Της Αριάδνης-Παναγιώτας Φατσή,
Η δημοτικότητα των ηλεκτρικών αυτοκινήτων έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Τόσο στην ποπ κουλτούρα όσο και στις μελέτες των περιβαλλοντολόγων, αυτή η μορφή αυτοκινήτου, που δεν επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό το περιβάλλον, βρίσκεται στην καλύτερη φάση της. Κι όμως, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μπορεί να μην είναι τόσο φιλικά προς το περιβάλλον όσο φαίνονται. Η παραγωγή πρώτων υλών, όπως το λίθιο, το κοβάλτιο και το νικέλιο, που είναι απαραίτητες για αυτές τις τεχνολογίες, είναι συχνά καταστροφικές για τη γη, το νερό, την άγρια ζωή και τους ανθρώπους. Οι μπαταρίες ιόντων λιθίου αποτελούν –κατά βάση– κρίσιμο συστατικό των προσπαθειών για την προστασία του πλανήτη. Η μπαταρία ενός Tesla Model S περιέχει περίπου 12 κιλά λιθίου, ενώ ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες αξιοποιούνται για τη βιομηχανία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ήδη σε αρκετές χώρες που εξορύσσεται λίθιο, όπως –ιδίως– σε κράτη της Νότιας Αμερικής, ακούγονται διαμαρτυρίες για την υποβάθμιση των τοπικών περιοχών και βλάβη των οικοσυστημάτων. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.
Η ζήτηση για λίθιο αυξάνεται εκθετικά εδώ και αρκετά χρόνια, ενώ διπλασιάστηκε σε τιμή μεταξύ του 2016 και του 2018. Σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Cairn Energy Research Advisors, η βιομηχανία ιόντων λιθίου αναμένεται να αυξηθεί από 100 γιγαβατώρες (GWh) ετήσιας παραγωγής το 2017, σε σχεδόν 800 GWhs το 2027. Ο William Adams, επικεφαλής έρευνας στο Metal Bulletin, ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι η τρέχουσα άνοδος της ζήτησης μπορεί να εντοπιστεί από το 2015, όταν η κινεζική κυβέρνηση ανακοίνωσε μια τεράστια ώθηση προς τα ηλεκτρικά οχήματα στο 13ο πενταετές σχέδιό της. Αυτό οδήγησε σε τεράστια αύξηση του αριθμού των έργων εξόρυξης λιθίου, επισημαίνοντας ότι υπάρχουν «εκατοντάδες ακόμη στα σκαριά», λέει ο Adams.
Παρόλα αυτά, αρχίζει εδώ να παρατηρείται ένα πρόβλημα. Καθώς ο κόσμος προσπαθεί να αντικαταστήσει τα ορυκτά καύσιμα με καθαρή ενέργεια, ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος της εύρεσης όλου του λιθίου, που απαιτείται για να καταστεί δυνατός αυτός ο μετασχηματισμός, θα μπορούσε να γίνει ένα σοβαρό ζήτημα από μόνο του. «Ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα, που προκαλείται από την ατελείωτη επιθυμία μας για τις πιο πρόσφατες και πιο έξυπνες συσκευές είναι η αυξανόμενη κρίση ορυκτών, ιδιαίτερα εκείνων, που χρειάζονται για την κατασκευή των μπαταριών μας», αναφέρει η Christina Valimaki, αναλύτρια στην Elsevier.
Αυτή η επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος συχνά παραβλέπεται εν μέρει, επειδή υπάρχει ένας «αγώνας δρόμου» σε εξέλιξη μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της Κίνας, της Ευρώπης και άλλων μεγάλων δυνάμεων. Απηχώντας προηγούμενες διαμάχες και πολέμους για τον χρυσό και το πετρέλαιο, οι κυβερνήσεις αγωνίζονται για υπεροχή στον χώρο των ορυκτών, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις χώρες αυτές να επιτύχουν οικονομική και τεχνολογική κυριαρχία για τις επόμενες δεκαετίες. Σύμφωνα με έκθεση του οργανισμού Friends of the Earth, η εξαγωγή λιθίου βλάπτει αναπόφευκτα το έδαφος και προκαλεί μόλυνση του αέρα. Στο Salar de Hombre Muerto της Αργεντινής, οι ντόπιοι ισχυρίζονται ότι οι εργασίες λιθίου έχουν μολύνει ρυάκια που χρησιμοποιούνται από ανθρώπους και ζώα, καθώς και για την άρδευση των καλλιεργειών. Στη Χιλή, υπήρξαν συγκρούσεις μεταξύ των εταιρειών εξόρυξης και των τοπικών κοινοτήτων, οι οποίες λένε ότι η εξόρυξη λιθίου καταστρέφει το φυσικό τοπίο.
Οι αεροφωτογραφίες, που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας από τις εκτάσεις εξόρυξης λιθίου στη Νότια Αμερική, αποκαλύπτουν μολυσμένα ύδατα και ιδιαίτερα τις δυσμενείς συνθήκες εργασίας στις οποίες εξορύσσεται το λίθιο, που χρησιμοποιείται σήμερα για μια σειρά από βιομηχανίες. Στο μεταξύ, το κακό με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δε σταματά εδώ. Λόγω της ειδικότητας της κατασκευής τους, οι επισκευές τους μπορεί να κοστίζουν πολύ περισσότερο από όσο των συμβατικών αυτοκινήτων, ενώ η αντικατάσταση της μπαταρίας τους είναι τόσο κοστοβόρα, που πολλοί αναμένεται ότι θα επιλέξουν απλώς να παροπλίσουν τα ηλεκτρικά τους αυτοκίνητα, όταν έρθει εκείνη η ώρα. Φυσικά, αυτό έρχεται σε τέλεια αντίφαση με την περιβαλλοντική προστασία, που είναι ο αρχικός στόχος αυτών των αντικειμένων. Γι’ αυτό, είναι σημαντικό σε κάθε καινοτομία να εξετάζονται ορισμένα κριτήρια που αφορούν τη βιωσιμότητα, καθώς δεν πρέπει η ανάπτυξη της τεχνολογίας για την προστασία του περιβάλλοντος να οδηγήσει, λόγω της απληστίας, σε νέες προκλήσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Lithium fields: Beautiful from the air trouble from the ground, newsscientist, διαθέσιμο εδώ
- The lithium Gold Rush: Inside the race to electric power vehicles, New York Times, διαθέσιμο εδώ
