Της Παναγιώτας Θεoδωρακοπούλου,
Σάντι Ραφαήλ. Αδιαμφισβήτητα ένας από τους σημαντικότερους Ιταλούς ζωγράφους της περιόδου της πρώιμης Αναγέννησης, με μεγάλο ιστορικό διαφόρων έργων του, από την αναπαράσταση θρησκευτικών γεγονότων της Χριστιανοσύνης (Η Μεταμόρφωση – 1516-1520, Η Επίσκεψη – 1517 κ.ο.κ.) μέχρι και προσωπογραφίες (1518-1519). Ωστόσο, αρκετά γνωστός είναι ο Ραφαήλ για ένα συγκεκριμένο έργο του, το οποίο ζωγράφισε στο Βατικανό γύρω στο 1509-1511 στην «Αίθουσα της Υπογραφής». Μιλάω, φυσικά, για τη Σχολή των Αθηνών, κεντρικό θέμα της οποίας είναι το βιβλίο Η φιλοσοφία διά της ζωγραφικής: Η σχολή των Αθηνών του Ραφαήλ και ο Πλατωνισμός του Πλήθωνα στην Ιταλία, το οποίο έγραψε ο Δημήτρης Γ. Κατσαφάνας και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παρουσία.
Προτού περάσουμε στη σύντομη παρουσίαση του έργου του συγγραφέα, ας δούμε λίγα πράγματα για εκείνον και τη ζωή του. Ο Δημήτρης Γ. Κατσαφάνας, λοιπόν, γεννημένος, μεγαλωμένος και μόνιμος κάτοικος της πόλης της Παλαιοπαναγιάς της Λακωνίας, γεννήθηκε το 1928 και εργάζεται στον τόπο γέννησής του, αφού δεν θέλησε ποτέ να εγκαταλείψει το μέρος που μεγάλωσε. Είναι απόφοιτος Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ εφάρμοσε τις σπουδές του και στην πράξη, έχοντας υπηρετήσει επί δεκαετίες στη Μέση Εκπαίδευση στα σχολεία της Σπάρτης κι έχοντας αναλάβει, επίσης, και θέση Γυμνασιάρχη, Λυκειάρχη, ακόμα και Προϊσταμένου Διεύθυνσης Μέσης Εκπαίδευσης. Μαζί με όλα αυτά, είχε κι αρκετό χρόνο για την προσωπική του έρευνα, η οποία επικεντρώθηκε στον σύγχρονο φιλοσοφικό στοχασμό και στην ιστορικότητα των Ελλήνων, έχοντας γράψει έναν ικανοποιητικό αριθμό αυτοτελών βιβλίων και αρκετών μελετημάτων.
Όπως ειπώθηκε και στην αρχή του παρόντος άρθρου, Η φιλοσοφία διά της ζωγραφικής: Η σχολή των Αθηνών του Ραφαήλ και ο Πλατωνισμός του Πλήθωνα στην Ιταλία έχει ως κύριο άξονα το έργο του Ραφαήλ, τη Σχολή των Αθηνών (Scuola di Αtene). Όπως βλέπετε κι από την παραπάνω φωτογραφία του έργου του Ραφαήλ, την οποία έχετε δει σίγουρα τουλάχιστον μια φορά στη ζωή σας, θα βλέπετε —και θα ξέρετε πιθανότατα— ότι τα δύο κεντρικά πρόσωπα της διάσημης νωπογραφίας είναι ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, οι οποίοι είναι περιτριγυρισμένοι από λοιπά, επίσης διάσημα πρόσωπα της αρχαίας Αθήνας, και συγκεκριμένα του κόσμου της φιλοσοφίας, όπως ο Σωκράτης, ο Διογένης ο Κυνικός, ο Επίκουρος, ο Πυθαγόρας κ.ά.
Στα του βιβλίου τώρα. Το έργο του συγγραφέα είναι αρκετά περιγραφικό όσον αφορά ιδιαίτερα την περιγραφή του έργου του Ραφαήλ, κάνοντας πραγματικά το έργο να μπορεί ο αναγνώστης, καθώς βλέπει τη νωπογραφία που περιλαμβάνεται στο βιβλίο, να βλέπει τις ενδελεχείς και παραστατικές περιγραφές που δίνονται, τόσο για τον τρόπο που δημιουργήθηκε και το υπόβαθρο του έργου όσο και για τα πρόσωπά του, είτε αυτά είναι οι πρωταγωνιστές της νωπογραφίας είτε είναι τα λοιπά, αλλά, επίσης υψίστης σημασίας πρόσωπα της αρχαίας Αθήνας.
Ο Γεώργιος Γεμιστός, γνωστός και ως Πλήθων, ήταν Έλληνας φιλόσοφος που ασχολούταν με τον νεοπλατωνισμό και είχε διαβάσει αρκετά τα έργα του Πλάτωνα, ούτως ώστε να αφοσιωθεί στο να παραθέσει ομοιότητες και διαφορές μεταξύ Πλάτωνος και Αριστοτέλη, όπως βλέπουμε στο σύντομο έργο του Περὶ ὧν Ἀριστοτέλης πρὸς Πλάτωνα διαφέρεται. Στο έργο του αυτό, ο Πλήθων αναφύεται σε σημαντικές διαφορετικές οπτικές των δύο φιλοσόφων, όπως τις Ιδέες και τη γνώση των Αιτιών. Αλλά πέρα από την παράθεση οιωνδήποτε διαφορών, ο Πλήθων παραθέτει και τη δική του γνώμη στο συνοπτικό έργο του, όσον αφορά τον Θεό-Δημιουργό, όπως αυτός παρουσιάζεται στον Τίμαιο του Πλάτωνος, και την ψυχή, καθώς και το έργο του Αριστοτέλη Ηθικά, στο οποίο θίγει θέματα, όπως την ενέργεια-κίνηση και την εντελέχεια.
Η φιλοσοφία διά της ζωγραφικής: Η σχολή των Αθηνών του Ραφαήλ και ο Πλατωνισμός του Πλήθωνα στην Ιταλία είναι ένα αρκετά ενδιαφέρον βιβλίο, το οποίο ξεφεύγει από την κλασική φιλοσοφία, δίνοντάς μας μια ιδέα περί τίνος συνέβαινε στην πρώιμη και κανονική Αναγέννηση, η οποία επηρέασε ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων της Τέχνης — και όχι μόνο. Είναι μια ευκαιρία να γνωρίσετε μια άλλη πτυχή της φιλοσοφίας, είτε είστε λάτρης της είτε όχι· κι αν δεν είστε, σίγουρα θα μπείτε στον πειρασμό να μάθετε περισσότερα για εκείνη διαβάζοντας το βιβλίο αυτό!
