Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Σε πρόσφατη ανακοίνωσή του ο Robert Menendez, Γερουσιαστής των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής από το 2006 και Δημοκρατικός Πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας, δήλωσε την ανάγκη «παγώματος» των διμερών σχέσεων Αμερικής και Σαουδικής Αραβίας. Η παραπάνω πρόταση έλαβε τώρα εξαιτίας της πρόσφατης συμφωνίας της OPEC+, να μειώσει τα διαθέσιμα αποθέματα πετρελαίου παγκοσμίως. Η συγκεκριμένη κίνηση θα ενισχύσει την οικονομική ισχύ της Ρωσίας, υπονομεύοντας της κυρώσεις της Δύσης. Αναφερόμενος και εκείνος στην απόφαση αυτή, ο Γερουσιαστής και Πρόεδρος της Επιτροπής Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της Γερουσίας, Joe Manchin, επεσήμανε την ανάγκη ενεργειακής απεξάρτησης των ΗΠΑ από ξένα κράτη, με σκοπό την διατήρηση της ασφάλειας στη χώρα και κάλεσε τους συνάδελφούς του στο Κονγκρέσο, να εγκρίνουν μία ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση που θα επιτρέπει την σταδιακή ενεργειακή απεξάρτηση από ξένους παρόχους ενέργειας.
Τι σχέση έχει η μείωση της παγκόσμιας διαθεσιμότητας του πετρελαίου με την Ρωσία; Τι σχέση έχει η ΗΠΑ με την Σαουδική Αραβία; Τι είναι η συμφωνία της OPEC+ και πώς αυτή επιδρά στο γεωπολιτικό παιχνίδι; Γιατί ο Γερουσιαστής Manchin, επιλέγει αυτή την χρονική στιγμή να μιλήσει για ενεργειακή αυτονομία στην Αμερική;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, αναφέροντας λίγα πράγματα για την ιστορία της OPEC και της OPEC+. Τον Σεπτέμβριο του 1960, ιδρύεται στην Βαγδάτη ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών, με βασικό στόχο την διάθεση του πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά και την οριοθέτηση των τιμών που μπορεί να λάβει. Με λίγα λόγια, η ελίτ των χωρών που εξάγουν πετρέλαιο, θα μπορεί να καθορίζει την τάση των τιμών κατά τρόπο που συμφέρει την ίδια. Ιδρυτικά μέλη του οργανισμού ήταν το Ιράν, το Ιράκ, το Κουβέιτ, η Σαουδική Αραβία και η Βενεζουέλα. Αυτά τα πέντε κράτη παρήγαγαν το 30% του πετρελαίου παγκοσμίως. Με την πάροδο των χρόνων προστέθηκαν κι άλλα κράτη, με αποτέλεσμα το 2018, να μιλάμε στο σύνολο για 13 μέλη, μετά την τελευταία προσθήκη του Κονγκό.
Όμως, το 2016, λόγω των σχετικά χαμηλών τιμών μέσα στις οποίες κινούνταν η τιμή του πετρελαίου, αναζητήθηκαν και άλλα μέλη με σκοπό να ανέβουν τα κατώτατα όρια των τιμών. Έτσι, δημιουργήθηκε το OPEC+, με την προσθήκη 10 ακόμη μελών, ένα εκ των οποίων ήταν και η Ρωσία. Με αυτή την προσθήκη, η OPEC+, διαχειριζόταν το 40% των συνολικών πετρελαϊκών αποθεμάτων. Το σημαντικό στη συγκεκριμένο οργανισμό, είναι ότι η Σαουδική Αραβία μέχρι το 2016, διατηρούσε τον τίτλο του ιδρυτικού μέλους, ενώ ήταν και η μεγαλύτερη δύναμη στη συμμαχία, με παραγωγή που άγγιζε τα 10 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα. Από το 2016, όμως που στον οργανισμό προστέθηκε και η Ρωσία, η «ηγεμονία» έχει μοιραστεί σε δύο κράτη καθώς η Ρωσία παράγει την ίδια ποσότητα πετρελαίου με τη Σαουδική Αραβία. Η Αμερική από μεριάς της παρακολουθεί από μακριά τις εξελίξεις γιατί η ίδια δεν αποτελεί μέλος της OPEC, οπότε δεν μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις.
