεντρώσει τουλάχιστον 18 εκατομμύρια δολάρια, με περισσότερα από τα μισά από το 2016 έως το 2020.
Σε κάθε περίπτωση, η απαγωγή συνιστά αξιόποινη πράξη με επιτακτικές κυρώσεις από την πολιτεία. Το κράτος της Νιγηρίας αντί να κατακεραυνώνει με κυρώσεις τους συγγενείς του θύματος, θα έπρεπε να λαμβάνει μέτρα που δεν θίγουν περαιτέρω την ανθρώπινη υπόληψη. Οφείλουμε ως παγκόσμια κοινότητα να πατάξουμε τις αιτίες που οδηγούν τις συμμορίες στην πράξη της απαγωγής, όπως είναι η φτώχεια, η ανεργία και η απουσία του κράτους πρόνοιας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Nigeria’s kidnapping crisis: Should ransom payments be banned?, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Why Nigerian kidnap law banning families from paying ransoms may do more harm than good, The Conversation, διαθέσιμο εδώ
- Gunmen abduct dozens in Nigeria’s Zamfara state, BBC, διαθέσιμο εδώ
