Της Παναγιώτας Βέργου,
Το φθινόπωρο έχει μπει για τα καλά, τα φούτερ έχουν ξανά βγει από τις ντουλάπες, η καθημερινότητα έχει επιστρέψει σε κανονικούς ρυθμούς και ήδη νοσταλγούμε την ανεμελιά του καλοκαιριού αλλά και τη μαυρισμένη επιδερμίδα μας που έχει ήδη αρχίσει να ξεθωριάζει. Πολλοί μπαίνουμε, λοιπόν, στον πειρασμό να σκεφτούμε τρόπους να επιτείνουμε το μαύρισμά μας κατά τους χειμερινούς μήνες, κατά τους οποίους η έκθεσή μας στην ηλιακή ακτινοβολία είναι περιορισμένη, καταλήγοντας στη λύση του γνωστού σε όλους μας… σολάριουμ.
Η ιστορία του σολάριουμ
Ήταν αρχές του 20ού αιώνα, όταν η γερμανική εταιρεία Heraeus ανακάλυψε ότι το φως που εκπεμπόταν από τους λαμπτήρες υψηλής πίεσης και αλογονιδίου μετάλλου, που είχε κατασκευάσει για οικιακά και βιομηχανικά συστήματα φωτισμού, εξυπηρετούσε όχι μόνο το φάσμα του ορατού φωτός, αλλά και αυτό του υπεριώδους, παρέχοντας στην αγορά στα τέλη της δεκαετίας του 1930 την πρώτη λάμπα ευεξίας-μαυρίσματος. Από τότε και μέχρι τα σημερινά υπερσύγχρονα μηχανήματα σολάριουμ, η βιομηχανία του μαυρίσματος έχει εξελίξει αρκετά την τεχνολογία του τεχνητού μαυρίσματος, αλλά ο βασικός μηχανισμός παραμένει ο ίδιος.
Πώς λειτουργούν, όμως, οι λάμπες του σολάριουμ σήμερα;
Το σολάριουμ αποτελεί μια συσκευή από λάμπες, ανάμεσα στις οποίες στέκεται ο ενδιαφερόμενος όρθιος ή ξαπλωμένος, φορώντας ειδικά γυαλιά για 5-20 λεπτά. Οι λάμπες εκπέμπουν υπεριώδη ακτινοβολία (UVA κυρίως, αλλά και UVB), παρόμοια με αυτή που εκπέμπεται από τον ήλιο. Η UVΒ ακτινοβολία διεγείρει τα μελανοκύτταρα (ειδικά κύτταρα στο βαθύ στρώμα της επιδερμίδας), προκειμένου να αρχίσουν να παράγουν μελανίνη, η οποία θα απορροφηθεί από τα γειτονικά σωματικά κύτταρα της επιδερμίδας. Έπειτα, η έκθεση της μελανίνης σε UVA ακτινοβολία προκαλεί την οξείδωσή της και τελικά το μαύρισμα της επιδερμίδας.
Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, έχει φανεί ότι το σολάριουμ μπορεί να επιδράσει ευνοϊκά υπό ορισμένες συνθήκες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη και στην ιατρική, λειτουργώντας θεραπευτικά σε ασθένειες όπως το κεράτωμα, το έκζεμα, η ψωρίαση, η νευρομυοσίτιδα και η ακμή (αρκεί να συνδυάζεται με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή που δεν προκαλεί φωτοευαισθησία). Σε γενικές γραμμές, θεωρείται ότι το τεχνητό μαύρισμα μπορεί να συνδέεται με ελαττωμένα επίπεδα αρτηριακής πίεσης, βελτιωμένη αιματική κυκλοφορία, μείωση των επιπέδων της «κακής» χοληστερόλης και συνεπώς, με περιορισμό καρδιαγγειακών παθήσεων, ενίσχυση του ανοσοποιητικού, ακόμη και με βελτιωμένη ψυχική υγεία. Όλα αυτά, φυσικά, εντός ενός μικρού αριθμού συνεδριών (απαιτούνται περίπου 2-3 για ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα) και χωρίς το δέρμα να καίγεται, καθώς η διαδικασία είναι ελεγχόμενη.
