Του Θοδωρή Μπουλούμπαση,
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η οικονομία της γείτονος χώρας χαρακτηριζόταν από πολλούς διεθνείς αναλυτές ως ένα οικονομικό θαύμα. Οι μεταρρυθμίσεις που ακολούθησαν την κρίση του 2001, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την επέμβαση του Δ.Ν.Τ. στην Τουρκία, καθώς και την κρατικοποίηση δεκάδων ιδιωτικών τραπεζών, μεταμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό την οικονομία της γειτονικής χώρας. Οι δαπάνες του δημοσίου και οι μισθοί εκλογικεύτηκαν, ενώ, παράλληλα, η Kεντρική Tράπεζα λειτουργούσε μέσω νομοθετικών παρεμβάσεων με αυξημένη ανεξαρτησία. Με το πέρασμα των ετών και την εδραίωση του Erdogan στον προεδρικό θώκο, οι τάσεις αντιστράφηκαν. Η Κεντρική Τράπεζα υπέκυψε στις πολιτικές πιέσεις, χάνοντας τους στόχους που υπήρχαν για συγκράτηση του πληθωρισμού. Ο κατασκευαστικός τομέας, πρωταγωνιστής στο Α.Ε.Π. της Τουρκίας, αποτελεί έναν κλάδο γενικά χαμηλής παραγωγικότητας που έχει υψηλή ευαισθησία στα επιτόκια. Έτσι, η εκτός λογικής απόφαση της Τουρκικής Προεδρίας να διατηρεί σε χαμηλά επίπεδα τα επιτόκια δικαιολογείται, καθώς ο Erdogan επενδύει πολλά στην κατασκευή μεγάλων έργων υποδομής.
Φτάνοντας στο σήμερα της τουρκικής οικονομίας, παρατηρούμε την εξασθένιση της τουρκικής λίρας έναντι του ευρώ και του δολαρίου. Ενδεικτικά, αναφέρουμε πως η ισοτιμία στις αρχές Νοεμβρίου είναι 1 τουρκική λίρα προς 0,054 δολάρια ($), ενώ τον Νοέμβριο του 2017 η ίδια ισοτιμία ήταν στα 0,26 δολάρια ($). Επιπροσθέτως, ο πληθωρισμός από το 2018 βρίσκεται συνεχώς σε αυξητική τροχιά, ενώ το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει εκτιναχθεί στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 25 ετών. Συγκεκριμένα, από τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας που δόθηκαν στη δημοσιότητα αυτή την εβδομάδα, το ποσοστό του πληθωρισμού ανέρχεται στο 85,51% για τον μήνα Οκτώβριο, σημειώνοντας τη 2η μεγαλύτερη καταγραφή μετά το 85,67% το 1997. Αξίζει να σημειωθεί πως τα επίσημα στοιχεία αμφισβητούνται ευθέως από αρκετούς οικονομολόγους, προεξέχουσας της ομάδας έρευνας για τον πληθωρισμό (Nage), η οποία και υποστηρίζει ότι η άνοδος των τιμών ανέρχεται στο 115% από τις αρχές του 2022 και στο εξωφρενικό 185% σε μετρήσεις διαστήματος ενός έτους. Υπό αυτό το πλαίσιο μακροοικονομικής πραγματικότητας στην Τουρκία, η απόφαση της Κεντρικής Τράπεζας να μειώσει το βασικό επιτόκιο στο 12% από 13% χαρακτηρίζεται ως ανορθόδοξη και εκτός λογικής ενέργεια.
Έπειτα από την ανακοίνωση της μείωσης επιτοκίων, οι αγορές αντέδρασαν αρνητικά, με τη λίρα να υποχωρεί περαιτέρω κατά 0,4%. Την ίδια στιγμή, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των Η.Π.Α. προχωρούσε σε αύξηση των επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης, σε μία προσπάθεια να δημιουργήσει ανάχωμα στον ολοένα αυξανόμενο πληθωρισμό. Ανάλογες ενέργειες έχουν πραγματοποιηθεί από αρκετές Κεντρικές Τράπεζες, όπως της Βρετανίας και της Νορβηγίας, ενώ η Τράπεζα της Ελβετίας μετά από 15 χρόνια προχώρησε στην απόφαση να θέσει τέλος στην εποχή των αρνητικών επιτοκίων, αυξάνοντάς τα κατά 75 μονάδες βάσης. Η ανορθόδοξη οικονομική προσέγγιση της Άγκυρας για μη αύξηση των επιτοκίων έχει ως στόχο την ανάσχεση του πληθωρισμού. Στόχος ο οποίος δεν φαίνεται να επιτυγχάνεται. Αποτέλεσμα, βέβαια, της πολιτικής αυτής είναι να υπάρχει ανάπτυξη της οικονομίας (πέρυσι το Α.Ε.Π. αυξήθηκε κατά 11%) εις βάρος της συγκράτησης των τιμών και κατά συνέπεια των χαμηλότερων οικονομικών στρωμάτων.
Η μείωση των επιτοκίων ήρθε σε συνέχεια προηγούμενων ανάλογων κινήσεων από τον Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, που το 2ο εξάμηνο του 2021 προέβη ξανά σε ανάλογες μειώσεις. Τέλος, σύμφωνα με την οικονομολόγο του Bloomberg, Selva Baziki, υπάρχει η εκτίμηση ότι θα συνεχιστεί η εφαρμογή μακροπροληπτικών πολιτικών, με σκοπό να ανακοπεί η αύξηση πιστώσεων, ενώ αναμένονται περαιτέρω μειώσεις των επιτοκίων. Όλα αυτά διαδραματίζονται εν μέσω μίας διεθνούς οικονομικής κρίσης, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε το γεγονός ότι οι Προεδρικές εκλογές πλησιάζουν χρονικά στην Τουρκία, με ό,τι θα μπορούσε αυτό να σημαίνει για την οικονομική, την πολιτική και την κοινωνική σταθερότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το μυστήριο της τουρκικής οικονομίας: Πώς διατηρεί την ισχυρή ανάπτυξη, businessdaily.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τουρκία: Στο 85,51% ο πληθωρισμός τον Οκτώβριο, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Erdoganomics» από άλλον πλανήτη, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