Όμως, οι υπάρχουσες συνθήκες έχουν αλλάξει και συνεπώς αλλάζουν και τα οικονομικά συμφέροντα του κάθε μέλους. Οι χώρες, λοιπόν, της OPEC+ είχαν συμφωνήσει τον Αύγουστο του 2022 να μειώσουν την διαθεσιμότητα του πετρελαίου στην αγορά με σκοπό να ανεβάσουν την τιμή του και να έχουν περισσότερα έσοδα. Κι αυτό γιατί, όσο δυσεύρετο, αλλά και απαραίτητο στην προκειμένη, είναι ένα προϊόν τόσο πιο εύκολα ο προμηθευτής μπορεί να ζητήσει υψηλότερη τιμή για την αγορά του. Έτσι, στις 5 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε από την OPEC ότι η διαθεσιμότητα του πετρελαίου στην αγορά πλέον θα αντιστοιχεί σε 2 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως. Με λίγα λόγια, ένας πλανήτης, απαριθμούμενος από 7,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους, θα πρέπει να μοιραστεί 2 εκατομμύρια βαρέλια. Τα μαθηματικά με απλή σκέψη δεν βγαίνουν και μάλιστα η τιμή του βαρελιού αυξήθηκε μετά την ανακοίνωση από 80 που ήταν μέχρι πρότινος σε περίπου 130 δολάρια. Καταλαβαίνουμε πως αυτή η αύξηση είναι γιγαντιώδης, όμως, μπροστά στον βωμό του χρήματος, η έλλειψη είναι επιθυμητή καθώς θα αποφέρει κέρδος. Ωστόσο, κάτι τέτοιο, εφόσον από αυτά τα έσοδα θα μοιραστούν σε όλα τα μέλη, θα ενισχύσει την οικονομική ισχύ της Ρωσίας, την οποία παλεύουν να αποδυναμώσουν η Αμερική με την Ευρώπη.
Γι’ αυτό τον λόγο, ο Joe Biden και ο Boris Johnson πραγματοποίησαν συνάντηση με τον Πρίγκιπα της Σαουδικής Αραβίας το προηγούμενο διάστημα, ζητώντας του, εφόσον έχει τον πρώτο λόγο στον Οργανισμό, να ακυρώσει την ενδεχόμενη μείωση της διαθεσιμότητας, ούτως ώστε να μην κερδίσει παραπάνω η Ρωσία από την αύξηση των τιμών και συνεχίσει την επέμβαση στην Ουκρανία. Φυσικά, ο Πρίγκιπας και στις δύο επισκέψεις αρνήθηκε τις προτάσεις του Αμερικανού και του τότε Βρετανού ομολόγου του, επισημαίνοντας πως «η συμφωνία είναι τεχνική και όχι πολιτική». Οι παραπάνω άκαρπες συναντήσεις φανερώνουν πως το πετρελαϊκό παιχνίδι δεν βρίσκεται στα χέρια της Αμερικής και πως πλέον ίσως έχει χάσει την ισχύ της σε θέματα που άπτονται των ενεργειακών της συμφερόντων. Επίσης, η παραπάνω αδυναμία αλλαγής γνώμης στον Πρίγκιπα της Σαουδικής Αραβίας ίσως να επηρεάσει αρνητικά την εικόνα του Αμερικανού Προέδρου στις επερχόμενες εκλογές του Νοεμβρίου.
Επομένως, εφόσον δεν κατάφεραν να επηρεάσουν με διπλωματικό τρόπο την ηγεσία κατά τρόπο που τους συμφέρει, οι Αμερικάνοι προχώρησαν σε απευθείας επίθεση στο πρόσωπό της. Γι’ αυτό και οι ιθύνοντες σε όλο το φάσμα της Γερουσίας έκαναν λόγο για «πάγωμα» των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Σαουδικής Αραβίας. Ο Robert Menendez, που αναφέρθηκε στην πρώτη παράγραφο, πέρα από το πάγωμα των διμερών σχέσεων, έκανε λόγο σε ανακοίνωσή του και για επιτακτικό «πάγωμα» πωλήσεων των οπλικών συστημάτων και της συνεργασίας ασφάλειας μεταξύ των δύο κρατών. Ακόμη, ανέφερε πως απαραίτητη είναι η άρνηση σύναψης οποιασδήποτε νέας συνεργασίας με ένα κράτος που στηρίζει την Ρωσία, ενώ κάλεσε το Κονγκρέσο να εγκρίνει νομοθεσία για την απομάκρυνση των αμερικανικών στρατευμάτων και των συστημάτων πυραυλικής άμυνας από την Σαουδική Αραβία.