Όσον αφορά τώρα την επιζήμια δράση που όλοι υποπτευόμαστε ότι έχει το τεχνητό μαύρισμα στην υγεία μας, η Επιστημονική Επιτροπή της Ε.Ε. καταλήγει ότι τα επιστημονικά δεδομένα είναι ελλιπή για να μπορέσει να προκύψει βέβαιο συμπέρασμα σχετικά με την ασφάλεια του σολάριουμ. Ωστόσο, σύμφωνα με την ιατρική κοινότητα, θεωρείται αναμφισβήτητο ότι οι UVA ακτίνες –οι οποίες εκπέμπονται έως και 5 φορές πιο ισχυρά από τη λάμπα του σολάριουμ σε σχέση με τον ήλιο– προκαλούν οξειδωτικό στρες, εισχωρούν βαθύτερα στο δέρμα, καταστρέφοντας τις ίνες του κολλαγόνου, προάγοντας τον σχηματισμό ρυτίδων και προκαλώντας πρόωρη γήρανση. Παράλληλα, εντείνουν τις βλάβες στο DNA των κυττάρων και αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης σκούρων κηλίδων και καρκίνου του δέρματος, όπως το θανατηφόρο μελάνωμα, ακόμη και κατά 3 φορές.
Έκτος των ανωτέρω, εσφαλμένα θεωρείται ότι το σολάριουμ αυξάνει τα επίπεδα της βιταμίνης D σε αντίθεση με το φυσικό μαύρισμα που όντως προάγει την αύξησή της. Στην πραγματικότητα, οι ενήλικες χρειάζονται ελάχιστα λεπτά έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία καθημερινά για να παράγουν την απαραίτητη ποσότητα, ενώ η υπερέκθεσή τους στην υπεριώδη ακτινοβολία όχι μόνο δεν αυξάνει τα επίπεδα της βιταμίνης, αλλά επιφέρει μόνο καρκινογόνες δράσεις. Ταυτόχρονα, οι μικρότερου μήκους κύματος ακτίνες UVB ενοχοποιούνται για πρόκληση εγκαυμάτων και καταρράκτη.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω και χωρίς να υπάρχει ακριβής πρόβλεψη της εκδήλωσης των κινδύνων του σολάριουμ, το Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών συνιστά την αποφυγή του τεχνητού μαυρίσματος στο σύνολο του πληθυσμού και ιδίως σε άτομα κάτω των 18 ετών που εμφανίζουν σημαντική φωτοευαισθησία, αλλά και σε άτομα με πολύ ανοιχτό χρώμα δέρματος, φακίδες, κρεατοελιές, ιδίως όταν έχουν και οικογενειακό ιστορικό μελανώματος.
Στο ερώτημα αν το τεχνητό μαύρισμα είναι τελικά επικίνδυνο για την υγεία μας, η απάντηση πρέπει να ληφθεί υπεύθυνα από τον καθένα μας ξεχωριστά. Αναμφισβήτητα, τα πρότυπα ομορφιάς έχουν αλλάξει. Σε παλαιότερες εποχές, οι βασιλείς ονομάζονταν γαλαζοαίματοι, καθώς διαγράφονταν οι φλέβες τους μέσα από το λευκό, σχεδόν διάφανο δέρμα τους, γεγονός που αποτελούσε ένδειξη ότι δεν είχαν εκτεθεί στην ηλιακή ακτινοβολία κατά τη διενέργεια χειρωνακτικών εργασιών. Σήμερα, ωστόσο, η μόδα επικροτεί και αναπαράγει σε κάθε ευκαιρία το σκούρο δέρμα ως ένδειξη υγείας και ομορφιάς.
Καλούμαστε, λοιπόν, μόνοι μας να αποφασίσουμε αν χρειάζεται όντως να εκθέσουμε το δέρμα μας στη διαδικασία του τεχνητού μαυρίσματος. Αρκεί, βέβαια, να αναλογιστούμε κάτι τελευταίο: Η μαυρισμένη επιδερμίδα δεν αποτελεί τίποτα παραπάνω από την αντίδραση του οργανισμού μας στις βλάβες που έχει ήδη υποστεί το δέρμα μας και από μια μικρή προστασία έναντι αυτών που έπονται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Solariums (sunbeds and tanning beds), betterhealth.vic.gov.au. Διαθέσιμο εδώ
- Are sunbeds safe?, nhs.uk. Διαθέσιμο εδώ
- 5 Myths of Indoor Tanning, Busted!, skincancer.org. Διαθέσιμο εδώ
- Ηλιοθεραπεία και μαύρισμα, newsbeast.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Επικίνδυνο το σολάριουμ, iatronet.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Οι κίνδυνοι του σολάριουμ, cnn.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Πόσο επικίνδυνο είναι το σολάριουμ για το τεχνητό μαύρισμα; Υπάρχει κίνδυνος για καρκίνο του δέρματος;, medlabnews.gr. Διαθέσιμο εδώ
