Της Ζαφειρίας Πολυχρονιάδου,
Είναι γνωστό και αδιαμφισβήτητο πως η Ελλάδα κρύβει πολλές ομορφιές. Σε αυτό το άρθρο, θα ανακαλύψουμε μια ξεχωριστή ομορφιά της χώρας μας, η οποία βρίσκεται στο νησί της Χίου. Το μέρος, στο οποίο αναφέρομαι, δεν είναι άλλο από το χωριό Πυργί, ευρισκόμενο 25χλμ. περίπου νότια της πόλης της Χίου. Ένα χωριό που, πραγματικά, μοιάζει σαν να έχει επιμεληθεί από τους πιο δεξιοτέχνες καλλιτέχνες της εποχής και το οποίο έχει καταφέρει να αντέξει στον χρόνο, μέχρι και σήμερα.
Το πότε δημιουργήθηκε το χωριό είναι ένα ερώτημα που ακόμη δεν έχει καταφέρει να απαντηθεί με επιστημονική ακρίβεια, όμως υπάρχουν αναφορές σε κείμενα πως ήδη από το έτος 1089 το χωριό Πυργί υπήρχε. Το χωριό, πάντως, όπως και ολόκληρο το νησί, αποτελούσε κτήση της Δημοκρατίας της Γένοβας, λόγω της σημαίνουσας και νευραλγικής γεωγραφικής, εμπορικής και στρατιωτικής θέσης του νησιού μέχρι και τα μέσα του 16ου αιώνα, όταν θα αρχίσει η περίοδος της Τουρκοκρατίας και για το νησί. Βέβαια, εντοπίζεται η άποψη ενός ιστορικού που υποστηρίζει πως πριν την κατάκτηση του νησιού από τους Γενουάτες, το χωριό Πυργί κατοικήθηκε από τους κατοίκους των γύρω χωριών, οι οποίοι μετοίκησαν στο Πυργί για λόγους ασφάλειας. Κατά την περίοδο της κυριαρχίας των Γενουατών στο νησί, το Πυργί εξελίχθηκε από ένας οικισμός σε ένα οχυρωμένο, με πολεοδομικές δομές, συγκρότημα, στοιχεία που μπορεί να διακρίνει ο επισκέπτης και σήμερα, όλα αυτά εξάπτουν την περιέργεια των ιστορικών.
Ακόμα, στο Πυργί εντοπίζονται διάφορες εκκλησίες, ναοί και κτίσματα μεγάλης ιστορικής αξίας, που ανάγονται στους βυζαντινούς χρόνους. Τέτοια παραδείγματα είναι ο ναός των Αγίων Αποστόλων του 13ου – 14ου αιώνα, η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου του 17ου αιώνα στην κεντρική πλατεία του χωριού, ο «κεντητός» ναός του Ταξιάρχη του 17ου αιώνα και φυσικά, ο επιβλητικός και πέτρινος Πύργος, που κτίστηκε από τους Γενουάτες.
Δεν πρέπει να παραλειφθεί πως στο Πυργί στεγάζεται και το Μουσείο Μαστίχας Χίου, στο οποίο «φιλοξενείται» όλη η ιστορία της παραγωγής, καλλιέργειας και αξιοποίησης του προϊόντος της μαστίχας.
Αυτό, όμως, που κάνει το Πυργί να μοιάζει ακόμα πιο μοναδικό και ξεχωριστό από την υπόλοιπη Χίο, αλλά και από άλλα μέρη του κόσμου είναι η τεχνοτροπία, που ακολουθήθηκε για την διακόσμηση των κτιρίων εξωτερικά. Ειδικότερα, η τεχνική αυτή ονομάζεται «Ξυστά» και περιλαμβάνει γεωμετρικά σχήματα και διάφορα άλλα σχέδια χαραγμένα πάνω σε τοίχους και πόρτες, αποτελώντας ιδιάζον γνώρισμα του χωριού. Για την εφαρμογή της συγκεκριμένης τεχνικής, αναμειγνύονται το τσιμέντο, ο ασβέστης και η άμμος, το οποίο μείγμα τοποθετείται πάνω στο οικοδόμημα και ύστερα καλύπτεται από ασβέστη, ώστε να γίνει άσπρο. Στη συνέχεια, ακολουθεί η χάραξη μοτίβων και το ξύσιμο του ασβέστη, για να διαμορφωθούν τα περίτεχνα σχέδια. Πολλοί συσχετίζουν την τεχνική «Ξυστά» με την τεχνική “Sgraffito”, αποδίδοντάς της ιταλικές ρίζες.
Ο μεγάλος σεισμός των 7,3 ρίχτερ, που έγινε το 1881 στη Χίο αποτέλεσε έναν από τους πιο φονικούς και πιο καταστροφικούς σεισμούς στην ελληνική ιστορία, με τις νότιες περιοχές του νησιού να αποτελούν το επίκεντρό του. Παρόλο τον υλικό και ψυχικό όλεθρο, που προκλήθηκε στα χωριά του νότιου μέρους της Χίου, το Πυργί κατόρθωσε να «αντισταθεί» στην καταστροφική μανία του εγκέλαδου, ο οποίος, όμως, άφησε τις ρωγμές του, όπως φαίνεται και στην άνωθεν εικόνα.
Εννοείται πως η ονομασία «μαστιχοχώρι» δεν δόθηκε τυχαία στο Πυργί. Το μέρος αυτό διέθετε απέραντους κάμπους με το μαστιχοφόρο δέντρο «σχίνος» ή «πυξάρι» να προσφέρουν τη μαστίχα. Επίσης, το χωριό παράγει και άλλα προϊόντα, όπως αμύγδαλα, λάδι, όσπρια, δημητριακά. Τα μαστιχοχώρια αποτελούν ένα σύνολο χωριών της νότιας Χίου, ήδη από τα μεσαιωνικά χρόνια και διακρίνονται για την παραγωγή της μαστίχας και των παράγωγών της.
Παλαιότερα, το Πυργί παρήγαγε και βαμβάκι, με το οποίο οι ντόπιοι κάτοικοι ύφαιναν τις παραδοσιακές τους φορεσιές, τις οποίες ορισμένες οικογένειες διατηρούν μέχρι και σήμερα. Πέραν των παραδοσιακών φορεσιών, οι κάτοικοι «συντηρούν» κι έναν παραδοσιακό χορό, αρκετά αξιοπερίεργο και ιδιαίτερο, τον Πυργούσικο, ο οποίος χορεύεται από δύο άντρες και μια γυναίκα, που πιάνονται αγκαζέ και χαρακτηρίζεται από γρήγορα και ορμητικά βήματα.
Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα εντυπωσιακό και μαγευτικό χωριό της Ελλάδας, που σίγουρα χρίζει επίσκεψης. Ένα χωριό τόσο παραμυθένια διακοσμημένο, με μια τεχνική άκρως μοναδική, το οποίο ισορροπεί την παρελθούσα μεσαιωνική αρχιτεκτονική με τον πολύχρωμο και περίτεχνο σχεδιασμό των οικισμών.
Όσοι, επομένως, βρεθείτε προς τη Χίο, μην ξεχάσετε να κάνετε μια στάση στο Πυργί και, πίνοντας ένα λικέρ μαστίχας, να περιηγηθείτε στα στενά δρομάκια του!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πυργί: Το χωριό της Χίου που μοιάζει σαν να κεντήθηκε στο χέρι, travel.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ξυστά (τεχνική), el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- ΙΣΤΟΡΙΑ, pyrgi.net, διαθέσιμο εδώ
- Μουσείο Μαστίχας Χίου, piop.gr, διαθέσιμο εδώ