Η σημασία, όμως, της συγκεκριμένης συμφωνίας δεν έγκειται τόσο στην αύξηση των εσόδων της Ρωσίας, αλλά στην ελάττωση ισχύος των κυρώσεων της Δύσης. Πράγματι, η συμφωνία αυτή είναι συμφέρουσα για την Ρωσία και σίγουρα θα της αποφέρει καρπούς. Όμως η ίδια μετά την επιβολή των κυρώσεων από την Δύση, μπορεί να «έχασε» τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς καταναλωτές όμως «κέρδισε» τους Κινέζους και τους Ινδούς. Από τότε που πάγωσαν οι συναλλαγές με την Ευρώπη, η Ινδία και η Κίνα προμηθεύονται συνεχώς πετρέλαιο από την Ρωσία, και μάλιστα με κέρδος αρκετά μεγαλύτερο απ’ ότι πριν. Η Ινδία, συγκεκριμένα, απορροφά περισσότερο πετρέλαιο από ότι και οι 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μαζί. Κι αυτό γιατί πρόκειται για χώρες με μεγάλους πληθυσμούς και συνεπώς μεγάλες ανάγκες. Οπότε, τα έσοδα που θα απορροφήσει από την OPEC μετά την κίνηση αυτή ναι μεν είναι σημαντικά, αλλά δεν είναι το επίκεντρο αυτού του άρθρου.
Το σημαντικό είναι πως ο συμμαχικός άξονας Αμερικής και Δύσης «χάνει έδαφος» απέναντι στον κοινό εχθρό. Η Ένωση πριν κάποιος μέρες εξέδωσε το 8ο πακέτο κυρώσεων, επιβάλλοντας πλαφόν στην τιμή του πετρελαίου που θα αγοράσει από την Ρωσία. Η Αμερική έχει προβεί σε κυρώσεις ενώ και οι δύο σύμμαχοι έχουν ξεκινήσει την αναδιάρθρωση του ενεργειακού τους τομέα, ούτως ώστε να αποδεσμευτούν από την Ρωσία. Γι’ αυτό και ο Joe Manchin, έκανε λόγο τις προηγούμενες μέρες για ενεργειακή αποδέσμευση της χώρας του. Αμφότεροι έχουν επενδύσει χρόνο και χρήμα στην μελέτη και εξεύρεση λύσεων, ενώ βρίσκονται και σε ένα πρωτόγνωρο στάδιο, καθώς δεν έχουν βρεθεί σε παρόμοια κατάσταση στο παρελθόν. Η ανασφάλεια που προκύπτει στο άκουσμα των λέξεων «ενέργεια» και «πόλεμος στην Ουκρανία» κυριεύει καθημερινά την σκέψη των ανώτερων στελεχών τόσο της Κομισιόν όσο και του Κονγκρέσου.
Και ξαφνικά, εκεί που έχουν γίνει ήδη οκτώ προσπάθειες αναχαίτησης του εχθρού, «έρχεται» ένας παίκτης που μέχρι πρότινος δεν αποτελούσε απειλή, η Σαουδική Αραβία και στέκεται τροχοπέδη στα σχέδια του ΝΑΤΟ και της Ένωσης. Αυτό αυτομάτως καλεί την Δύση να επανεξετάσει τους παίκτες της διεθνούς σκακιέρας ακόμη και αυτούς που φαίνονται «ουδέτεροι», όμως στην πραγματικότητα, διεξάγουν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις (Κίνα), αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο (Ινδία) και «δανείζουν εδάφη» για τον βομβαρδισμό της βόρειας Ουκρανίας (Λευκορωσία), και επί του παρόντος εθελοτυφλούν και ενισχύουν την ρωσική ισχύ (Σαουδική Αραβία).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Senator Menendez Urges Freeze in Arms Sales to Saudis Over Tilt to Russia, Bloomberg, διαθέσιμο εδώ
- Το «πάγωμα» των διμερών σχέσεων ΗΠΑ – Σαουδικής Αραβίας ζητά ο γερουσιαστής Μενέντεζ, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Member Countries, opec.org, διαθέσιμο εδώ
- Opec: What is it and what is happening to oil prices?, BBC. Διαθέσιμο εδώ
- Petrol price rise warning after Opec oil output cut, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Manchin Statement On OPEC+ Agreement To Cut Oil Production, Energy Senate of USA, διαθέσιμο εδώ
