Της Άννας-Νικολέτας Γρίβα,
Γυναίκα στον στρατό, γυναίκα μηχανικός, γυναίκα πιλότος μαχητικών αεροσκαφών. Ιδέες κάποτε ανήκουστες. Όπως, άλλωστε, ήταν και η ιδέα της γυναίκας αστροναύτη, όχι πολλά χρόνια πριν. Κι όμως, κάποιες γυναίκες, το πλήρωμα της αποστολής Mercury 13 (Ερμής 13), τόλμησαν να ονειρευτούν. Τα μεγάλα τους, όμως, όνειρα δεν χωρούσαν σε μικρά μυαλά. Γιατί τα μικρά μυαλά των στελεχών της NASA φοβήθηκαν την επιτυχία των γυναικών. Αρνήθηκαν να αποδεχτούν την αλλαγή του κατεστημένου. Και συνέτριψαν τα όνειρά τους. Απέτυχαν, όμως, να διαγράψουν τον ανεξίτηλο αντίκτυπο που άφησε η γενναιότητα και η μαχητικότητά τους, που οδήγησε τελικά στην εκτόξευση των γυναικών στο διάστημα, και όχι μόνο.
Την ιστορία πίσω από τα μεγαλύτερα ονόματα μεταξύ των γυναικών πιλότων της εποχής, των σωματικών και ψυχολογικών δοκιμασιών που πέρασαν, των αγώνων που κατέβαλαν, ακόμα και δικαστικά, τη σύσταση και τη διάλυση της αποστολής Mercury 13, αλλά και τη μετέπειτα πανηγυρική είσοδο των γυναικών στον τομέα του διαστήματος εξιστορεί το ντοκιμαντέρ του Netflix Mercury 13 (2018), σε σκηνοθεσία των David Sington και Heather Walsh, που περιέχει τόσο αληθινά πλάνα από ειδησεογραφικά βίντεο της εποχής, όσο και συνεντεύξεις με το ίδιο το εν ζωή πλήρωμα της αποστολής, των συνεργαζομένων και των μελών της οικογένειάς τους.
Η ιστορία ξεκινά το 1957, όταν δηλαδή πραγματοποιήθηκε η εκτόξευση του Sputnik, του πρώτου παγκοσμίως τεχνητού δορυφόρου, από την τότε Σοβιετική Ένωση (USSR), σημαίνοντας έτσι την αρχή του ανταγωνισμού μεταξύ των Η.Π.Α. και της Σοβιετικής Ένωσης στον τομέα του διαστήματος, γνωστού και ως “space race”. Τότε, οι Η.Π.Α. εκκίνησαν την πρόσληψη αστροναυτών που θα συμμετείχαν σε μελλοντικές εκτοξεύσεις. Προκειμένου να επιλεχθούν μεταξύ των ενδιαφερομένων οι καταλληλότεροι, ζητήθηκε από τον αεροδιαστημικό ιατρό και επικεφαλής του Committee on Life Science της NASA, Dr. William Randolph Lovelace, να δημιουργήσει μία σειρά σωματικών και ψυχολογικών δοκιμασιών που θα εξέταζαν την αντοχή των αστροναυτών σε συνθήκες μικροβαρύτητας και εγκλεισμού.
Οι δοκιμασίες διεξήχθησαν επιτυχώς, αλλά το επιστημονικό ενδιαφέρον του Dr. Lovelace δε σταμάτησε εκεί, με τον ίδιο να πραγματοποιεί –αρχικά εν αγνοία της NASA– αντίστοιχες δοκιμασίες σε γυναίκες, οι οποίες είχαν εξίσου υψηλές αποδόσεις –αν όχι καλύτερες κιόλας σε ορισμένες δοκιμασίες– με τους άντρες. Από τα τεστ αυτά προέκυψαν οι 13 γυναίκες του Mercury 13 (1961), ονόματι Geraldyn (Jerrie) Cobb, Myrtle Cagle, Janet Dietrich, Marion Dietrich, Wally Funk, Sarah Gorelick, Jane Briggs Hart, Jean Hixson, Rhea Woltman, Gene Nora Stumbough, Irene Leverton, Jerri Sloan και Bernice Steadman.
Παρά το γεγονός ότι οι αρχικά ονομαζόμενες FLATs (First Lady Astronaut Trainees) είχαν εξαιρετικές αποδόσεις, το πρόγραμμα είχε επαρκή χρηματοδότηση, η οποία προήλθε από τη Jacqueline (Jackie) Cochran, μία από τις διασημότερες πιλότους της εποχής και πρωτοπόρο στη συμμετοχή γυναικών στην αεροναυπηγική, ο έντονος σεξισμός και το κοινωνικό κατεστημένο επικράτησαν.
Θα έλεγε, λοιπόν, κανείς ότι η αποστολή κατέστη ανεπιτυχής. Παρ’ όλα αυτά, αν και πράγματι τα όνειρα των γυναικών αυτών παρέμειναν ανεκπλήρωτα, το Mercury 13 ήταν κάθε άλλο παρά ανεπιτυχές, γι’ αυτό, άλλωστε, ενέπνευσε και τους δημιουργούς του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ. Αποτέλεσε σύμβολο τόλμης και πίστης σε μία ιδέα και ενέπνευσε τις επόμενες γενιές γυναικών, από τη Sally Ride, την πρώτη Αμερικανίδα στο διάστημα, και την Eileen Collins, την πρώτη γυναίκα πιλότο του Διαστημικού Λεωφορείου, μέχρι τις σημερινές γυναίκες αστροναύτες στον Διαστημικό Σταθμό, αλλά και κάθε γυναίκα που τόλμησε ποτέ να ονειρευτεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Mercury 13, imdb.com, διαθέσιμο εδώ.
- The Mercury 13: The women who could have been NASA’s first female astronauts, διαθέσιμο εδώ.
